مکانیزم ماشه در تقابل با دیپلماسی

 این سازوکار که بازگشت تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران را به‌دنبال دارد، نه‌تنها فضای سیاسی خاورمیانه، بلکه توازن روابط قدرت‌های بزرگ جهانی را نیز تحت‌تأثیر قرار داده است. واکنش‌های بین‌المللی نسبت به این موضوع به‌خوبی نشان می‌دهد که اغلب بازیگران جهانی، حتی 3 کشور اروپایی که در برجام حضور دارند و خودشان مکانیرم ماشه را طراحی کردند، بر ضرورت حفظ مسیر دیپلماسی و پرهیز از تشدید تنش‌ها تأکید کرده‌اند. اروپا با وجود اختلافات جدی با تهران در زمینه فعالیت‌های هسته‌ای، همچنان بر این باور است که تنها گفت‌وگو و تعامل سیاسی می‌تواند مانع از فروپاشی کامل توافق هسته‌ای شود. در مقابل، آمریکا تحت رهبری دونالد ترامپ رویکردی کاملا متضاد اتخاذ کرده است. دولت ترامپ نه تنها از برجام خارج شد، بلکه با فشارهای یک‌جانبه و تلاش برای فعال‌سازی مکانیزم ماشه، عملا هرگونه زمینه دیپلماسی را به حاشیه رانده است. اسرائیل نیز با همسویی کامل با واشنگتن، بر شدت فشارها و تقابل با ایران می‌افزاید و از هر اقدامی که منجر به بازگشت تحریم‌ها و تضعیف توان اقتصادی و سیاسی تهران شود استقبال می‌کند. این در حالی است که سایر بازیگران بین‌المللی، از روسیه و چین گرفته تا کشورهای اروپایی، بارها نسبت به تبعات چنین رویکردی هشدار داده‌اند. اجماع نسبی جامعه جهانی بر این محور استوار است که دیپلماسی همچنان تنها مسیر ممکن برای حل بحران باقی مانده است. با این وجود، عملکرد ترامپ در قبال ایران نشان می‌دهد که او نه تنها تمایلی به حفظ این مسیر ندارد، بلکه با اقدامات یک‌جانبه و سیاست‌های فشار حداکثری، عملا زمینه نابودی دیپلماسی و بازگشت به فضای تقابل و بی‌اعتمادی مطلق را فراهم ساخته است. از همین منظر، فعال شدن مکانیزم ماشه به نمادی از این واقعیت تبدیل شده که ریاست‌جمهوری ترامپ می‌تواند به معنای پایان فرصت‌های دیپلماتیک در قبال ایران باشد. در این مورد بیشتر می‌خوانید.

ادامه حمایت‌‌های مسکو

مسکو همواره یکی از حامیان ایران محسوب می‌شود که با توجه به جایگاهی که دارد ولی بازهم تاثیری در روند کار نداشت. در همین مورد سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه با انتقاد از رویکرد غرب در قبال تهران، گفت: «من نامه‌ای به دبیرکل سازمان ملل متحد ارسال کردم که در آن به روشنی موضع خود را شرح دادم مبنی بر اینکه تصمیمی که در شورای امنیت گرفته شده از نظر قانونی باطل، غیرقانونی و غیرقابل اجراست». او شامگاه شنبه طی یک کنفرانس مطبوعاتی پس از سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل اظهارداشت: «آنچه شما نیز به‌طور دوره‌ای در مورد آن می‌نویسید و تحلیلگران سیاسی به آن اشاره می‌کنند، این است که تهدید حملات جدید به ایران همچنان پابرجاست و همانطور که افراد آگاه گزارش می‌دهند، حتی در عمل نیز مورد بحث قرار می‌گیرد و این نیز کاملا مشهود است».

راه باز دیپلماسی اتحادیه اروپا

باتوجه به واکنش‌ها و اظهارات اروپایی‌ها می‌توانیم بگوییم که بخشی از آنها با اعمال محدودیت‌ها علیه ایران مخالف هستند. در این مورد کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با اشاره به اقدام 3 کشور اروپایی برای فعالسازی اسنپ‌بک و بازگشت تحریم‌ها علیه ایران بیان داشت: «بازگشت تحریم‌ها و محدودیت‌های هسته‌ای نباید پایان دیپلماسی با ایران در رابطه با موضوع هسته‌ای آن باشد. ما به‌همراه 3 کشور و بسیاری از شرکای بین‌المللی، تلاش‌های دیپلماتیک فشرده‌ای را با ایران در پیش‌رو و در طول بازه زمانی ۳۰ روزه پیش‌بینی شده در فرآیند بازگشت تحریم‌ها داشته‌ایم که متاسفانه منجر به ایجاد شرایط برای تمدید احتمالی قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد نشد».

محکومیت از سوی فلسطینی‌ها

جبهه مردمی برای آزادسازی فلسطین روزگذشته در بیانیه‌ای بازگشت دوباره تحریم‌های ظالمانه علیه ایران را به‌شدت محکوم کرد. جبهه مردمی فلسطین در ادامه بیانیه خود، این اقدام را حلقه جدیدی در زنجیره فشارهای غرب و آمریکا علیه حاکمیت کشورها و حق آنها برای تعیین سرنوشت خود و به‌کارگیری منابع خود در راستای توسعه ملی دانست و آن را نقض آشکار حق ایران برای توسعه انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای خود و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های پیشرفته توصیف کرد.

واکنش پاریس به بازگشت تحریم‌ها

فرانسه که از جمله شرکای اروپایی آمریکا محسوب می‌شود همواره رفتارهای ضدایرانی داشته است و حالا وزیر امور خارجه فرانسه می‌گوید: تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران باز اعمال می‌شوند اما این به معنای پایان گفت‌وگو و دیپلماسی نیست. ژان نوئل بارو، وزیر امور خارجه فرانسه، باردیگر بر طبل اقدامات غیرقانونی غرب علیه ایران کوبید و اظهارداشت که تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران اعمال می‌شوند او همچنین از اقدام خود دفاع کرد است. بارو که با شبکه ال‌سی‌آی گفت‌وگو می‌کرد، گفت: «این بازگرداندن تحریم‌ها به ابتکار فرانسه و شرکای آلمانی و بریتانیایی ما صورت گرفته است. زیرا در یکسال گذشته، ما از ایران خواستیم تمام تضمین‌های لازم را ارائه دهد تا مطمئن شویم ایران به‌دنبال سلاح هسته‌ای نیست. ما این تضمین‌ها را درخواست کردیم تا مجبور به اعمال تحریم‌ها نشویم، اما متأسفانه ایران از این پیشنهاد استفاده نکرد».

واکنش در تل‌آویو

اسراییل همواره پشت‌پرده تحرکات ضدایرانی حضور دارد. وزارت امورخارجه رژیم صهیونیستی از بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران استقبال کرد. همچنین در این بیانیه آمده است که در واقع غربی‌ها به‌جای فراهم‌کردن فضای لازم برای دیپلماسی و تعامل، مسیر تقابل و بحران‌سازی در پیش گرفته و بر این گمان نادرست‌‌اند که با توسل به حربه احیای قطعنامه‌های لغوشده شورای امنیت، اهرم فشار جدیدی به دست خواهند آورد.

لندن در تلاش برای حفظ ظاهر

در حالی‌که اقدامات ضدایرانی انگلستان همواره فضای سیاست‌خارجه ایران را پرچالش می‌کند با این حال بازهم تلاش دارند که خود را در رسانه‌ها هوادار دیپلماسی نشان دهند در این مورد ایوت کوپر، وزیر امورخارجه انگلیس تاکید کرد: «بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران پایان دیپلماسی با این کشور نیست». او بدون اشاره به کم‌کاری تروئیکای اروپایی در عمل به تعهدات خود ذیل برجام و همچنین مانع‌تراشی آنها در مسیر دیپلماسی با ادعا اینکه «ایران هیچ تضمینی در مورد برنامه هسته‌ای خود ارائه نداده و در مذاکرات نیز شرکت نکرده است» گفت: ما به همین دلیل تحریم‌ها را ذیل اسنپ‌بک فعال کرده‌ایم.

واکنش کره‌جنوبی

تهران و سئول در ادوار اخیر فراز و نشیب‌های زیادی داشتند و هم‌اکنون هم پرونده مالی آنها باز است و مقداری از پول‌های ایران را هنوز پس نداده‌اند با این حال و در شرایطی که ایران روابط چندانی با آنها ندارد وزارت امور خارجه کره‌جنوبی اعلام کرد که اقدام سازمان ملل برای بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران، تاثیر محدودی بر کره خواهد داشت. وزارت امورخارجه کره‌جنوبی روزگذشته در بیانیه‌ای در واکنش به تصمیم سه کشور اروپایی طرف برجام برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران اعلام کرد که انتظار می‌رود بازگشت این تحریم‌ها تاثیر محدودی بر کره داشته باشد، با اشاره به اینکه تجارت دوجانبه بین دو کشور همچنان ناچیز است، ادامه خواهد یافت.