عبدالرضا داوری در گفت‌وگو با «آرمان ملی»:
پزشکیان دو دستی کشور را تحویل تیم جلیلی دهد
آرمان ملی: گفت‌وگوهای ایران و اروپا بر سر پرونده هسته‌ای ادامه دارد و ظاهراً ایران آخرین پیشنهاد خود را به اروپایی‌ها داده است، اما آن سوی ماجرا مسأله کمی فرق دارد.
به‌رغم اینکه ایران و آژانس در مصر توافق «قاهره» را به امضا رسانده‌اند تا تهران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ارتباط با بازرسی از تأسیسات هسته‌ای ایران گفت‌وگو کنند، اما در اروپا بیشتر به صداهای غیررسمی توجه می‌کنند. به‌طوری که به‌رغم اینکه عراقچی با گروسی توافق کرده و به‌رغم اینکه ایران به‌صورت رسمی بسته‌ای را که عراقچی آن را عادلانه دانسته به اروپایی‌ها پیشنهاد داده، در مقابل امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، اعلام کرده است که به احتمال زیاد مکانیسم ماشه اجرایی خواهد شد. به نظر می‌رسد در اروپا، با وجود گفت‌وگوهای دیپلماتیک با ایرانی‌ها، بر اساس گفته برخی نمایندگان مجلس که خواستار گفت‌وگو و حل‌و‌فصل مسأله نیستند، تصمیم‌گیری شده است و احتمال فعال شدن مکانیسم ماشه علیه ایران وجود دارد. برای بررسی شرایط حساس کشور، گفت‌وگویی با عبدالرضا داوری، فعال سیاسی و رسانه‌ای، انجام داده‌ایم. او معتقد است که اروپایی‌ها صداهای غیررسمی و مواضع برخی تندروها را در ایران، به‌رغم مواضع متعادل و مناسب عباس عراقچی، در نظر گرفته‌اند و از این رو احتمالاً قصد دارند مکانیسم ماشه را فعال کنند.
*آقای داوری، عباس عراقچی اخیراً موضعی را در رسانه‌ها مطرح کرده که از آن می‌توان این برداشت را داشت که احتمالا اروپایی‌ها وزیر خارجه را نماینده رسمی ایران در مذاکرات نمی‌دانند. چرا عراقچی باید این مورد را رسانه‌ای کند؟
اگرچه مکرون اعلام کرده که پیشنهاد آقای عراقچی قابل توجه بوده، اما احتمالاً بر روی این پیشنهاد در درون ایران اجماعی وجود ندارد.
* مگر می‌شود عراقچی وزیر خارجه پیشنهادی بدهد و بر روی آن پیشنهاد اجماع نباشد؟
بله، چرا نمی‌شود؟ آقای امیرحسین ثابتی اعلام کرده که آقای نبویان یک‌تنه ابقای برجام در دولت مرحوم رئیسی را منتفی کرد یا اینکه ادعا شده که با فلان توئیت و پیگیری‌ها توافق با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مختل شده است. از این رو طرف مقابل نمی‌داند که در ایران با چه کسی طرف است. ما باید خودمان را جای طرف مقابل بگذاریم. طرف مقابل مشاهده می‌کند که یک نماینده مجلس توانسته است تصمیم یک رئیس‌جمهور را برهم بزند. خب؛ این مورد نشان می‌دهد که از نظر آنها در ایران، مناسبات قدرت به گونه‌ای است که حرف آخر مشخص نیست. یعنی طرف مقابل نمی‌داند که با شورای عالی امنیت ملی ایران طرف است یا با مجلس یا با دولت؟ چون هر کدام حرف خود را می‌زنند و در اکثر موارد، امور همدیگر را مختل می‌کنند. در چنین ساختار پرتنشی، آیا اروپایی‌ها به دنبال توافق با ایران خواهند بود؟
*یعنی طرف مقابل فکر می‌کند عده‌ای در داخل نمی‌خواهند مسائل حل شود؟
تعارضات در ساختار قدرت در ایران به گونه‌ای است که نمی‌توان تصمیمات بزرگ گرفت. تصمیمات بزرگ نیازمند اجماع است و اکنون امکان ایجاد اجماع وجود ندارد. آقای کشاورززاده سفیر ایران چند روز قبل در توئیتی اعلام کرد که از جمله دلایل پیشرفت چین این است که مجلس آن سالی یک بار تشکیل جلسه می‌دهد. ایران مانند چین نیست. هر روز یک فرد، نماینده‌ای، آن فرماندار و یا این فرمانده و... حرفی می‌زنند که تمام تصمیمات و راهبردهای کشور را تحت‌تأثیر قرار دهد.
* با وجود چنین وضعیتی آیا از نظر شما احتمال اینکه مسائل حل شده و اسنپ بک علیه کشورمان اجرایی نشود، وجود دارد؟
بله، می‌توان گفت شرایط بسیار پیچیده است، چراکه در ایران امکان اخذ تصمیمات بزرگ وجود ندارد. طرف مقابل نمی‌داند که باید با چه کسی صحبت کند، با چه شخصی طرف است یا با کدام نهاد طرف است. بالاخره اگر قرار است آقای عراقچی پیشانی نظام برای فعالیت‌های دیپلماتیک باشد، نباید در رسانه‌ملی به دعوت آقای جبلی؛ خانم سحر امامی در برابر او قرار گیرد. به نظر من، سحر امامی در گفت‌وگو با آقای عراقچی مانند یک بازجو عراقچی را بازخواست کرد. ما فکر می‌کنیم که این صحنه‌ها مورد توجه اروپایی‌ها قرار نمی‌گیرد؟ آنها لحظه به لحظه تحولات و نظرات مختلف در ایران را بررسی می‌کنند. واقعاً در کدام رسانه جهان با وزیر خارجه چنین برخوردی می‌شود؟ آیا فکر نمی‌کنیم که اروپایی‌ها با دیدن این تصاویر، عراقچی را لولوی سر خرمن می‌دانند؟ اگر در این وضعیت تغییری رخ ندهد، سخت می‌توان به حل موضوع امیدوار بود. مسأله از منظر من از داخل نشأت می‌گیرد. زمانی که چندصدایی در ایران حاکم باشد، بدون تردید طرف مقابل نیز این چندصدایی را دریافت کرده و این‌گونه برداشت می‌کند که ایرانی‌ها قصد توافق ندارند، حال آنکه موضع رسمی ایران ادامه مذاکره برای رسیدن به توافق است.
*البته برخی در درون کشور اروپا را اهل مذاکره ندانسته و اعلام می‌کنند که اساساً قرار نیست مذاکره‌ای صورت بگیرد و اروپایی‌ها اکنون در حال اجرای سیاست‌های آمریکا برای کشاندن پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل متحد هستند.
این نظر از سوی تندروها در درون ایران شنیده می‌شود. موضع از نظر من بسیار روشن است. برجام تنها توافق هسته‌ای نیست. بر اساس آن (در فرا متن) قرار بوده ایران از موقعیت یک کشوری که نظم حاکم بر جهان را قبول ندارد، خارج و به کشوری در چارچوب نظم جهانی تبدیل شود. این در حالی است که ایران به هیچ وجه حتی در پسابرجام نیز نظم کنونی بر جهان را نپذیرفته است. همان روزی که برجام امضا شد، در ایران آزمایش نظامی صورت گرفت و شعار خاصی با هدف خاصی نوشته شده بود. لذا مسأله همان‌طور که برخی در ایران می‌گویند، مسأله موضع هسته‌ای و فعالیت هسته‌ای ایران نیست. برداشت آنها این است که ایران بنا ندارد با توجه به نوع نگاه‌ها در ایران، نظم حاکم بر جهان را بپذیرد. زمانی که آنها این برداشت را از ایران دارند، دیگر برجامی وجود ندارد و مکانیسم ماشه را هم در نظر دارند. اساس و هدف مذاکرات سازگاری ایران با نظم جهانی است وگرنه آن روز که تصمیم گرفتند به تأسیسات هسته‌ای ایران ضربه بزنند، آن تصمیم را اجرا کردند.
*تا چه زمانی این وضعیت ادامه خواهد داشت و سایه تحریم‌ها بر دوش ایران خواهد بود؟
تا زمانی که برخی در ایران تلقی خاصی از مناسبات و نظم جهانی دارند و تمام تلاش و توانایی خود را بر این گذاشته‌اند که ایران را در فضای فعلی نگه دارند، مشخص است که توافقی صورت نخواهد گرفت. به عبارت بهتر، مشکل غرب با سلاح هسته‌ای نیست. پاکستان سلاح هسته‌ای دارد، اما نگرانی از بابت رفتاری خلاف قاعده و نظم حاکم بر جهان وجود ندارد. مسأله و موضع کاملاً روشن است. نه موشک و نه هسته‌ای مسأله و موضوع غربی‌ها در ارتباط با ایران نیست. مسأله این است که وقتی نظم حاکم بر جهان که غربی‌ها ایجاد کرده‌اند را قبول نداشته باشیم، به تدریج مشکلات اقتصادی، سیاسی و اجتماعی ایجاد می‌شود و هزینه‌اش را مردم خواهند پرداخت. به دلیل اینکه نظم حاکم بر جهان را نمی‌پذیریم، با چالش روبه‌رو می‌شویم. نباید به‌گونه‌ای القا کرد که ما نظم جهانی را نمی‌پذیریم. ببینید اکنون در یمن، نظام قضائی از بین رفته است چون پولی وجود ندارد که به قضات بدهند. تجارتی در یمن وجود ندارد. دوستانی که علاقه‌ای به پذیرش نظم جهانی ندارند، این موارد را در نظر بگیرند.
تندروها از اینکه اسنپ بک در حال اجراست خوشحال هستند. آنها به آرزوی خود می‌رسند چون تحریم‌ها باعث می‌شود فضای درونی ایران هم‌راستا با نظم جهانی نباشد و این همان خواسته تندروها در ایران است
*واقعاً تندروها از اینکه ایران در شرایط بدتری قرار بگیرد آگاهانه خوشحال هستند؟
بله، تندروها از اینکه اسنپ بک در حال اجراست خوشحال هستند. آنها به آرزوی خود می‌رسند چون تحریم‌ها باعث می‌شود فضای درونی ایران هم‌راستا با نظم جهانی نباشد و این همان خواسته تندروها در ایران است.
* برخی اعلام می‌کنند که نباید از اسنپ بک هراسی داشت، چراکه هم‌اکنون تعداد و مقدار تحریم‌های کنونی بیش از تحریم‌های سازمان ملل قبل از پذیرش توافق وین است.
تندروهایی که فکر می‌کنند بود و نبود تحریم‌های سازمان ملل فرقی ندارد، اشتباه و مغالطه می‌کنند. تحریم‌های کنونی با تحریم‌های سازمان ملل متحد فرق دارد. تحریم‌های آمریکا برای کشورها و خصوصاً چین الزام‌آور نبوده و نیست، اما با بازگشت تحریم‌های سازمان ملل دیگر چین هم نمی‌تواند با ما معامله کند. چین در این مدت با ایران معامله می‌کرد، اما اگر تحریم‌های سازمان ملل اگر بازگردد، چین هم نمی‌تواند حتی با تخفیف‌های زیاد از ایران نفت بخرد و در مقابل برای ایران کالا تأمین کند. تحریم‌های آمریکا همیشه بوده، اما تحریم‌های سازمان ملل بود که در سال‌های پایانی دهه 80 و اوایل دهه 90، اقتصاد ایران را زیر شدیدترین فشارها قرار داد. آن تحریم‌ها در پایان دولت احمدی‌نژاد اجرا شده بود، منابع زیادی در کشور داشتیم و نفت 120 دلاری می‌فروختیم، اما با این حال اقتصاد ایران بر اثر تحریم‌ها صدمه خورد. حتی خود احمدی‌نژاد هم به آقای روحانی و یا نزدیکان ایشان اعلام کرده بود که تحریم‌ها را جدی بگیرند. واقعیت آن است که در آن زمان ما تحریم‌ها را جدی نمی‌گرفتیم و نمی‌فهمیدیم تحریم یعنی چه. اکنون فهمیدیم که تحریم چیست. این تحریم‌ها، تحریم‌های سازمان ملل است و باید همه کشورها به آن ملزم شوند.
*همین افراد که امروز افتخار می‌کنند که مانع تحقق دوباره برجام در دولت ابراهیم رئیسی شدند، بعد از فشار تحریم‌ها کاسه کوزه‌ها را سر پزشکیان خواهند شکست؟
به نظر من، آقای پزشکیان باید تصمیم بگیرد و دولت را تحویل همین آقایان بدهد. مگر این افراد نمی‌گویند که تحریم‌های سازمان ملل بر اقتصاد ایران اثرگذار نیست؟ پس این افراد می‌توانند کشور را اداره کنند. خب؛ آقای پزشکیان کنار برود و کشور را به دست افرادی بدهد که مدعی اداره کشور هستند. آقای پزشکیان وعده کاهش تحریم‌ها را داد، اما اسنپ بک در دولت ایشان در حال فعال شدن است. پزشکیان دولت را به آقای جلیلی تحویل دهد تا کشور را اداره کند.
ارسال نظر