شرط مهم برای عفو محکومان امنیتی

چیزی که حتی از سال گذشته نظر به عمل در آمده و دولت چهاردهم با رویکرد رئیس‌جمهور پزشکیان بر مبنای وفاق ملی تعبیر شده و تلاش دارد همه امورات اجرایی کشور را در همین راستا پیش ببرد. چه اینکه در همین مسیر روسای قوه قضائیه و مقننه نیز دست یاری به سمت رئیس‌جمهور دراز کرده و همه در همین راستا گام برداشته‌اند. هر چند طی سالیان اخیر حجت‌الاسلام سیدمحمد خاتمی؛ رئیس‌جمهور اسبق همین مفهوم را در قالب آشتی ملی مطرح کرده بود. اما این اقدام با هر نامی که مطرح بشود به یک وحدت و همگرایی میان ملت و حاکمیت منجر می‌شود و نهایتا نیز کشور و ملت از آن منتفع خواهند شد. در همین راستا نیز فعالان سیاسی یکی از مسائلی که باعث به‌وجودآمدن این وحدت و انسجام می‌شود را فرمان عفو عمومی و آزادی زندانیان سیاسی عنوان کرده‌اند. این در حالی است که طبیعتا عفو زندانیان و محکومان نیز تابع مقررات و قوانین خاص خود بوده و هست که تبعا اگر محکومان از شرایط لازم برای عفو یا بخشش برخوردار باشند، این اقدام در قبال آنها صورت خواهد گرفت. هر چند که برخی بر این باورند اگر در این خصوص نگاه بازتری وجود داشته باشد شاهد آزادی گسترده‌تری از زندانیانی که به هر دلیلی به زندان افتاده‌اند خواهیم بود. رویکردی که به نظر می‌توان امبدوار بود در دوره تحول قضایی رخ دهد و شاهد آزادی محکومان بیشتری باشیم.

*عفو رهبری

معمول بوده که طی سالیان متمادی به جهت مناسبت‌های مختلف به‌ویژه در ایام میلاد رسول اکرم(ص) و امام جعفر صادق(ع) بنا به پیشنهاد رئیس وقت قوه قضائیه به رهبر انقلاب و با موافقت ایشان جمعی از زندانیان که به‌دلیل مسائل مختلف زندانی شده‌اند مورد عفو رهبری قرار گرفته و آزاد می‌شدند تا به برکت این اعیاد پربرکت این افراد نیز به آغوش گرم خانواده خود بازگردند. این رویه در دوره تحول قضایی یعنی در دوره ریاست حجت‌الاسلام محسنی اژه‌ای نیز طی سال‌های گذشته انجام شده است. اما مساله عفو رهبری محکومان امسال با سال‌های گذشته تفاوت بسیاری داشته است. چنانکه اگر تا پیش ار این در سال‌های گذشته لیست افراد واجد شرایط عفو تقدیم رهبر انقلاب می‌شد و ایشان نیز با این عفو موافقت می‌کردند؛ اما در این دوره شمول کسانی‌که مورد عفو رهبری قرار گرفتند به مراتب بسیار بیشتر از دوره‌های گذشته و مناسبت‌های مختلف بوده است. چنانکه در عفو اخیر به‌جای لیستی از محکومان شامل عفو؛ معیارهایی برای محکومان شامل عفو در نظر گرفته شده که بر این اساس تعداد زیادتری از افراد مورد عفو رهبری قرار گیرند. معیارهایی از این قبیل که: محکومیت محکومان به حبس تا 5 سال در جرائم امنیتی؛ که از زمان قطعیت حکم آنها بیش از 5 سال گذشته و به عللی تاکنون اجراء نشده است؛ مشروط بر اینکه از زمان قطعیت دادنامه تاکنون فاقد هرگونه موضع‌گیری مخالف مصالح کشور و اقدام ضد امنیتی بوده و یا در جنگ تحمیلی اخیر با وجود سکونت در خارج یا داخل کشور اقداماتی در جهت مقابله با دشمنان و همسو با انسجام داخلی داشته و از فعالیت معارضه‌آمیز خودداری کرده‌اند. باقیمانده حبس بیماران صعب‌العلاج یا لاعلاج که در زندان در حال تحمل حبس هستند و مراتب بیماری آنان مورد تأیید کمیسیون پزشکی قانونی قرار گیرد؛ بدیهی است اقدامات دادگاه در جهت اجرای مواد 502 و 522 قانون آئین دادرسی کیفری مانع اعمال این عفو نیست و... که به تفصیل در لیست عفو معیاری پیشنهادی رئیس دستگاه قضا آمده است. اما مساله مهم این است که این رویکرد را می‌توان در ادامه رویکرد انسجام ملی پس از جنگ 12 روزه قلمداد کرد که حجت‌‌الاسلام محسنی اژه‌ای نیز در پی تقویت این انسجام ملی این عفو گسترده را از رهبر انقلاب خواستار شده و ایشان نیز موافقت نموده‌اند.

* وحدت و همدلی

معاون قضایی رئیس قوه قضائیه اظهار کرد: برخلاف مناسبت‌های قبلی در عفو اخیر برای اینکه تعداد بیشتری از محکومان مشمول عفو شوند به دستور ریاست قوه قضاییه معیارهایی برای این عفو تعیین شد. یعنی دوره‌های قبلی لیست افراد واجد شرایط برای شمول عفو تقدیم مقام معظم رهبری می‌شد، اما این بار معیارهایی تعیین شد و محکومانی که واجد شرایط این عفو باشند از عفو و تخفیف مجازات برخوردار می‌شوند. حجت‌الاسلام علی مظفری گفت: هدف از این عفو معیاری این است که در این مقطع که ولادت پیامبر رحمت (ص) است، رویکرد ما رحمت، مهرانگیزی، وحدت و همدلی باشد. همچنین پیروزی در جنگ ۱۲ روزه تحمیلی هم در این رابطه تاثیر داشته است. نظام جمهوری اسلامی برای اینکه مهرورزی و رافت خود را نشان دهد این عفو معیاری را در نظر گرفته است تا افراد زیادی مشمول عفو شوند. در دوره‌های گذشته و به مناسبت‌های مختلف تقریبا ۳ هزار نفر در هر مناسبت مشمول عفو می‌شدند پیش‌بینی ما این است که در عفو اخیر چندین برابر این نفرات مشمول عفو شوند. وی تصریح کرد: در این دوره، عفو معیاری پیشنهاد و در نظر گرفته شد که جمع کثیری از محکومان و مجرمان را شامل می‌شود.