کوچ آلودگی هوا به تابستان

طبق آماری که شرکت کنترل کیفیت هوای تهران اعلام کرده است، پایتخت نشینان از ابتدای سال تاکنون، ۸۹ روز هوای قابل ‌قبول، ۵۰ روز ناسالم برای گروه‌های حساس، ۶ روز هوای پاک، هفت روز ناسالم برای همه گروه‌ها، یک روز بسیار ناسالم و ۲ روز در وضعیت خطرناک داشته است. این درحالی است که هنوز به نیمه سال هم نرسیده‌ایم.

درهمین راستا، دکتر مسعود احتشام، فوق تخصص ریه درباره تبعات ماندگار آلودگی هوا در فصل گرم سال، به آرمان ملی گفت: در فصل گرم برخی از آلاینده‌ها مانند گاز اوزون بیشتر می‌شود، اوزونی که در سطح زمین ایجاد می‌شود، نه آن اوزونی که در جو است و دراثر واکنش شیمیایی که بین مواد ناشی از احتراق دستگاه‌های گازسوز، بنزین سوز و صنایع ایجاد می‌شود. این گاز اوزون، اشعه ماورای بنفش خورشید یک کاتالیزور می‌شود، و باعث تولید اوزون می‌شود. این گاز بسیار سمی است و واکنش‌های مختلفی مانند آسم را در افراد ایجاد می‌کند. یعنی با تنگ شدن مجاری هوایی، از مجازی هوایی فوقانی گرفته تا تحتانی، یک تنگی نفس شدید، خس خس و استرس شدید در راه‌های هوایی ایجاد می‌کند.

افزایش مراجعان بیماری‌های ریوی

او با اشاره به تفاوت آلودگی در فصل گرما، افزود: یک تفاوت عمده‌ای که در آلودگی هوا در فصل گرما وجود دارد، تولید گازهای سمی مانند اوزون است. ولیکن سایر آلاینده‌ها نیز همچنان وجود دارند و آلاینده‌های دیگری که، با تولید گازهای مختلف دیگر، سبب تشدید حساسیت پذیری و التهاب در راه‌های هوایی انسان می‌شدند، آنها هم در این فصول وجود دارند و متاسفانه ما تقریبا به پیشواز آلودگی هوا رفتیم. زیرا در فصول سرما به دلیل پدیده وارونگی هوا و مشکلاتی که در جو وجود دارد، آلودگی را قطعا خواهیم داشت. اکنون متاسفانه تعداد ماه‌های آلوده سال ما بیشتر خواهد شد، بنابراین تحریک پذیری راه‌های هوایی برای افراد بیشتر خواهدشد. افرادی که بیماری‌های زمینه‌ای مانند بیماری‌های مزمن راه‌های هوایی، بیماری‌های انسدادی مزمن ریه، آسم و برونشیت دارند، این افراد تعداد روزهای بیشتری از سال را دچار اختلال خواهند بود و بنابراین مصرف داروهایشان بیشتر خواهد شد.

این فوق تخصص ریه با بیان اینکه حجم بیماران دچار مشکلات ریوی افزایش یافته است، افزود: ما خودمان با افزایش مراجعان خود روبه‌رو شده‌ایم و این را از نزدیک مشاهده می‌کنیم و این مساله یک بار سنگینی به مراکز درمانی وارد کرده است. به طوری که همیشه در فصول گرم سال، معمولا در کلینیک‌ها و مطب‌ها و مراکز درمانی، از لحاظ بیماران ریوی خلوت‌تر بود، اما امسال اصلا به اندازه سال‌های گذشته شاهد کاهش تعداد مراجعان ریوی نبودیم و بار درمانی و فشار بر مراکز درمانی افزایش یافته است، که این مساله خود تبعات فراوانی دارد و سبب فشار مضاعف بر کادر درمان و فشار روحی روانی بیشتری خواهدشد.

اختلالات اکسیداتیو

احتشام با اشاره به اختلالات مزمنی که در نتیجه این آلودگی‌ها ایجاد می‌شود نیز گفت: مشکلات مزمنی که این آلاینده‌ها سبب آن می‌شوند، اختلالاتی در سیستم‌های التهابی و اختلالات اکسیداتیو اصطلاحا است که این اکسیدیشن، یک مورد بدخیم است، یعنی شانس بروز سرطان‌ها و بدخیمی‌های راه‌های تنفسی را حتی در صورت اینکه این مواد آلاینده از ناحیه سد حبابچه‌ای ردشوند و وارد خون شوند، سرطان‌ها و اختلالات اکسیداتیو در سایر ارگان‌های بدن مانند کبد، کلیه، پوست خواهند گذاشت. بنابراین این عارضه‌ای است که در درازمدت جامعه ما را بسیار درگیر خواهد کرد.

او درباره تعریف اختلالات اکسیداتیو گفت: اختلالات اکسیداتیو یا واکنش‌های اکسیداتیو یا همان استرس‌هایی که باعث اختلالات اکسیداتیو می‌شود، مجموعه‌ای از واکنش‌هایی هستند که توسط رادیکال‌های آزاد در بدن ایجاد می‌شوند. این رادیکال‌های آزاد، اتم‌هایی هستند که الکترون کم دارند و آزاد هستند و دنبال الکترون می‌گردند. اینها الکترون را از قسمت‌های بدن می‌گیرند. مثلا از پروتئین‌ها الکترون می‌گیرند و پروتئین‌ها را خراب می‌کنند. پروتئین‌ها در آنزیم‌های بدن نقش دارند و با از بین رفتن آنها، دیگر نمی‌توانند نقش خود را درست انجام دهند. یا از چربی‌های بدن الکترون می‌گیرند و غشاهای سلول‌ها را از بین می‌برند. و میکروب‌ها می‌توانند به راحتی وارد سلول‌ها شوند. یا در عملکرد سلول به طور کل اختلال ایجاد کنند. یا اینکه به هسته سلول برسند؛ جایی که جهش‌های ژنتیکی رخ می‌دهد و سرطان‌ها ایجاد می‌شود. یعنی به‌خاطر ایجاد آن رادیکال آزاد، که می‌خواهد به پایداری برسد و نیاز به الکترون دارد، این واکنش‌ها رخ می‌دهد. مثلا همین گاز اوزون که در اثر برخورد نور خورشید به بنزین و مواددیگری اصطلاحا اوزون زمینی ایجاد می‌شود، هم خودش اکسیداتیو است و هم یکسری رادیکال‌های آزاد بیشتری را در بدن تولید می‌کند. یعنی یک سیکل معیوبی را ایجاد می‌کند که منجربه افزایش رادیکال‌های آزاد در بدن می‌شوند و همه بدن را دچار اختلال می‌کنند.

کاهش مواجهه با مناطق آلوده

این فوق تخصص ریه با تاکید به پیشگیری گفت: توصیه همیشه پیشگیری است. افراد باید خروج از خانه و سفرهای غیرضروری‌شان را باید به مناطق آلوده کاهش دهند. در صورت اجبار، لازم است از ماسک‌های حفاظتی مناسب مانند ماسک‌های n95 یا پارچه‌های خیس استفاده کنند، تا مانع از عبور گازهای سمی به سیستم تنفسی شوند که از راه بینی و دهان است. حتما غذاهای حاوی ویتامین‌های سی،‌ای و امگا3استفاده کنند که شامل سبزیجات و میوه جات، مخصوصا کیوی، کلم بروکلی یا سبزیجات دیگر مثل فلفل دلمه‌ای که ویتامین سی بالایی دارند، یا بادام زمینی، به شرطی که فرد حساسیت نداشته باشد. تخمه آفتابگردان و گردو، که امگا3 فراوانی دارند. از اینها بیشتر در رژیم‌های غذایی خود، به جای غذاهایی که خودشان نیتریت و مواد اکسیداتیو مثل سوسیس و کالباس دارند، و سرخ کردنی‌ها، کمتر استفاده کنند.

این فوق تخصص ریه با اشاره به برخی تلقی‌های غلط نیز افزود: بعضی به اشتباه تصور می‌کنند که اگر مثلا شیر بیشتر میل کنند، اثرش کمتر می‌شود، این خیلی پایه و اساس کلی ندارد و بیشتر رژیم سبزیجات و مغزی جات اثبات شده است که کمک کننده است. اصل پیشگیری این است که از مواجهه کم کنند. حتی اگر سیگار، قلیان یا دخانیات مصرف می‌کردند، آن را کاهش دهند، تا اثرات این آلودگی‌ها شدیدتر نشود. افرادی که بیماری زمینه‌ای دارند، حتما باید با اجازه پزشک خود، دوز داروهایشان را تغییر دهند که دچار اختلال نشوند که منجر به بستری آنها شود. مسئولان باید بدانند که سرمایه‌گذاری کردن، برای کاهش آلودگی‌های صنایع بسیار به صرفه‌تر از این است که برای درمان جامعه هزینه کنند و اختلالاتی که به سیستم درمانی‌شان وارد می‌شود، بسیار هزینه برتر است.