در انتظار گرانی گوشت قرمز

به گفته کارشناسان چالش در زمینه کمبود نهاده‌های دامی فقط محدود به حال حاضر نیست و تبعات آن در هر مقطعی به نوسانات توزیع و گرانی گوشت قرمز و همچنین لبنیات و... و در نهایت چالش تامین گوشت مورد نیاز به منظور تامین امنیت غذایی مردم می‌شود و این امر قطعاً به معنای از دست رفتن ظرفیتهای تولیدی در این بخش کشور است.

پیامدهای اجتماعی و اقتصادی

به گزارش «آرمان ملی»، حجت‌ا... عسگری کارشناس امور دام در این باره گفت: کشتار دام‌های مولد به دلیل گرانی نهاده‌های دامی، کمبود علوفه وفشارهای اقتصادی این روزها به یکی از دغدغه‌های جدی فعالان بخش کشاورزی مجلس تبدیل شده است و در نهایت صاحبان این دام‌ها مجبور شده‌اند دام‌های مولد خود را به کشتارگاه بفرستند که زنگ خطری برای آینده تولید گوشت قرمز خواهد بود و قطعاً آینده صنعت دامپروری با چالش‌های بسیار جدی مواجه خواهد شد، چرا که دام مولد همان سرمایه اصلی چرخه تولید گوشت و لبنیات است و نابودی آن به معنای از دست رفتن ظرفیت‌های تولیدی کشور در بلندمدت خواهد بود. این کارشناس اضافه کرد: اخیراً نه تنها تأمین نهاده‌ها نه‌تنها با مشکلات وارداتی و ارزی همراه بوده، بلکه شبکه توزیع داخلی نیز با نارسایی‌ها و نابسامانی‌هایی مواجه است که فشار زیادی به دامداران وارد کرده است. از این رو، بسیاری از دامداران کوچک و متوسط که امکان تأمین نهاده از بازار آزاد را ندارند، در برابر دو انتخاب سخت قرار گرفته‌اند که یا باید با هزینه‌های سنگین و وام‌های گران‌قیمت نهاده خریداری کنند و با زیان اقتصادی روبه‌رو شوند، یا دام مولد خود را که برای تولید آینده ضروری است، به قیمت پایین بفروشند یا به کشتارگاه بفرستند تا از زیان روزمره رهایی یابند. این انتخاب اجباری نه‌تنها از نظر اقتصادی نگران‌کننده است، بلکه پیامدهای اجتماعی و امنیت غذایی کشور را نیز تهدید می‌کند.

هشدار کشتار دام مولد

عسگری ادامه داد: چنانچه روند کشتار دام‌های مولد ادامه یابد، کشور در آینده نزدیک با کمبود جدی گوشت قرمز مواجه خواهد شد، زیرا دام مولد نقش اساسی در زایش و تولید نسل جدید دام‌ها دارد و از بین رفتن آن به معنای کاهش شدید جمعیت دامی در سال‌های آتی است. او توضیح داد: حتی اگر تقاضا برای گوشت قرمز ثابت بماند، کاهش عرضه موجب افزایش چشمگیر قیمت‌ها خواهد شد و این امر می‌تواند قیمت گوشت را تا ده‌ها درصد بالا ببرد و فشار مضاعفی به معیشت مردم وارد کند. این در حالی است که هم‌اکنون بخش قابل توجهی از خانواده‌ها به دلیل گرانی، مصرف گوشت قرمز را به حداقل رسانده یا از سفره خود حذف کرده‌اند، اما قطعاً ادامه این روند می‌تواند امنیت غذایی کشور را در سطح کلان به خطر اندازد. او درباره دیگرتبعات این رویکرد گفت: از جمله ابعاد مهم این بحران، تأثیر آن بر بازار کار و اشتغال روستایی است. دامداری به‌ویژه در مناطق روستایی و عشایری یکی از اصلی‌ترین منابع درآمد و اشتغال است. وقتی دامداران به دلیل کمبود نهاده و هزینه‌های بالای تولید ناچار به کشتار دام‌های مولد می‌شوند، در واقع سرمایه خود را نابود می‌کنند و نابودی سرمایه دامداری، به معنای از دست رفتن مشاغل وابسته و در نتیجه افزایش نرخ بیکاری در روستاهاست، به این ترتیب این وضعیت می‌تواند موج جدیدی از مهاجرت روستاییان به شهرها را به‌دنبال داشته باشد که خود معضلات اقتصادی و اجتماعی دیگری را برای کشور به همراه خواهد داشت. این کارشناس افزود: به منظور جلوگیری از بروز بحران جدی در بازار گوشت قرمز و صنعت دامپروری، لازم است مجموعه‌ای از سیاست‌های حمایتی و اصلاحی در سریع‌ترین زمان ممکن به اجرا گذاشته شود. نخستین و مهم‌ترین اقدام، تأمین به‌موقع نهاده‌های دامی با قیمت مناسب است.

راهکار چیست؟

عسگری معتقد است: تجربه نشان داده که هرگونه تأخیر در واردات یا توزیع نهاده‌ها، دامداران را در تنگنا قرار می‌دهد و آنان را به فروش اضطراری دام وادار می‌کند، براین اساس دولت باید با مدیریت درست منابع ارزی، تسهیل فرآیند واردات و بهبود سیستم توزیع، اطمینان حاصل کند که نهاده‌ها بدون واسطه‌گری‌های غیرضروری و با قیمت عادلانه به دست تولیدکنندگان می‌رسد، به‌علاوه اصلاح شبکه‌های توزیع داخلی و مبارزه با احتکار و فساد در این بخش از الزامات حیاتی است. از طرفی، باید بسته‌های حمایتی ویژه‌ای برای دامداران طراحی شود تا در شرایطی که هزینه‌های نگهداری دام بسیار بالا رفته، اعطای یارانه خوراک دام یا ارائه تسهیلات بانکی کم‌بهره بتواند به پایداری فعالیت دامداران کمک کند، در غیراینصورت، بدون حمایت مالی، بسیاری از دامداران کوچک قادر به ادامه فعالیت نخواهند بود و این امر موجب کاهش شدید تولید داخلی خواهد شد، همچنین، ایجاد صندوق‌های بیمه‌ای برای پوشش ریسک‌های اقتصادی دامداران می‌تواند به عنوان یک سپر حمایتی عمل کند و از نابودی سرمایه‌های آنان جلوگیری کند.

فقدان برنامه‌ریزی بلندمدت

این کارشناس دام یکی دیگر از مشکلات مهم، نبود برنامه‌ریزی بلندمدت برای تنظیم بازار گوشت قرمز ذکر و بیان کرد: اخیراً، سیاست‌های متناقض و کوتاه‌مدت در این حوزه باعث شده که بازار گوشت همواره با نوسانات شدید قیمتی مواجه باشد. اگر برنامه‌ریزی دقیقی برای تعادل بین تولید داخلی و واردات وجود نداشته باشد، هر بحران کوچک در تأمین نهاده‌ها می‌تواند به کمبود گوشت و جهش قیمت‌ها منجر شود. در وضعیت کنونی، دولت باید با همکاری بخش خصوصی و اتحادیه‌های دامداران، برنامه‌ای جامع و پایدار برای توسعه صنعت دامپروری طراحی کند. این برنامه باید شامل افزایش بهره‌وری تولید، توسعه دامداری‌های صنعتی، اصلاح نژاد دام‌ها و استفاده از فناوری‌های نوین باشد تا تولید داخلی بتواند نیاز بازار را به‌طور پایدار تأمین کند. به گفته این کارشناس ابعاد این بحران تنها به تولید داخلی محدود نمی‌شود بلکه اگر روند کشتار دام‌های مولد ادامه یابد، کشور ناچار خواهد شد برای تأمین گوشت قرمز، به واردات گسترده روی بیاورد. عسگری ادامه داد: این موضوع نه‌تنها وابستگی کشور به بازارهای خارجی را افزایش می‌دهد، بلکه باعث خروج ارز قابل توجهی از کشور خواهد شد. در وضعیتی که محدودیت‌های ارزی یکی از مشکلات اصلی اقتصاد است، افزایش واردات گوشت می‌تواند فشار مضاعفی بر منابع ارزی وارد کند. علاوه بر این، واردات گوشت همیشه نمی‌تواند پاسخگوی تقاضای داخلی باشد، زیرا بازار جهانی گوشت نیز با نوسانات قیمت و مشکلات عرضه روبه‌رو است.

تضمین خرید دام

او ایجاد انگیزه برای نگهداری و پرورش دام مولد است را از جمله دیگرراهکارهای برون رفت از چالش تامین گوشت قرمز اعلام و تاکید کرد: دولت و بخش خصوصی می‌توانند از طریق قراردادهای تضمینی خرید، ارائه قیمت‌های حمایتی و ایجاد بازارهای پایدار، دامداران را تشویق کنند تا از فروش یا کشتار دام‌های مولد خودداری کنند. چنین سیاستی در بسیاری از کشورها با موفقیت اجرا شده و توانسته از نابودی سرمایه‌های تولیدی جلوگیری کند. اگر دامدار اطمینان داشته باشد که در آینده می‌تواند محصولات خود را با قیمت مناسب بفروشد، دیگر نیازی به تصمیم‌های کوتاه‌مدت و پرخطر نخواهد داشت. این کارشناس دام توضیح داد: همچنین نباید از نقش نظارتی نهادهای قانون‌گذار و مجلس نیز غافل شد. وظیفه مجلس تنها هشدار دادن درباره بحران‌ها نیست، بلکه باید از طریق تصویب قوانین حمایتی و الزام‌آور، دولت را ملزم به اقدام سریع کند. کمیسیون کشاورزی مجلس می‌تواند با همکاری وزارت جهاد کشاورزی و سایر دستگاه‌های ذی‌ربط، طرح‌هایی برای حمایت از دامداران و مدیریت بازار گوشت ارائه دهد. شفافیت در سیاست‌گذاری و ایجاد سازوکارهای نظارتی مؤثر، مانع از بروز فساد و ناکارآمدی در این بخش خواهد شد.

سلامت جسم و روان مردم

او فقدان گوشت قرمز در سفره‌های مردم ازنظر سلامت و روانی را مهم ارزیابی و بیان کرد: گرانی گوشت قرمز یکی از مهم‌ترین نگرانی‌های مردم است، گوشت قرمز از مواد غذایی اصلی در سفره بسیاری از خانواده‌هاست و حذف یا کاهش مصرف آن می‌تواند پیامدهای تغذیه‌ای و سلامتی به‌ویژه برای کودکان و سالمندان داشته باشد. بنابراین، جلوگیری از افزایش شدید قیمت گوشت نه‌تنها یک ضرورت اقتصادی بلکه یک الزام اجتماعی و بهداشتی است و قطعاً در صورت بروز کمبود گوشت، اقشار کم‌درآمد بیش‌ترین آسیب را خواهند دید و این امر می‌تواند نارضایتی‌های اجتماعی را نیز افزایش دهد. این کارشناس معتقدند است: بحران کنونی نتیجه مجموعه‌ای از عوامل ساختاری و مدیریتی است و با راهکارهای کوتاه‌مدت و مقطعی حل نخواهد شد و چنانچه امروز برای حفظ دام‌های مولد اقدام نکنیم، فردا باید با هزینه‌های چندبرابری به دنبال واردات گوشت و بازسازی صنعت دامپروری باشیم. بنابراین پیشگیری از این بحران نیازمند یک رویکرد جامع است که همزمان به تأمین نهاده‌ها، حمایت از تولیدکننده، تنظیم بازار و توسعه زیرساخت‌های تولید توجه داشته باشد و قطعاً تنها با چنین رویکردی می‌توان از افزایش لجام‌گسیخته قیمت گوشت قرمز جلوگیری کرد و امنیت غذایی کشور را حفظ کرد.