کاهش سن مصرف کنندگان لوازم آرایش در ایران

عملا هم هیچ نظارتی بر کالاهای قاچاق و فروش آنها در سطح شهر و حتی توسط دستفروش‌ها وجود ندارد. حتی خود فروشندگان هم می‌دانند که کالای قاچاق را خریداری می‌کنند و مردم هم آگاه هستند که این کالایی که خریداری می‌کنند، ممکن است برای سلامت پوست آنها خطرناک باشد. اما همچنان تقاضای این لوازم آرایش نامرغوب، همچنان بالاست.

اگر در یک روز مجبور به تردد در متروی تهران شوید، مشاهده می‌کنید که بیش‌ترین محصولی که دستفروشان عرضه می‌کنند، لوازم آرایش است. جالب است که بهای عرضه این لوازم آرایش، بسیار پایین‌تر از آن است که در فروشگاه‌ها عرضه می‌شود. اما با این حال حتی اگر از فروشگاه‌های معتبر هم خرید کنید، مشخص نیست که لوازم آرایشی را که خریداری می‌کنید، حتما اصل باشد و کالای قاچاق نباشد. این درحالی است که اغلب فروشندگان لوازم آرایشی هم معتقدند که کالاهایشان را از فروشندگان عمده فروشی تهیه می‌کنند، که اجناس را به صورت غیرقانونی و قاچاق از مرزهای ایران می‌آورند و هرچند وقت یکبار جنس‌های آنها را هم توقیف می‌کنند. اما همه این اقدامات آنقدر موثر نبوده است که منجر به کاهش عرضه کالای قاچاق شود.

عوارض مصرف لوازم آرایش بی‌کیفیت، بسیار سنگین‌تر از آن است که بهای اندک آن، دلیل قانع کننده‌ای برای خریدن باشد. یک فروشنده لوازم آرایش در مترو، که یک ریمل را با بهای 150هزارتومان می‌فروشد و هربار همراه چندنفر که با خودش هستند و مثلا نفری دو ریمل می‌خرند، این بار در واگن با اعتراض مسافری روبه‌رو شد که ادعا می‌کرد با استفاده از ریملی که از این خانم خریده است، مژه‌هایش ریخته است. فروشنده هم ابتدا گفت که حتما اشتباه شده و در نهایت وقتی با اعتراض دیگر مسافران روبه‌رو شد، از مترو پیاده شد.

کودکان و لوازم آرایش

قدیم‌تر‌ها و در دهه‌های گذشته، نوجوانان حتی شرم داشتند که در مقابل والدینشان آرایش کنند، اما امروز حتی دخترکان خردسال سه و چهارساله هم از والدین خود تقاضای لوازم آرایش می‌کنند و از انواع و اقسام آنها و موارد استفاده تک‌تک آنها اطلاع دارند. بخشی از این مساله به در دسترس کودکان قرار گرفتن شبکه‌های اجتماعی برمی‌گردد. به طوری که حتما شما هم مشاهده کرده‌اید که مادران برای سرگرم کردن کودکان، تلفن همراه خود را به آنها می‌دهند تا کودک با شبکه‌های اجتماعی از جمله اینستاگرام و ویدئو‌هایی که می‌بیند سرگرم شود. این میان نقش بلاگر‌ها و کودک بلاگرها هم بی‌تاثیر نیست که اغلب لوازم‌های مختلف آرایشی را معرفی و تبلغ می‌کنند. همین مساله سبب شده که فروشندگان لوازم آرایش هم بخش قابل توجهی از فروش خود را به لوازم آرایشی اختصاص دهند، که به گفته خودشان برای کودکان مناسب است. این درحالی است که هیچ نظارتی بر تائید گفته آنها وجود ندارد. اما مساله اصلی این است که در نهایت خانواده‌ها تسلیم کودکانی می‌شوند که سرگرمی این روزهای آنها، استفاده از لوازم آرایش بزرگسالان است و تنها به بازی کردن با آنها هم رضایت نمی‌دهند و همین استفاده مداوم از لوازم پوستی سبب ایجاد و بروز حساسیت‌هایی در برخی از آنان شده است. اما والدین تاب مقاومت در برابر خواسته‌های کودکان خود را ندارند. حالا دیگر کمتر کودکی را در اطرافتان مشاهده خواهید کرد که چند تکه لوازم آرایش در کیفش نداشته باشد و به محض دیدن دوست یا اقوامی از او نخواهد که آرایشش کند. حتی مادران این کودکان می‌گویند که لوازم آرایش خود را دور از آنها می‌گذارند، اما باز هم حریف کودکانی نمی‌شوند که لوازم آرایش را جایگزین بازی‌های کودکانه کرده‌اند. شاید مقصر اصلی همان والدین هستند که گوشی‌های همراه خود را در اختیار کودکانشان قرار می‌دهند و کودک را دچار بلوغ زودرس می‌کنند. این میان اما برخی والدین همچنان در مقابل کودکان مقاومت می‌کنند. هرچند تعداد این والدین بسیار اندک است.

یک دختر نوجوان 15 ساله، به گفته خودش حداقل نیمی از مبلغی را که به عنوان پول توجیبی از والدینش دریافت می‌کند، برای خرید لوازم آرایش هزینه می‌کند و اغلب آنها را هم از صفحه‌های اینستاگرام و بلاگرهایی که معرفی و توصیه می‌کنند، می‌خرد. خودش معتقد است که همه همکلاسی‌هایش هم از این لوازم آرایش استفاده می‌کنند. هرچند اغلب والدین این دانش‌آموزان با این حجم از مصرف لوازم آرایش موافق نیستند، اما چاره‌ای جز تسلیم شدن در برابر خواسته‌های فرزندان خود ندارند. دیگر مانند زمان گذشته نیست که والدین به فرزندان بگویند که حق نداری آرایش کنی و فرزند هم گوش بدهد! امروز فرزندان توجه چندانی به مخالفت‌های والدین ندارند و کار خود را می‌کنند. درحالی که از اغلب این لوازم آرایش‌های تقلبی از مواد نامرغوب استفاده می‌شود، اما همچنان طرفداران خود را دارد. دخترکی که صورتش پر از جوش‌های ریز است، در پاسخ به این سوال که شاید دلیل همین جوش‌های صورتش استفاده از لوازم‌ آرایش باشد می‌گوید: اتفاقا با استفاده از انواع کرم‌ها و کرم پودرها می‌توانم این جوش‌ها را بپوشانم و زیباتر شوم!

شاید همین میل به زیباتر شدن در نوجوانان و همرنگ جماعت بودن سبب شده است که حتی آنها که علاقه‌ای هم به استفاده از لوازم آرایش ندارند، اما چون همسالان خود را با آرایش می‌بینند، ترجیح می‌دهند که آنها هم آرایش کنند. میل دیده شدن و فیلم گرفتن از لوازم آرایش خود و اشتراک‌گذاری آنها در فضای مجازی و به نوعی پز دادن به دوستان، به بخشی از رفتار اجتماعی این روزهای نوجوانان بدل شده، چنان که وقتی زن یا دخترکی بدون آرایش دیده شود، تعجب برانگیز است.

بسته‌بندی جعلی

هرچند آمار دقیقی از لوازم آرایش قاچاق در ایران وجود ندارد. اما نکته مهم این است که برای تهیه لوازم آرایش مرغوب و اصل، باید هزینه گزافی را پرداخت کنی، که آن هم باز از راه قانونی وارد کشور نمی‌شود و مشخص نیست که در نهایت هم اصل باشد یا نه. در همین راستا، مدیرکل فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو از شناسایی مواردی خبر داد که در آن برخی اقلام غیرمجاز آرایشی پس از جمع‌آوری، با بسته‌بندی و برند جعلی دوباره وارد چرخه توزیع شده‌اند.

دکتر محمود آل‌بویه، مدیرکل فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو با اشاره به شگرد برخی سودجویان، به ایسنا گفت: مواردی مشاهده شده که برخی محصولات آرایشی و بهداشتی غیرمجاز، پس از بازگردانده شدن از بازار یا توقیف، با بسته‌بندی تازه و عنوان‌های جعلی مجدد در شبکه فروش عرضه می‌شوند.

آل‌بویه افزود: سامانه‌های اصالت و تی‌تک امکان استعلام شناسه رهگیری را برای مصرف‌کنندگان فراهم کرده‌اند و شهروندان می‌توانند از طریق این کد، اصالت کالا، مجوز توزیع و میزان رسمی واردات یا تولید فرآورده را بررسی کنند. بنابر اعلام سازمان غذا و دارو، وی تأکید کرد: بسیاری از این فرآورده‌ها از مسیرهای غیررسمی و در مقیاس‌های کوچک وارد کشور می‌شوند و ممکن است فاقد مجوز، کیفیت و ایمنی لازم باشند. برخی حتی با دستکاری در تاریخ مصرف یا ترکیب فرآورده، خطرات جدی برای سلامت مصرف‌کننده ایجاد می‌کنند.