نقش ایران در بریکس

نخست اینکه اعضای بریکس بارها تأکید کرده‌اند که هدف آنها مقابله مستقیم با غرب نیست. بسیاری از کشورهای عضو، روابط اقتصادی و سیاسی گسترده‌ای با ایالات متحده دارند که به آسانی قابل چشم‌پوشی نیست. از این ‌رو، برخی کشورها که بریکس را ابزاری برای مواجهه با غرب می‌دانند، نباید روی آن به‌عنوان یک ائتلاف ضدغربی حساب ویژه‌ای باز کنند. دوم، ایده ایجاد یک ارز مشترک بریکس برای مقابله با سلطه دلار آمریکا، از ابتدا با موانع جدی مواجه بوده است. اگرچه در ظاهر می‌توانست گامی مهم در جهت کاهش وابستگی به دلار باشد، اما هشدارها و فشارهای آمریکا، و نیز وابستگی برخی اعضای بریکس به نظام مالی بین‌المللی تحت سلطه دلار، مانع از تحقق این هدف شده است. با این حال، بریکس از منظر سیاسی ظرفیت‌هایی دارد. برای مثال، در مواردی مانند محکومیت حمله به ایران، این گروه مواضع مستقلی اتخاذ کرده است. همچنین درحوزه تجارت خارجی نیز می‌تواند به کشورهایی نظیر ایران کمک‌هایی در زمینه واردات و صادرات ارائه دهد. اما تهدیدهای اخیر دونالد ترامپ، رئیس‌جمهورآمریکا، مبنی بر وضع تعرفه برکالاهای کشورهای عضو بریکس، نشان می‌دهدکه ایالات متحده نگران شکل‌گیری یک بلوک اقتصادی مستقل است. این امر نشان‌دهنده حساسیت واشینگتن نسبت به هرگونه تلاش برای تضعیف جایگاه دلار در نظام اقتصادی جهان است. در نهایت باید دید در بلندمدت آیا اعضای بریکس واقعاً حاضر به مقابله با سلطه دلار هستند یا منافع اقتصادی‌شان همچنان آنها را به سمت تعامل با آمریکا سوق خواهد داد. برای ایران، حضور در این مجموعه می‌تواند فرصت‌هایی فراهم آورد، اما انتظار تغییرات بنیادین در نظم اقتصادی جهانی از طریق بریکس، در کوتاه‌مدت واقع‌بینانه نیست. مگر اینکه تحولی در اقتصاد این کشورها به وجود ‌آید به طوری که حجم اقتصادی این کشورها از موقعیت کنونی یعنی 40 درصد به بالای 70 درصد برسد در این صورت شاهد خواهیم بود که بریکس می‌تواند رفته رفته سهم بسزایی حتی در معادلات سیاسی جهان داشته باشد.

علی‌اصغر زرگر 

کارشناس روابط بین‌الملل