حضور مردم در عرصه سیاسی ابتکار امام بود

 «آرمان ملی» برای بررسی این موضوع و میراث امام برای نسل جدید با حجت‌الاسلام سیدرضا اکرمی نماینده پنج دوره مجلس شورای اسلامی گفت‌وگو کرده است. اکرمی در این زمینه معتقد است: «ما باید بین وضعیت موجود و مطلوب فاصله بگذاریم و تلاش کنیم به وضعیت مطلوب دست پیدا کنیم. امام هیچ توصیه مطلقی به مدیران جامعه نداشت و همواره نگاه نسبی به این موضوع داشت. به هر حال مدیران جامعه ما نیز دارای نکات مثبت و منفی بوده‌اند و در برخی زمینه‌ها تصمیم‌های صحیح و در برخی زمینه‌ها تصمیمات نادرست گرفته‌اند. این وضعیت در همه کشورهای جهان وجود دارد. نکته مهم در این زمینه مردمی بودن مدیران است که یکی از شاخص‌های مدیریت از نظر امام بود. در واقع راهبرد مشخص امام در مدیریت، جلب اعتماد و رضایت عامه مردم بود که از نظر ایشان مدیران باید برای ایجاد اعتماد و جلب خرسندی مردم تلاش کنند. به همین دلیل نیز امام همواره به مدیران کشور توصیه می‌کردند که مراقب باشند در سازمان یا نهاد یا وزارتخانه‌های آنها نارضایتی مردمی نباشد». در ادامه ماحصل این گفت‌وگو را می‌خوانید.

*در حالی که37 سال از رحلت حضرت امام می‌گذرد به نظر شما به چه میزان آرمان‌های مورد نظر ایشان محقق شده است؟

وقتی رژیم پهلوی درجریان مبارزات قیام ۱۵ خرداد سال ۱۳۴۲ امام خمینی را دستگیر و به سوی تبعیدگاه می‌بردند یکی از مامورین ساواک از ایشان پرسید: «پس یاران شما کجا هستند؟» که امام خمینی در جوابش این جمله تاریخی را فرمودند که «یاران من در گهواره‌های مادرانشان هستند». این اتفاق نیز در نهایت رخ داد و انقلاب اسلامی در سال57 با حمایت همین نوزدان که در سال 57 به جوانانی پرشور تبدیل شده بودند به نتیجه رسید. اما از انقلاب 57 اهدافی را دنبال می‌کردند که ما باید به این اهداف به صورت نسبی نگاه کنیم و نه مطلق. برخی از اهداف مورد نظر اما در زمان حیات و برخی نیز پس از رحلت ایشان در کشور تداوم داشته است. یکی از اهداف مهم امام استقلال کشور بود که به واسطه این هدف مهم در شرایط کنونی ما دارای استقلال هستیم. این هدف امام پس از انقلاب آغاز شد و تا به امروز نیز ادامه داشته است. یکی دیگر از اهداف امام جمهوری اسلامی بود. این هدف امام نیز تاکنون محقق شده است. اهداف نیز نسبی است و نباید به صورت مطلق به آن نگاه کرد. به عنوان مثال اینکه گفته می‌شود ما دارای استقلال هستیم به معنای این نیست که ما دیگر وابستگی نداریم. با این وجود کسی امروز نمی‌تواند به ما دستور بدهد و تکلیف تعیین کند و این خود ما هستیم که برای سرنوشت و آینده خود تصمیم‌گیری می‌کنیم و عمل می‌کنیم. البته ممکن است دراین تصمیم‌گیری‌ها و عمل کردن‌ها اشتباهاتی نیز وجود داشته باشد که طبیعی است و در همه کشورهای جهان این وضعیت وجود دارد. به همین دلیل نیز باید عنوان کرد که امام به اهداف خود رسید و از دنیا رفت.

*اهداف مورد نظر امام با چه موانعی مواجه بوده‌اند؟

امام می‌خواستند محرومان و مستضعفان توانمند باشند، فاصله طبقاتی از بین برود و جامعه به تعلیم، تربیت، رشد، برابری و تزکیه برسد. با این وجود باید عنوان کرد مخالفان داخلی و دشمنان خارجی اجازه ندادند نظام فکری مد نظر امام خمینی در کشور پیاده شود. من معتقدم اگر اندیشه و آرمان‌های سیاسی و اجتماعی امام به شکلی که مدنظر امام بود در کشور پیاده می‌شد امروز شاهد نزاع، چند دستگی و اختلاف طبقاتی نبودیم. به همین دلیل هم بود که اگر چه امام در هیچ انتخاباتی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی از فرد یا افراد حمایت نمی‌‌کردند و با تبیین معیارها و شاخص‌‌ها کاری می‌کردند تا سطح فکری و سیاسی جامعه ارتقاء یابد اما در معدود موارد نیز برای ایجاد وحدت رویه و جلوگیری از نزاع و اختلاف دخالت مصداقی هم داشتند. امروز هم باید منطقی اندیشید آیا در 37 سال پس از رحلت امام می‌توانستیم به تمامی آرمان‌های انقلاب جامعه عمل بپوشانیم؟ من فکر می‌کنم توانسته‌ایم به آرمان‌های معقول دست بیاییم. یکی از اهداف مورد نظر امام توجه و تأکید به حضور مردم در تصمیم‌گیری‌ها بود. امام علی‌ رغم اینکه میلیون‌ها نفر را در خیابان مشاهده می‌کرد که از انقلاب اسلامی حمایت می‌کنند اما بعد پیروزی انقلاب بنا را بر این گذاشتند که نظام جمهوری اسلامی به رأی مردم گذاشته شود. دخالت دادن مردم ایران در تمامی امور اساسی کشور از دیگر ابتکارات بود و نشان می‌داد ایشان توجه ویژه و خاصی به مردم داشتند. واقعیت دیگر اینکه در سال‌‌های آغازین انقلاب اسلامی جنگ هشت ساله بر این کشور تحمیل شد و در ادامه با اعمال تحریم‌های ظالمانه ایران وارد جنگ اقتصادی شد که به طور طبیعی هر دولت و نظامی که وجود داشت نمی‌توانست با وجود این شرایط به خواسته‌‌ها و آرمان‌‌های خود دست پیدا کند. به هر حال این مسائل از موانع مهم تحقق اهداف امام بود.

یکی از اهداف مهم امام استقلال کشور بود که به واسطه این هدف مهم در شرایط کنونی ما دارای استقلال هستیم. این هدف امام پس از انقلاب آغاز شد و تا به امروز نیز ادامه داشته است

*نسل جدید چگونه می‌تواند با اهداف امام ارتباط برقرار کند؟

دیدگاه‌ها و اهداف امام برای همه نسل‌ها بود و هیچ گاه کهنه نمی‌شود. نسل جدید نیز باید تلاش کند اهداف و آرمان‌های امام را مرور کند. توصیه بنده به نسل جدید این است که حداقل وصیت‌نامه 29 صفحه‌ای امام را مطالعه کند تا متوجه شوند امام در زمینه‌های مختلف چگونه می‌اندیشند و عمل می‌کردند. این وصیتنامه تا حدود زیادی زوایا و ابعاد شخصیت امام را برای نسل جدید روشن خواهد کرد. نسل جدید باید بداند که ایران تا قبل از سال 1357 در چه وضعیتی قرار داشت و امروز در چنین وضعیتی قرار دارد. با مطالعه وصیت نامه و دیدگاه‌های امام به خوبی می‌توان این دو وضعیت را با هم مقایسه کرد و به نتایج خوبی دست پیدا کرد. به نظر من که هرکسی آزاده است، پیرو هر مرام و مذهبی باشد، باید نسبت به حرّ بودن، آزاداندیشی و آزادگی‌‌سازی امام احترام بگذارد. امام می‌‌گفت مردم قیّم نمی‌خواهند؛ مردم درست می‌اندیشند. مردم ما مقاوم و شجاع هستند و باید با اخلاق محمدی(ص) با آنها برخورد و آگاه‌سازی کنیم و جلو برویم. این نکته مهمی است که باید مورد توجه قرار بگیرد. نکته دیگر اینکه امام همه جوانان را به حفظ ارزش‌های انسانی و توجه به مفاهیم بلندی مثل استقلال و آزادی دعوت می‌کرد. ایشان همچنین نسل جوان را به هوشیاری و جلوگیری از انحرافات به خصوص در مراکز دانشگاهی که مراکزی انسان‌ساز هستند توجه می‌دهند.

*مدیران جامعه به چه میزان در راستای اهداف امام حرکت کردند و چه چالش‌هایی در این زمینه وجود داشت؟

در این زمینه باید به دو نکته توجه کرد. نخست اینکه منصفانه به عملکرد مدیران جامعه نگاه کنیم و دوم اینکه نباید به صورت ایده آل به موضوع نگا کرد. ما باید بین وضعیت موجود و مطلوب فاصله بگذاریم و تلاش کنیم به وضعیت مطلوب دست پیدا کنیم. امام هیچ توصیه مطلقی به مدیران جامعه نداشت و همواره نگاه نسبی به این موضوع داشت. به هر حال مدیران جامعه ما نیز دارای نکات مثبت و منفی بوده‌اند و در برخی زمینه‌ها تصمیم‌های صحیح و در برخی زمینه‌ها تصمیمات نادرست گرفته‌اند. این وضعیت در همه کشورهای جهان وجود دارد. نکته مهم در این زمینه مردمی بودن مدیران است که یکی از شاخصهای مدیریت از نظر امام بود. در واقع راهبرد مشخص امام در مدیریت، جلب اعتماد و رضایت عامه مردم بود که از نظر ایشان مدیران باید برای ایجاد اعتماد و جلب خرسندی مردم تلاش کنند. به همین دلیل نیز امام همواره به مدیران کشور توصیه می‌کردند که مراقب باشند در سازمان یا نهاد یا وزارتخانه‌های آنها نارضایتی مردمی نباشد. امام بارها به دولتمردان و مسئولان اجرایی کشور متذکرشدند که آنها خدمتگزار مردم هستند و می‌باید از انحراف، مال اندوزی فساد برحذر باشند.