تحول اقتصادی با سفر دیپلماتیک

آرزو جمالی، دبیر سابق اتاق مشترک ایران و عمان و مدیر استان‌های اتاق‌های بازرگانی ایران در این باره به «آرمان ملی»، گفت: یران و عمان به‌لحاظ موقعیت جغرافیایی در جایگاهی استراتژیک در منطقه خاورمیانه قرار دارند و می‌توانند پل ارتباطی مناسبی میان شمال آفریقا، کشورهای جنوب شرق آسیا و حوزه خلیج فارس باشند. عمان دروازه‌ای امن، باثبات و مورد اعتماد برای صادرات مجدد کالاهای ایرانی به بازارهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای است. او اضافه کرد: به دلیل نبود پرواز مستقیم و خط کشتیرانی منظم میان بنادر ایران و عمان، بازرگانان مجبورند مسیرهای غیرمستقیم مانند امارات و شارجه را انتخاب کنند که این امر هم زمان‌بر و هم هزینه‌زا است و در نتیجه مقرون به صرفه کمتری است. او افزود: برای مثال، کالاهای صادراتی باید ابتدا به بندری واسط در کشور دیگری ارسال شوند و از آنجا مجدداً به عمان برسند. این فرایند علاوه‌بر افزایش زمان، هزینه نهایی کالا را بالا برده و در نتیجه صادرات را غیررقابتی می‌کند. از این رو لزوم ایجاد خطوط منظم دریایی و هوایی میان بنادر ایرانی و عمانی مانند صُحار می‌تواند عاملی مهم برای فعال‌سازی ظرفیت‌های خاموش صادراتی باشد.

مشکلات زیرساختی و بانکی

مدیر امور استان‌های اتاق بازرگانی ایران ادامه داد: همچنین نبود روابط رسمی بانکی میان ایران و عمان با توجه به تحریم‌های بین‌المللی، از جمله مشکلات توسعه روابط تجاری ایران و عمان به شمار می‌آید. ما نه‌تنها روابط مالی مستقیم با عمان نداریم، بلکه حتی سیستم ارزی جایگزینی نیز نتوانسته‌ایم طراحی کنیم، این مسئله باعث شده است که حتی شرکت‌هایی که آماده صادرات هستند، در مرحله انتقال پول با موانع جدی مواجه شوند. او ادامه داد: در حالی که کشورهای دیگر مانند ترکیه، هند یا چین مدل‌هایی برای دور زدن تحریم‌ها ایجاد کرده‌اند، ایران هنوز نتوانسته یک چارچوب پایدار مالی با عمان تعریف کند. این موضوع باعث شده بسیاری از فرصت‌ها به دلیل نبود مدل تسویه مالی از بین بروند. جمالی معتقد است: ایجاد شرکت‌های مدیریت صادرات در اتاق بازرگانی می‌تواند یکی از راه‌حل‌های مؤثر در این زمینه باشد، به گونه‌ای که این شرکت‌ها می‌توانند هم در حوزه برندینگ، بازاریابی و تجاری‌سازی محصولات ایرانی فعال باشند و هم نقش واسطه‌ای میان تولیدکننده و بازار مقصد ایفا کنند. او در این‌باره افزود: در صورت حمایت موقت دولت از این شرکت‌ها، مثلاً از طریق پرداخت یارانه سوخت حمل‌ونقل یا ارائه بسته‌های تشویقی، می‌توان در بازه زمانی شش ماهه شاهد تحرک جدی در صادرات به عمان بود.

ضعف در برندینگ و بازاریابی

این مقام مسئول در اتاق بازرگانی ایران اضافه کرد: یکی از نکات مهم دیگر، ضعف در حوزه برندینگ و بازاریابی در بازار عمان است، با وجود آن‌که محصولات ایرانی کیفیت بالایی دارند و قیمت‌شان رقابتی است، به دلیل نبود تبلیغات مناسب، بسته‌بندی استاندارد و سازوکارهای بازاریابی حرفه‌ای، موفقیت زیادی در بازار عمان کسب نکرده‌اند. از این رو اتاق‌های بازرگانی باید بسترهای ارتباطی با گروه‌های تخصصی در بازار عمان ایجاد کنند. استفاده از پلتفرم‌های دیجیتال، همکاری با شرکت‌های مشاوره بازاریابی و حضور مستمر در نمایشگاه‌های عمانی می‌تواند مسیر تجاری‌سازی بین دو کشور ایران و عمان را هموارتر کند.

گردشگری سلامت

جمالی گردشگری سلامت را یکی دیگر از ظرفیت‌های توسعه همکاری دو کشور اعلام و بیان کرد: گردشگری میان ایران و عمان به ویژه در بخش سلامت و درمانی از جمله فرصت‌هایی است که با توجه به اینکه مردم عمان اعتماد بالایی به نظام درمانی ایران دارند و تمایل دارند برای خدمات درمانی به ایران سفر کنند. با این حال، نبود پروازهای مستقیم، نبود سیستم ارجاع بیمار، و فعالیت دلالان باعث شده این فرصت نیز به‌درستی بالفعل نشود و چهره نامطلوبی به این حوزه داده است. او افزود: اگر پرواز مستقیمی میان عمان و شهرهایی مثل مشهد، شیراز یا کرمان برقرار شود و یک نظام ارجاع رسمی برای انتقال بیماران تعریف گردد، گردشگری سلامت می‌تواند به یکی از منابع درآمدی پایدار برای کشور تبدیل شود.

بخش خصوصی و دولت

جمالی با اشاره به نبود یک سیستم جامع برای هدایت فرصت‌ها و ارتباط منسجم میان بخش خصوصی و دولت گفت: متأسفانه اتاق‌های بازرگانی، وزارت صمت و دیگر نهادهای مرتبط هنوز به یک هماهنگی اجرایی نرسیده‌اند. در واقع، حتی اگر یک شرکت خصوصی تصمیم به ورود به بازار عمان بگیرد، با نبود ساختار مشخص برای همکاری و حمایت روبه‌رو می‌شود. او پیشنهاد کرد که گروه‌های کاری مشترک با حضور نمایندگان دولت، اتاق بازرگانی و شرکت‌های خصوصی تشکیل شود تا به‌صورت مستمر به مسائل جاری پاسخ داده و برای توسعه روابط، برنامه‌ریزی کنند. جمالی توضیح داد: بسیار مطلوب است یک نهاد یا تیم مشخص برای مدیریت تجارت با عمان ایجاد شود تا به شکل شفاف و بلندمدت بتوانیم از ظرفیت‌های موجود به شکل مناسب بهره‌مند شویم. او تأکید کرد که ایجاد یک ستاد ملی یا کمیته راهبری ویژه برای روابط با عمان می‌تواند نقش راهبری، تسهیل‌گری و هم‌افزایی میان بخش‌های مختلف اقتصادی ایران را ایفا کند.

سفر دیپلماتیک

جمالی در پایان با اشاره به سفر اخیر مقامات ایرانی به عمان گفت: با وجود ظرفیت‌های عظیم، در سه سال اخیر اقدام عملی قابل‌توجهی در مسیر توسعه روابط اقتصادی ایران و عمان انجام نشده است. امیدواریم با افزایش تعاملات دیپلماتیک و سفر سطح بالا، از جمله سفر رئیس‌جمهور و هیأت همراه به عمان، توجه بیشتری به رفع موانع ساختاری و تسهیل روابط تجاری صورت گیرد. اگر عقب‌ماندگی‌ها در مسیر حمل‌ونقل، نظام بانکی، برندینگ، و تسهیل صادرات جبران شود، بدون شک روابط اقتصادی ایران و عمان می‌تواند به سطحی پایدار، سودآور و راهبردی برسد. موسی فرهنگ سفیر ایران درعمان نیز درباره دستاوردهای سفر رئیس‌جمهور به عمان گفت: این سفر در واقع پاسخ به سفر ۲ سال پیش «سلطان هیثم بن‌طارق» پادشاه عمان به تهران و در ادامه دیدار شهید رئیسی از مسقط است. فرهنگ در ارتباط با اهمیت سفر پزشکیان به عمان گفت: این سفر از لحاظ سیاسی و اقتصادی در مقطع مهمی انجام می‌شود. در حال حاضر عمان به عنوان واسط و میانجی مذاکرات ایران و آمریکا نقش‌آفرینی می‌کند و این باعث توجه خاص به سیاست خارجی عمان شده است. در بعد اقتصادی نیز در سال‌های اخیر، روابط ۲ کشور جهش خوبی پیدا کرده است. او با بیان اینکه؛ در حال حاضر حدود ۲۵ هزار ایرانی در عمان زندگی می‌کنند و صدها شرکت ایرانی در این کشور به ثبت رسیده و فعال هستند، ادامه داد: بر اساس آخرین آمار گمرک دو کشور حجم روابط تجاری ایران و عمان از ۲.۵ میلیارد دلار گذشته است. فرهنگ افزود: در سفر رئیس‌جمهور به عمان حداقل ۱۴ سند همکاری در حوزه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی و فرهنگی بین مقامات ۲ کشور امضا خواهد شد، یکی از مهم‌ترین اسنادی که در این سفر امضا خواهد شد، سند چارچوب همکاری بلندمدت سیاسی بین ایران و عمان است و این سند در واقع افق همکاری‌های دو کشور در سال‌های آینده را ترسیم می‌کند. در این سفر بر اساس برنامه‌ریزی انجام شده تاکنون، قرار است حداقل چهار الی پنج موافقت‌نامه مهم همکاری و ۱۰ سند و یادداشت تفاهم اجرایی بین تهران و مسقط به امضا برسد.