سرنوشتِ میانکاله چه می شود؟

هرچند استاندار مازندران هم خبر از توقف این پروژه داد. پروژه‌ای که فعالان محیط زیست بارها نسبت به آن هشدار داده بودند. حدود 90 هکتار اراضی کشاورزی برای احداث پتروشیمی درگیر بوده و این یکی از موضوعات حساس در این مساله بوده است. آلودگی‌های زیست‌محیطی کار را چنان حساس کرد که طبق آنچه سند اراضی پایش سرزمینی استان تشخیص داده بود، این پروژه باید متوقف می‌شد. با این حال خبرها از ادامه این پروژه منتشر شده تا میانکاله در شرایطی پیچیده قرار بگیرد. فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت پس از جلسه صبح سوم اردیبهشت هیات دولت اعلام کرد که پس از گزارش رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست، رئیس‌جمهور در تماس تلفنی با استاندار مازندران دستور توقف پروژه پتروشیمی میانکاله را صادر کرد.

در این جلسه همچنین رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، گزارش مفصلی درباره آخرین وضعیت منطقه میانکاله و تلاش مجددی که برای تاسیس مجتمع پتروشیمی در آن آغاز شده، ارائه کرد که رئیس‌جمهور پس از این گزارش بلافاصله در گفت‌وگویی تلفنی با استاندار مازندران، ضمن صدور دستور توقف هرگونه عملیات در زمینه احداث پتروشیمی میانکاله تأکید کرد که باید با کسانی که برخلاف سیاست‌های کلی ابلاغی مقام معظم رهبری، زمینه تخریب محیط زیست این منطقه را فراهم کرده‌اند، برخورد شده و خاطیان محاکمه شوند. این در حالی است که استاندار مازندران، مهدی یونسی رستمی، در گفت‌وگو با «آرمان ملی» از توقف این پروژه خبر داد.

اخبار ضد و نقیض

در همین راستا، عالیه زمانی کیاسری، نماینده ساری و میاندرود، درباره متوقف شدن یا نشدن تحرکات پتروشیمی در میانکاله، به «آرمان ملی» گفت: دستور رئیس‌جمهور توقف این پروژه بوده است. دستور خیلی واضح و شفاف و اکید به استاندار داده که متوقف شود. اینکه آیا واقعا توقف صورت گرفته یا نه، این را بعضی شنیده‌ها می‌گویند که توقف اتفاق افتاده است و بعد از بیانیه استاندار متوقف شده است ولی بعضی شنیده‌ها هم حاکی از این است که تحرکات ادامه دارد. این یک مساله است و مساله دیگر هم این است که به هرحال زمین‌هایی هم که در این مجموعه به عنوان پروژه داده شده بود، آنها هم باید برگردد و عودت داده شود و اینکه آیا این اقدام هم صورت گرفته است یانه، باز هم به نظر می‌رسد که این هم انجام نشده است. این دستوری که رئیس‌جمهور داده است، باید کاملا جنبه اجرایی پیدا کند. اینکه آیا کاملا و صددرصد جنبه اجرایی پیدا کرده است یا نه، این را با توجه به شنیده‌ها و گزارش‌های مردمی که می‌آید باید تعیین کرد، من نمی‌توانم به طور قاطع اعلام کنم که جنبه اجرایی پیدا کرده است. امیدوارم که قاطعانه وارد شوند و متوقف شود. این درحالی است که عبدالوحید فیاضی، نماینده نور و محمودآباد نیز در این باره، به «آرمان ملی» گفت: طبق آخرین صحبتی که با استاندار داشتم، گفتند پروژه به دستور رئیس‌جمهور متوقف شده است، ولی خبری را در فضای مجازی مشاهده کردم که انگار دوباره کار می‌کنند. اینکه چقدر این خبر صحت داشته باشد را نمی‌دانم. پروژه پتروشیمی میانکاله آن چیزی که من هم از استاندار شنیدم، پروژه‌ای است که در یک زمین 5 هکتاری هم قابل تحقق بوده است. در برداشت اولیه که خودشان اعلام کردند هم کمتر از 300 شغل ایجاد می‌کرده است. بنابراین یک زمینی مثلا حدود 95 هکتار به‌نظرم این اصلا منطقی و معقول نبوده است و طبیعتا حالا با توجه به مسائل زیست محیطی که در آن منطقه دارد، درکنارش و سایر مسائل حاشیه‌ای و جانبی آنکه بماند، کاری بوده است که نباید صورت می‌گرفته و متاسفانه در دولت قبلی آغاز شده است و به‌رغم مخالفت‌های محیط زیست و فعالان این حوزه، این مساله ادامه پیدا کرده بود. هر اقدامی در چارچوب قانون و مقررات باشد، پذیرفتنی است و اگر نباشد و مخالف مصالح زیست محیطی و منابع طبیعی ما باشد که به شدت باید با آن مقابله کرد. او درباره اینکه آیا از طرف مجلس هم پیگیری شده است یا نه، افزود: مجلس موضع خاصی بعید می‌دانم گرفته باشد. حالا دولت نظر خود را به عنوان مجری اعلام کرده است و مخالفت کرده است.

حل مشکل متانول

همچنین دکتر کامران نصیر احمدی، سرپرست مرکز تحقیقات علوم دریایی و محیط زیست دانشگاه علم فناوری مازندان- بهشهر، درباره پروژه پتروشیمی میانکاله به «آرمان ملی» گفت: از زمانی که تحریم‌ها جدی‌تر شد، ما مشکل حل متانول مازاد کشور را داشتیم. یعنی ما در جنوب کشور در بهره‌برداری‌هایی که از چاه‌ها انجام می‌شود، یکی از مشتقاتی که تولید می‌شود، متانول است. متانول هم تا وقتی که به چین صادر می‌شد، مشکلی نداشت. اما از 2022 که متانول آمریکا وارد بازار جهانی شد، از طرفی هم فشار آمریکایی‌ها بر چین برای عدم خرید متانول از ایران، جدی شد، ما در مدیریت متانول کشور دچار مشکل شدیم و در حدود 20 میلیون متانول مازاد کشور داشتیم که تا امروز احتمالا بیشتر هم شده است. قرار شد که وزارت نفت در یک چرخش راهبردی، توسعه زنجیره پروپیلن را در دستور کار قراردهد. یعنی ما قبلا پالایشگاه‌هایی داشتیم که اتیلن تولید می‌کرد، قرار شد که پتروشیمی‌هایی داشته باشیم که پروپیلن تولید کنند. زیرا پروپیلن مصارف بسیار در بهداشتی آرایشی و... دارد. یکی از این پتروشیمی‌ها در حوزه امیرآباد یا میانکاله تعریف شد. تحت عنوانی مطرح شد که متانول را به پروپیلن تبدیل کند. 90 هکتار اراضی که به بانک زمین تعلق داشته است، واگذار شده است. نیروگاه در حالی که قرار بود متانول مازاد کشور را مدیریت کنند، حالا کلا متانول را کنار گذاشتند و گفتند که به ما گاز طبیعی بدهید و ما می‌خواهیم از گاز طبیعی پروپیلن تولید کنیم. این درحالی است که گاز طبیعی اول باید تبدیل به متانول شود و بعد دوباره تبدیل به پروپیلن شود. ما قرار بود مشکل متانول کشور را حل کنیم، حالا که باز خودمان داریم متانول مازاد ایجاد می‌کنیم.

تغییر کاربری ممکن نیست

نصیراحمدی در ادامه افزود: از نظر محیط زیستی ما سند توسعه آمایش سرزمین را در هر استان داریم، که در استان مازندران هم در سال 1400 از طرف هیات دولت وقت ابلاغ شده است، در آن سند زمین‌های اراضی حسین‌آباد بهشهر، که 90 هکتار است و برای پروژه پتروشیمی میانکاله درنظر گرفته شده است، اراضی هست با قابلیت توان کشاورزی درجه دو. به همین خاطر هیچگونه تغییر کاربری از کشاورزی به هر کاربری دیگر از نظر سند توسعه امکان‌پذیر نیست. سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، که مجری سند توسعه آمایش در استان است نیز، هم بارها مخالفت خود را اعلام کرده است. این قضایا حل نشده است. هرگونه اراضی کشاورزی با توان درجه یک و دو، به غیر کشاورزی به کاربری‌های دیگر، از نظر سند توسعه آمایش سرزمین، غیرقانونی است. زیرا طبق این سند، واگذاری و جانمایی کاربری‌ها باید براساس ارزیابی توان اکولوژیک باشد.

مشکلات تالاب میانکاله

وی افزود: ما در واگذاری اراضی برای پتروشیمی امیرآباد یا میانکاله با چند نکته اساسی مواجه هستیم. ابتدا بحث توسعه عادلانه صنایع وابسته‌ای است که می‌توانستند بیایند اینجا مستقر شوند. مساله بعدی نگرانی‌هایی از بابت فاضلاب، گاز فلر، میزان آب مورد نیاز برای استفاده در این صنعت وجود دارد. همین حالا در منطقه نیروگاه شهید سلیمی نکا را داریم، که به‌خاطر شرایط خاص کشور، هرسال مازوت مصرف می‌کند و حجم وسیعی از آلودگی‌ها را به محیط تزریق می‌کند. حتی تا فریدونکنار هم به واسطه حرکت و جریان باد می‌رود. پایانه حمل و نقل، شرکت ایران صدرا، و بندر امیرآباد را داریم. پس منطقه یک منطقه صنعتی است. شهرک صنعتی هزار هکتاری بهشهر را داریم. کارگاه‌های کوره زغال را داریم که همه اینها در منطقه ایجاد آلودگی می‌کنند، پس یک صنعت دیگر وقتی می‌آید و یک آلودگی جدید را به آن اضافه می‌کند، اینجا ما برای ارزیابی این پروژه نیاز به انجام گزارش مطالعات ارزیابی اثرات نداریم و ارزیابی اثرات این پروژه حتما باید به صورت تجمعی دیده شود و خود پتروشیمی نباید به تنهایی اثراتش لحاظ شود. در این صورت مسلما وضع در منطقه خیلی بحرانی‌تر از حالا خواهد بود. نصیراحمدی با اشاره به مشکلات تالاب میانکاله نیز گفت: همچنین دوستان برای تامین آب مورد نیاز پتروشیمی یک سایت شیرین‌سازی آب از دریای خزر را در منتهی الیه بندر امیرآباد درنظر گرفتند، که 6هزار تا 7هزارلیتر بر ثانیه بتواند آب شیرین کند. این پروژه خود دو اثر منفی دارد. مسیر دسترسی لوله کشی انتقال آب از پاورپلنت‌های شیرین‌سازی دقیقا از زمین‌های تالاب بین‌المللی میانکاله رد می‌شود. وقتی آب شیرین می‌شود، بقیه شیرین‌سازی می‌شود تلخاب. تلخاب شوری بالا دارد و همچنین موادی که ما به آن می‌گوییم موادی که برای گندزدایی این آب استفاده می‌شود، برای اینکه این لوله‌ها جلبک نگیرد. اینها همه به همراه شوری زیادی وارد دریا می‌شود و چون این شیرین‌سازی دقیقا در مرز بین امیرآباد و ساحل میانکاله است، هیچگونه مدل‌سازی صورت نگرفته است که این شوری، تا کجاها می‌تواند ساحل میانکاله را درگیر این شوری بیش از حد کند. آن منطقه هم یک منطقه ماهی‌گیری است که آنجا تله‌های صیادی مستقر هستند. تالاب میانکاله همین حالا هم خود درگیر مشکلات فراوانی از جمله سینک شدن تالاب به واسطه پذیرش کل فاضلاب‌های شهری، فاضلاب‌های شهرک‌های صنعتی و... است. وقتی این آب شیرین شده می‌خواهد از این مسیر عبور کند، پس این حجم تخریب در مسیرخط محدوده تالابی خواهیم داشت.