«آرمان ملی» سفر وزیر دفاع عربستان سعودی به تهران را بررسی می‌کند
تهران- ریاض؛ تعامل به‌جای تقابل
آرمان ملی- حمید شجاعی: پنجشنبه بود که خالد بن‌سلمان آل‌سعود، وزیر دفاع عربستان سعودی به دعوت سرلشکر محمد باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح در رأس هیأتی بلندپایه به تهران سفر و با رهبر انقلاب، رئیس‌جمهور و مقامات ارشد نظامی و امنیتی از جمله علی‌اکبر احمدیان، دبیر شورای عالی امنیت ملی و سردار باقری؛ رئیس ستاد کل نیروهای مسلح دیدار و گفت‌وگو کرد.
اما آنچه که بیش از هر چیز این سفر از پیش تعیین شده را محل سوال قرار می‌داد اهداف و ابعاد سفر این مقام سعودی بود که در جای خود قابل تامل می‌نمود. آن هم در شرایطی که سفر مسئولان ارشد عربستان به کشورمان به ندرت اتفاق افتاده است. سفری در این سطح و دیدار با مقامات عالی ایران نشان از مساله‌ای مهم دارد. البته که برخی رسانه‌ها پیش از این اهداف سفر وی را توسعه مناسبات دفاعی و همکاری‌های منطقه‌ای برای تقویت صلح و ثبات در منطقه و همچنین مبارزه با تروریسم خوانده بودند. اما به نظر می‌رسد سفر خالد بن‌سلمان که برادر محمد بن‌سلمان ولیعهد عربستان سعودی است صرفا گفت‌وگو در باب مسائل منطقه‌ای برای تقویت صلح و ثبات نبوده است. چه اینکه تقدیم پیام پادشاه عربستان به رهبر انقلاب نیز نشان از این مهم داشته که او برای کاری ورای مسائل مطروحه ریاض را به مقصد تهران ترک کرده است. هرچند گمانه‌زنی‌های مختلفی در این خصوص مطرح می‌شود؛ اما به نظر می‌رسد تحکیم مسائل و روابط دوجانبه بیش از دیگر مسائل مورد بحث بوده است. چنانکه «عکاظ» عربستان در این خصوص نوشته است: «سفر شاهزاده خالد بن‌سلمان وزیر دفاع عربستان سعودی به جمهوری اسلامی ایران نشان‌دهنده تعهد رهبری عربستان به تقویت و توسعه روابط دو کشور در چارچوب تعهد خود به توافق پکن و ارتقای سطح هماهنگی و همکاری بین پادشاهی و جمهوری اسلامی ایران به گونه‌ای است که منافع مشترک آنها را تامین کند و به تقویت روابط دوجانبه کمک کند. برخی تحلیلگران سعودی نیز معتقدند: «سعودی به وضوح به تهران پیام می‌فرستد که به هیچ وجه مجرای حمله به ایران نخواهد بود.» البته برخی رسانه‌های غربی نیز حدس و گمان‌هایی غیر از این و معطوف به مسائل بین‌المللی مطرح کرده‌اند. چه اینکه لارا روزن خبرنگار آمریکایی با اشاره به سفر وزیر دفاع عربستان به ایران نوشت: «منابع اشاره کرده‌اند که سعودی‌ها علاقه‌مند هستند که ببینند آیا می‌توانند نوعی دیدار سطح بالا بین ایالات‌متحده و ایران را، هنگام سفر ترامپ به عربستان، میانجی‌گری کنند. با این حال، تصور می‌شود که ایرانی‌ها تاکنون تمایلی نشان نداده‌اند.» اما آنچه مسلم است سفر بن‌سلمان به تهران بیشتر حول محور روابط دوجانبه بوده است چنانکه الریاض عربستان نیوز در این خصوص نوشت: «رهبری عربستان سعودی بر این باور است که می‌توان با کاهش اختلافات و محدودکردن شکاف‌ها، زمینه را برای تحولی مثبت در منطقه فراهم کرد. بر همین اساس، توافق پکن میان عربستان سعودی و ایران با میانجی‌گری چین شکل گرفت؛ توافقی که آغازگر روندی مثبت در روابط دو کشور بود، به‌گونه‌ای که تبادل دیدار میان مقامات رسمی دو طرف، یخ روابط را آب کرد و روابط را به مسیر طبیعی خود بازگرداند.» به هر روی سعودی‌ها با توجه به رصد شرایط منطقه‌ای و بین‌المللی خواهان ارتباطات صمیمی‌تر با تهران در حوزره‌های مختلف هستند تا بتوانند از رهگذر همین ارتباطات مسائل منطقه را نیز حل و فصل کنند.
*از تاثیر بر مذاکرات تا تحولات منطقه
شاید زمانی که در اسفند 1401 دبیران شورای عالی امنیت ملی ایران و عربستان در چین به میزبانی وزیر خارجه این کشور حضور یافتند و توافقاتی را در جهت از سرگیری روابط سیاسی، دیپلماتیک و اقتصادی و تجاری امضا کردند انتظار نمی‌رفت که روابط بین دو کشور چنین سریع رو به بهبود برود، اما این اتفاق افتاد تا نشان دهد منافع کشورها بر همه چیز مقدم است و امروز نیز این سفر چه در سطح دوجانبه و چه در سطح منطقه‌ای بلکه بین‌المللی تاثیرات خود را خواد داشت. چه اینکه سفر خالد بن‌سلمان، همراه با حضور گروسی در تهران و سفر عراقچی به مسکو، فضای دیپلماتیک را برای مذاکرات رم تقویت کرد. رسانه غربی گاردین گزارش داده که حمایت کشورهای خلیج‌فارس از مذاکرات، شانس موفقیت را افزایش می‌دهد. این سفر نشان داد که ایران در منطقه منزوی نیست که می‌تواند موضع آن را در برابر آمریکا تقویت کند. از سوی دیگر کارشناسان معتقدند تحریم‌های جدید وزارت خزانه‌داری آمریکا، که هزینه‌های صادرات نفت ایران را افزایش داده، می‌تواند اعتماد ایران را تضعیف کند. خالد بن‌سلمان، با روابط نزدیک به ترامپ، ممکن است پیام‌هایی برای کاهش این فشار منتقل کرده باشد. این در حالی است که احتمال میانجی‌گری عربستان، می‌تواند مذاکرات را تسهیل کند. خالد بن‌سلمان، با تجربه دیپلماتیک و جایگاه نظامی، می‌تواند به‌عنوان کانال ارتباطی به‌ویژه در صورت اختلاف بین ایران و آمریکا بر سر خلع سلاح هسته‌ای یا لغو تحریم‌ها عمل کند. البته سفر خالد بن‌سلمان به تهران در چند سطح قابل ارزیابی است: این سفر از یک‌سو گامی برای اعتمادسازی نظامی و سیاسی بود. همکاری در مبارزه با تروریسم و مسائل اقتصادی نشان‌دهنده اراده دو کشور برای تداوم توافق ۲۰۲۳ است. جایگاه خالد به‌عنوان وزیر دفاع و برادر ولیعهد، این سفر را به نمادی از تعهد ریاض به روابط جدید تبدیل کرد. از سوی دیگر سفر در آستانه مذاکرات رم، پیام هماهنگی منطقه‌ای را ارسال کرد. حمایت عربستان از مذاکرات، که در تماس بن‌فرحان با عراقچی دیده شد، نشان‌دهنده تغییر سیاست ریاض از تقابل به تعامل است. این تغییر می‌تواند ثبات در یمن، سوریه، و لبنان را تقویت کند.
*دیدار با مقامات نظامی
سفر وزیر دفاع سعودی به تهران به‌جز با رهبر انقلاب و رئیس‌جمهور، همتایان نظامی او را نیز در برگرفت. چنانکه رئیس ستاد کل نیروهای مسلح در دیدار با بن‌سلمان گفت: «گسترش و تعمیق همکاری‌های دوجانبه علاوه بر تامین امنیت و منافع دو کشور، موجب تضمین منافع ملت‌های منطقه و تامین صلح، ثبات و امنیت موثر در منطقه خواهد شد.» سردار سرلشگر محمد باقری با تاکید بر اهمیت روابط دو کشور به‌ویژه در شرایط خاص و پیچیده منطقه‌ای و بین‌المللی؛ آمادگی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران را برای توسعه روابط دوجانبه دفاعی با عربستان سعودی در حوزه‌ه‌های مختلف و مورد علاقه طرفین اعلام کرد. دبیر شورای عالی امنیت ملی نیز در دیدار با وزیر دفاع عربستان با اشاره به ارتقای همکاری‌های دو کشور و روند رو به رشد روابط دو طرف، اظهار داشت: ایران و عربستان دو کشور بزرگ و مهم هستند که «راهبرد همکاری»، امنیت و پیشرفت را در این منطقه حساس تضمین خواهند کرد. علی‌اکبر احمدیان ارتقای روابط و مبادلات اقتصادی را استحکام بخش سایر جنبه‌های روابط بر شمرد و سفر وزیر دفاع عربستان به تهران را گام موثری برای ادامه همکاری‌ها دانست.
*واکنش بن‌سلمان
خالد بن‌سلمان وزیر دفاع عربستان سعودی روز پنجشنبه و پس از دیدار با رهبر معظم انقلاب اسلامی در حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشت که در این دیدار که طبق درخواست پادشاهی عربستان صورت گرفت، پیام کتبی ملک سلمان و سلام و درود او را به رهبر انقلاب منتقل کرده است. بن‌سلمان در ادامه نوشت: ما روابط دوجانبه بین دو کشورمان را بررسی و درباره موضوعات مورد اهتمام مشترک گفت‌وگو کردیم. وی همچنین در شبکه اجتماعی ایکس درباره دیدار با «مسعود پزشکیان» رئیس‌جمهوری اسلامی ایران نوشت: «بنا به درخواست پادشاهی عربستان با رئیس‌جمهور ایران دیدار و گفت‌وگو کردم و در این دیدار، سلام و درود ملک سلمان را منتقل کردم.» وزیر دفاع سعودی در ادمه نوشت: «در این دیدار روابط ایران و عربستان و راه‌های تقویت آن را بررسی و درباره تحولات منطقه و جهان گفت‌وگو کردیم.»
ارسال نظر