ایران و پاکستان؛ فرصت‌های همکاری

ظرفیت‌های 2 کشور برای مبادلات تجاری‌شان واقعا بالاست. یکی از نیازهای اصلی پاکستان سوخت است و در همین رابطه بود که قرارداد خط لوله گاز صلح مطرح شد که در آن زمان بین 3 کشور ایران، پاکستان و هندوستان بود که هندوستان تحت فشار آمریکایی‌ها خود را کنار کشید و پاکستان هم تعلل کرده است. ولی اخیرا مقامات پاکستانی نشانه‌هایی به دست دادند که تمایل دارند که خط لوله را تکمیل کنند. چون تا مرز «پیشین» خط لوله رفته و می‌ماند از «پیشین» تا بندر گوادر که ظاهرا یک شرکت چینی حاضر است این کار را انجام دهد. در کنار این مساله نیز ایران از ناحیه غرب تحریم اقتصادی است و بسیاری از کالاهای غربی را که نیاز دارد نمی‌تواند به‌دست بیاورد. در حالی که پاکستان می‌تواند آنها را به نام خود وارد کند و بعد از آن در مناطق مرزی صادرات مجدد کنند که این خود امتیازی برای ایران است. اما جدای از این؛ واقعیت این است که ظرفیت‌های تجاری هم در سطح بالایی است. ایران کالاهایی تولید می‌کند که در پاکستان تولید نمی‌شود. مثلا کاشی و سرامیک ایران هم کیفیت بالایی دارد و هم مشتری‌های خوبی دارد. یا صنایع پتروشیمی و پلاستیکی که در پاکستان مشکل دارند، نیاز و جمعیت بالای 200 میلیون است که می‌تواند بازار خوبی برای ایران باشد. از طرف دیگر پاکستانی‌ها نیز به‌خصوص در بخش کشاورزی برنج و مسائلی از این دست امکانات خوبی در اختیار دارند که می‌توانند نیازهای ایران را برطرف کنند. بنابر این نیاز متقابل در بخش تجاری- اقتصادی کمک می‌کند که این دو کشور بتوانند هدف‌گذاری استراتژیک و بلند مدتی را داشته باشند. البته در بخش تجاری رقابتی پشت پرده بین پاکستان و ایران در بندر گوادر و بندر چابهار ایران وجود دارد. حقیقت این است که هندی‌ها در بندر چابهار حضور دارند و این برای پاکستانی‌ها با توجه به رقابت‌هایی که با هند دارند مطلوب نیست. چند سال پیش یکی از مامورهای جاسوسی هند را در یکی از ایالت‌های پاکستان دستگیر کردند که به عنوان تاجر در چابهار تجارت جعلی می‌کرد. ولی بعدا پاکستانی‌ها کشف کردند که او عنصر امنیتی است. در هر حال این نوع رقابت‌ها نیز وجود دارد. زمینه دیگری که دو کشور مایل به همکاری هستند و رئیس‌جمهور کشورمان نیز در صحبت‌های خود بدان اشاره کرد مساله گروه‌های رادیکالی است که در منطقه وجود دارند که عده‌ای ایرانی و عده‌ای پاکستانی هستند و این مساله هم به مسائل امنیتی مرزی باز می‌گردد که دو کشور بتوانند همکاری کنند. مقداری هم مساله قاچاق مواد مخدر و جرایم سازمان یافته وجود دارد. چون در آن طرف مرز در پاکستان خلأ قدرت وجود دارد و در برخی مراکز یا نمی‌خواهند یا قدرتش را ندارند که قاطع عمل کنند و گروه‌های مختلف می‌توانند در آنجا استقرار پیدا کنند. یک دلیل این است که مرز ایران را برای خود خطر نمی‌بینند و عمده تلاش خود را بر روی مرز کشمیر با هندوستان و مرز دیوراند با افغانستان گذاشته‌اند.

*پیر محمد ملازهی

کارشناس مسائل شبه قاره