ایران و آمریکا نباید میز مسقط را رها می‌کردند

 مرحمتی، معاون استاندار سیستان و بلوچستان در تشریح جزئیات این حملات اظهار داشت: ساعت ۴ صبح روز پنج‌شنبه ۳ پهپاد به یکی روستا‌های مرزی ایران در سراوان حمله کرده‌اند. در این حمله ۴ منزل تخریب شده و ۱۰ نفر کشته شده‌ا‌ند که همگی پاکستانی هستند. در حال بررسی هستیم که چگونه این افراد در این روستا ساکن شده‌اند. وزارت خارجه پاکستان در بیانیه‌ای اعلام کرد: صبح روز پنج‌شنبه پاکستان مجموعه‌ای از حملات نظامی دقیق و کاملاً هماهنگ و هدفمند را علیه مخفیگاه‌های تروریست‌ها در استان سیستان و بلوچستان ایران انجام داد. تعدادی از تروریست‌ها در جریان این عملیات کشته شدند.از سوی دیگر وزارت خارجه عراق نیز خبر داد شکایت رسمی علیه ایران را به سازمان ملل و شورای امنیت ارائه داده است. همچنین وزارت امور خارجه ایران در بیانیه اعلام کرد: جمهوری اسلامی در عین حال که به سیاست حسن همجواری و برادری بین دو ملت و دو دولت جمهوری اسلامی ایران و پاکستان پایبند است و اجازه نمی‌دهد دشمنان روابط خوب و برادرانه دو کشور را تیره کنند، امنیت مردم و تمامیت ارضی کشور را خط قرمز خود برمی‌شمرد و از دولت دوست و برادر پاکستان قویا انتظار دارد که به تعهدات خود در ممانعت از استقرار پایگاه‌ها و گروه‌های مسلح تروریستی در خاک پاکستان پایبند باشد.در این بیانیه عنوان شده است: در حادثه سه‌شنبه ۲۶ دی ماه ۱۴۰۲ قرارگاه مرزی نیروی زمینی سپاه مستقر در استان سیستان و بلوچستان با مشاهده آمادگی یک گروه تروریستی برای عزیمت به سمت خاک جمهوری اسلامی ایران برای انجام عملیات تروریستی دیگری مانند اقدام جنایتکارانه‌ای راسک، اقدام به عملیات پیشگیرانه علیه این گروه تروریستی در پادگان و مقر استقراری آنها در ارتفاعات منطقه و کیلومترها دورتر از مناطق مسکونی کرد که این رویه بخشی از وظایف ذاتی نیروهای مرزی جمهوری اسلامی ایران برای مقابله متناسب با هرگونه تهدید تروریستی قریب‌الوقوع علیه مردم و شهروندان کشور است.«آرمان ملی» برای تحلیل و بررسی آخرین تحولات مرزی بین ایران و پاکستان و عراق با حشمت الله فلاحت‌پیشه، تحلیلگر روابط بین‌الملل و رئیس پیشین کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی گفت وگو کرده که در ادامه می‌خوانید.

*با حمله پاکستان به خاک ایران معادلات سیاسی و نظامی بین دو کشور تغییر پیدا کرده است. ارزیابی شما از اتفاقاتی که در روزهای گذشته بین دو کشور رخ داده چیست؟

در مرحله نخست باید عنوان کنم ایران و پاکستان وارد جنگ نخواهند شد.اتفاقاتی که در روزهای اخیر بین ایران و پاکستان رخ داده از بسیاری از جهات قابل پیشگیری بود و می‌توانست رخ ندهد.البته باید عنوان کرد که برخی از دلایل این اتفاقات عدم تعهد پاکستان به توافقات امنیتی و مرزی با ایران بوده است.واقعیت این است که من زمانی که خبر حمله ایران به پاکستان را شنیدم شوکه شدم. مناسباتی که ایران با پاکستان دارد از بسیاری جهات با مناسباتی که ایران با کشورهای هم مرز در غرب خود دارد متفاوت است.براساس تحلیل تاریخی و براساس ساختار سیاسی پاکستان حتی اگر ما روزی را شاهد باشیم که یک دولت مدنی در افغانستان شکل بگیرد شاید باورپذیرتر از این باشد که یک دولت مدنی در پاکستان شکل بگیرد.در طول مدت هشت دهه گذشته که کشوری به نام پاکستان شکل گرفته همواره نظامیان بوده‌اند که قدرت را در این کشور در اختیار داشته‌اند ویا اینکه در تصمیم‌گیری‌ها دخالت داشته‌اند.به همین دلیل نیز سیاستمداران این کشور بدون حمایت نظامیان دارای جایگاه نیستند.سازمان اطلاعات محرمانه ارتش پاکستان بخش عمده‌ای از مناسبات منطقه‌ای این کشور را امنیتی و نظامی می‌بیند.این سازمان حتی سابقه فروش اطلاعات به کشورهایی مانند آمریکا،انگلیس،امارات متحده عربی و عربستان را در گذشته داشته است.در شرایط کنونی که دولت در پاکستان یکی از بی‌ثبات‌ترین دولت‌ها در بین کشورهای جهان به شمار می‌رود انتقادات در درون این کشور نسبت به دخالت نظامیان در سیاست وجود دارد.البته این موضوع در بین کشورهای غربی حامی پاکستان نیز مطرح می‌شود.به همین دلیل نیز نظامیان در پاکستان از هر گونه چالش نظامی مقطعی خارجی به سود موقعیت خود استفاده می‌کنند.

*این سخن به معنای این است که نظامیان پاکستان از حمله به ایران به سود خود استفاده سیاسی کردند؟

این اتفاق به دلیل اینکه رسانه‌ای شد و بازتاب زیادی نیزدر رسانه های منطقه و جهان داشت و به محملی نظامی برای طرفین و به خصوص نظامیان در پاکستان تبدیل شد.در سال‌های اخیر ایران توانسته عملیات‌های امنیتی و اطلاعاتی را در داخل خاک پاکستان انجام بدهد اما هیچ کدام از این عملیات‌ها منجر به چنین چالشی بین دو کشور نشده است.به همین دلیل نیز حمله نظامی ایران به خاک پاکستان توجیه ندارد.سیاستمداران در پاکستان در عمل دیکته نظامیان را انجام می‌دهند. این در حالی است که در اتفاقات اخیر پاکستان بسیاری از قرابت‌های گذشته را نادیده گرفت.ایران همواره در زمان‌های سختی و دشواری اولین حامی پاکستان به شمار می‌رفته که نمونه بارز آن در ماجرای سیل در پاکستان بود که ایران در بالاترین سطح به این کشور کمک کرد.کمکی که ایران در زمان سیل عظیم پاکستان به این کشور کرد در مناسبات تقریبا همه کشورهای جهان بی‌سابقه است.در این ماجرا حتی کمک نقدی از سوی ایران به پاکستان صورت گرفت.در شرایط کنونی اما نظامیان پاکستان نیاز داشتند برای حضور در سیاست دلیل جدیدی داشته باشند. در رأس توافقات امنیتی و نظامی ایران پاکستان تأکید شده که این توافقات با احترام به حاکمیت ملی دو طرف ارزش اجرا دارد و در صورتی که حاکمیت ملی طرفین نقض شود فاقد اعتبار است.

در شرایط کنونی که دولت در پاکستان یکی از بی‌ثبات‌ترین دولت‌ها بین کشورهای جهان به‌شمار می‌رود انتقادات در درون این کشور نسبت به دخالت نظامیان در سیاست وجود دارد.البته این موضوع در بین کشورهای غربی حامی پاکستان نیز مطرح می شود.به همین دلیل نیز نظامیان در پاکستان از هر گونه چالش نظامی مقطعی خارجی به سود موقعیت خود استفاده می‌کنند

*ایران گفته است که برای سرکوب تروریست‌هایی که در پاکستان حضور دارند به خاک این کشور حمله کرده است. این در حالی است که پاکستان مدعی است ایران با این اقدام تمامیت ارضی این کشور را نقض کرده است.آیا از نظر قوانین بین‌المللی ایران با این اقدام خود تمامیت ارضی پاکستان را نقض کرده است؟

هنگامی که هواپیما،جنگنده و یا پهپادهای دو طرف بدون اجازه وارد حریم هوایی کشور دیگر شود نقض قوانین بین‌المللی به شمار می‌رود.تنها در شرایطی چنین اتفاق ممکن می‌شود که یکی از کشورها به تعهدات امنیتی خود در مقابل دیگری عمل نکند.من معتقدم در این موضوع این امکان وجود داشت که مسأله با مذاکره پیش برود. حتی اگر هماهنگی‌هایی نیز در این زمینه صورت می‌گرفت نیز قابل توجیه نیست.نکته مهم این است که عوامل اصلی تروریستی باید از بین می رفتند.در چنین شرایطی نیاز به این اقدامات نیز نبود و قطعا تلفات غیرنظامی در دو طرف کاهش پیدا می‌کرد.از همه مهم تر اینکه بی‌سابقه‌ترین تاوان سیاسی در روابط دو کشور به وجود نمی‌آمد.به همین دلیل برخلاف برخی که ادعا می‌کنند این اقدامات با هماهنگی صورت گرفته باید عنوان کرد این بیشتر نوعی ناهماهنگی بوده تا هماهنگی.

*حمله نظامی ایران به اربیل عراق نیز با واکنش تند مقامات عراقی مواجه شده و این کشور علیه ایران به شورای امنیت سازمان ملل شکایت کرده است. این اقدام چه تأثیری در رابطه ایران و عراق در آینده خواهد داشت؟

در موضوع عراق نیز ایران می‌توانست عملکرد بهتری داشته باشید. جریان قومی در منطقه خاورمیانه وجود دارد که به اندازه عراق با ایران تاریخ مشترک داشته است.نکته مهم اینکه در جنگ با صدام و جنک با داعش همرزمی ایران و کردهای عراق به صورت پررنگ و جدی وجود داشته است.به نظر می‌رسد دشمنان ایران ازخلأ موجود در این زمینه استفاده کردند و این شرایط به وجود آمد.اتفاقی که در شرایط کنونی باید رخ بدهد این است که سازوکارهای تنش زدا باید در شرایط کنونی فعال شود.براساس برنامه توسعه برای اینکه ایران به کشور اول منطقه تبدیل شود ما باید سیاست تنش‌زدایی و تعامل با کشورهای منطقه را در پیش می‌گرفتیم که متأسفانه از این موضوع مهم غفلت شده است.ما دیدیم که کشوری مانند عراق که بخش عمده‌ای از کیان سیاسی خود را وابسته به ایران می داند در شرایطی که فکر می‌کرد دشمنی‌ها علیه ایران متکثر و زیاد شده مقامات عراق نیز بدترین و تندترین مواضع خود را پس از استقلال علیه ایران به کار گرفتند.

*با توجه به شرایط متشنج منطقه که با حمله آمریکا و انگلیس به یمن در هفته گذشته تشدید شد و از سوی دیگر ادامه جنگ غزه فکر می کنید تنش مرزی بین ایران و پاکستان و عراق معادلات منطقه ای را به سمتی سوق خواهد داد؟

اتفاقات در هر کشوری شرایط خاص خود را دارد و باید با توجه به شرایط خاصی که وجود دارد آن را ارزیابی کرد. با این وجود تحولات کلی منطقه به شکلی در حال حرکت است که افرادی مانند نتانیاهو و محافظه کاران طرفدار جنگ در آمریکا به دنبال آن هستند. اسرائیل جنگ را در لبنان نیز آغاز کرده و زیرساخت های تهاجمی و تدافعی حزب الله لبنان را هدف قرار داده است.از سوی دیگر اسرائیل توانست موضعی که یمنی ها علیه اسرائیل داشتند را به یک تهدید بین‌المللی برای کشورهای مختلف تبدیل کرده تا حملات به صورت روزانه به یمن صورت بگیرد.ایران و آمریکا هر دو از حمله هفتم اکتبر حماس علیه اسرائیل غافلگیر شدند. به همین دلیل نیز دو کشور نباید میز مسقط را رها می کردند.به نظر می رسد نتانیاهو سراشیبی جنگ و بحران را در منطقه ادامه خواهد داد. مگر در جایی که آمریکا نیز به نتیجه برسد که منافع آنها نیز تهدید می شود.در چنین شرایطی تنها راه باقی مانده این است که ایران و آمریکا دوباره به میز مسقط باز گردند.