از کاهش امید به صندوق تا ردصلاحیت‌ها

این در حالی است که وقتی سخن از این مهم به میان می‌آید بسیاری از دلایل افزایش یا کاهش مشارکت صحبت نمی‌کنند و صرفا اصل مفهوم مشارکت در انتخابات و تاثیرات آن را متذکر می‌شوند. با این حال واقعیت امر بر آن است که به قول معروف «با حلوا، حلوا گفتن دهان شیرین نمی‎شود» و با صرف صحبت از مشارکت حداکثری نیز شاهد چنین مشارکت بالایی از مردم در انتخابات نخواهیم بود. برای درک این امر مهم کافی است که به ادوار گذشته انتخابات در سطوح مختلف ریاست جمهوری، مجلس شورا، خبرگان رهبری و شوراهای شهر و روستا نگاهی بیندازیم و ببینیم چه مسائلی موجب شد تا در دهه‎های هفتاد، هشتاد و نود شمسی انتخابات‎هایی با مشارکت بالا داشته باشیم و امروز چه شده که با کاهش مشارکت در انتخابات‎های مختلف مواجهیم. چه اینکه انتخابات سال‎های 98 و 1400 به روایت آمار پایین‌ترین ادوار انتخاباتی را به خود اختصاص دادند. آنچه مسلم است حلقه مفقوده را می‎توان در کاهش اعتماد به روندهای موجود و عملکردها و همچنین شرایط بغرنج زندگی مردم دید. هر چند که برخی معتقدند اتفاقات سال گذشته نیز بر این رویه تاثیر‌گذار است؛ چنانکه در تحولات آبان 98 نیز شاهد بودیم که تاثیرات خود را در انتخابات اسفند 98 و کاهش مشارکت مردم گذاشت. حال نکته اینجاست که اگر به واقع برای مجموعه حاکمیت مشارکت بالای مردم مهم و اصل اساسی است باید به ضوابط آن هم پایبند بود و شرایط را برای مشارکت حداکثری فراهم کرد. حداقل طی 3ماه باقی مانده تا انتخابات اگر به نحوی شرایط اقتصادی سامان یابد و اعتماد و امید مردم برای آینده‌ای مطلوب فراهم گردد و همچنین اجازه حضور به سلایق مختلف سیاسی در انتخابات داده شود؛ می‌توان شاهد مشارکت نسبتا خوب مردم در انتخابات اسفند ماه بود.

* مساله‌ای به نام ردصلاحیت

* «رد صلاحیت» واژه‌ای است که برای یک جریان سیاسی یا برخی افراد همواره با بحث انتخابات همراه بوده است. تفاوتی هم نمی‌کرده که انتخابات مجلس باشد یا خبرگان رهبری، ریاست جمهوری باشد یا شوراها؛ بلکه این مساله‌ای بوده که همواره وجود داشته است. مساله‌ای که در هر دوره‌ای به فراخور آن دوره جریان داشته و شاید بتوان از مهم‌ترین آنها از رد صلاحیت مرحوم آیت‌ا... هاشمی رفسنجانی از انتخابات ریاست جمهوری و رد صلاحیت آیت‌ا... سید حسن خمینی از انتخابات خبرگان پنجم نام برد. هر چند که در انتخابات 98 یک جریان سیاسی یعنی اصلاحات را از گردونه انتخابات حذف کرد. در انتخابات ریاست جمهوری 1400 چهره‌های شاخصی چون علی لاریجانی و اسحاق جهانگیری را از دور رقابت کنار زد و اکنون نیز در آستانه انتخابات مجلس دوازدهم شاهدیم که روال یک مرحله عقب‌تر آمده و این بار رد صلاحیت‌ها از هیأت‌های اجرایی آغاز شده و همه منتقدین، معتدلین و جریان رقیب از گردونه رقابت کنار رفته‌اند. چنانکه اکنون همه منتظرند تا شورای نگهبان ورود کرده و برخی رد شده‌ها را به صحنه بازگرداند. واقعیت این است که خود مساله رد صلاحیت‌ها یکی از عوامل کاهش مشارکت به شمار می‎رود. به عبارتی وقتی مردم کاندیدای مدنظر خود را انتخابات نبینند چندان روی خوشی به مشارکت نشان نخواهند داد. لذا امروز شرایط کشور و جامعه ایجاب می‌کند که با نگاه بازتری به مساله انتخابات نگریسته شود و به جای نگاه حذفی نگاه رقابتی جایگزین شود تا مجالس شورا و خبرگان مملو از چهره‎های مدبر، دلسوز و عقلا گردد.

* مردم که تنگ‌نظری را ببینند، مشارکت‌شان کم می‌شود

یک عضو پیشین مجلس خبرگان در خصوص انتخابات پیش‌رو و همچنین هشدارها در خصوص آمار پایین مشارکت در انتخابات اظهار داشت: مشکل  و آن چیزی که به نظر من مانع اصلی است، یک نهاد قانونی است که در قانون اساسی آمده است و همه‌شان هم محترم هستند. آیت‌ا... محمدجواد حجتی کرمانی گفت: عامل قانونی و اصلی که به ظاهر بی‌سر و صدا اما در لباس قانون است و افراد خوبی هم هستند، منتها صلابت و رویکردهایشان باعث به وجود آمدن این وضع شده است شورای نگهبان است. من جسارت نمی‌کنم، می‌گویم آدم‌های خوبی هستند. من خودم شخصا آقای جنتی را از نظر شخصی قبول دارم. ولی من با اندیشه ایشان مخالفم.

 وی افزود: افرادی را که به میزان جزئی زاویه‌ دارند به قول و نظر خودشان را هم رد صلاحیت می‌کنند. نمونه‌اش خود من هستم؛ من خودم تجربه‌اش را دارم. من خودم نزدیک‌ترین فرد به آقای خامنه‌ای هستم؛ از نظر رفاقت و سابقه در روی کره زمین کسی مثل من به آقای خامنه‌ای نزدیک نیست با همه اختلاف نظرهایی که با هم داریم ولی از نظر رفاقت و دوستی و محبت قلبی هیچ‌کس نسبت به ایشان از من نزدیکتر نیست. عضو مجلس خبرگان قانون اساسی بیان کرد: من به خاطر زاویه‌ فکری که با شرایط جاری دارم، اینها من را رد صلاحیت می‌کنند؛ من را از نمایندگی مجلس خبرگان همین مجلسی که الآن است رد کردند. وقتی که در روزنامه اطلاعات مقاله نوشتم آقای کدخدایی جوابی داد به من که من هم جوابش را دادم. می‌گفت، شما یک وقتی بنی صدری بودید. آقاجان! وقتی که من متهم بودم به بنی صدری، تو یک جوان محصل دانشجویی بودی که فقط از طریق روزنامه‌ها و هیاهو و جنجال، فکر می‌کردی من بنی‌صدری هستم! بعد هم که بنی صدر با امام درافتاد، من خودم شش سال مشاور ریاست جمهوری آقای خامنه‌ای بودم. آنها را یادشان رفته! همین که من یک زاویه‌ای دارم، یک فکر مستقلی برای خودم دارم من را رد صلاحیت می‌کنند. حالا نه تنها من، آیت‌ا... سید محمد بجنوردی را رد می‌کنند، حاج سید حسن آقای خمینی را رد می‌کنند، دیگران و دیگران را رد می‌کنند. حجتی کرمانی اظهار کرد: این کار توسعه پیدا کرد به امثال لاریجانی و دیگران؛ یعنی این‌ها دایره را آن‌قدر تنگ گرفته‌اند که دیگر کسی نمانده است که مردم به او رأی بدهند. مطهری را هم رد کردند. وی تصریح کرد: خود آقا هم گفته؛ اگر کسی نظریه‌ای دارد که موافق با من نباشد، من حرفی ندارم. وقتی که مردم، تنگ‌نظری و سلیقه‌ای عمل کردن و بی‌تقوایی سیاسی را ببینند، مشارکت‌شان کم می‌شود.