مسئولیت 11 درصدی بودجه نیم درصدی

سفره‌های آب زیرزمینی که ته کشیده‌اند و زمین سست مستعد فرونشست در ابعاد گسترده و در همه جای ایران شده. کم آبی، بی‌آبی بیداد می‌کند و خشکسالی توام شده با سیلاب‌های بی‌حاصلی که جاری شدنشان تنها خسارتی جبران ناپذیر به بار می‌آورد و نه آبادانی چرا که بعد از گذشت سالیان دراز، متصدیان امر هنوز نتوانسته‌اند به این راهکار برسند که بتوانند آب جاری از بارندگی‌های شدید را با ساز و کار و روش‌هایی هدایت و از آن بهره‌مند شوند. مردم در حال کوچ از سرزمین و دیار خود هستند بلکه جاهای دیگری مثل شمال که مقصد مهاجرتشان است آب بیشتر و هوای بهتری داشته باشند. بی‌خبر از اینکه این  مشکل همه  کشور  است. از ریزگردها و طوفان‌های شن و ماسه و گرد و غبار هم غافل نشوید که خشکی زمین بی‌آب و حقابه‌های از دست رفته و قطع شده در مرزها و تالاب‌های بی‌آب و بعد هم وزش باد به جان شهروندان می‌اندازد و...

نوشتن درباره مشکلات محیط زیست ایران، کمبودها و چالش‌های پیش پای آن و باید‌ها و نبایدهایی که مسئولان و مردم باید انجام داده یا ندهند به طوماری بلندبالا بدل خواهد شد که تمامی هم ندارد. کارشناسان شهری و محیط زیست مسائل عدیده‌ای را مطرح می‌کنند و هراز چندگاهی راهکارهایی هم ارائه می‌دهند برای نمونه بحث نوسازی صنعت حمل و نقل را مطرح می‌کنند و با اینکه می‌گویند بودجه درست و حسابی ندارند و ساخت متروهایشان سال‌ها به تعویق می‌افتد و وعده‌ها روی هم تلنبار می‌شوند، باز هم به مردم مژده‌ها و وعده‌های جدیدی می‌دهند.

اما سوال اینجاست که با این همه  مشکل در حوزه محیط زیستی که دارد از بین می‌رود و سالانه و ماهانه شماری از شهروندان در سراسر ایران را راهی بیمارستان‌ها و درمانگاه‌های کشور می‌کند چرا مورد توجه مسئولان در بحث اختصاص بودجه قرار نمی‌گیرد؟ اخبار از خسارت‌های آلودگی را به عنوان یک قلم از مشکلات محیط زیستی از مرگ 26 هزار نفری که معادل ۱۱.۳ میلیارد دلار برآورد شده، حکایت می‌کنند. چیزی که معین‌الدین سعیدی نماینده مردم چابهار همین چند روز پیش مطرح کرد.

بودجه سازمان محیط زیست برای سال ۱۴۰۳ کمتر از سال پیش!

با وجود اینکه کلیات لایحه بودجه سال 1403 دو روز گذشته به مجلس ارائه و در روز گذشته از سوی نمایندگان مجلس شورای اسلامی رد، شد اما بد نیست نگاهی به سهم محیط زیست در این لایحه بیندازیم و این نکته حساس و مهم که امسال هم سهم این بودجه به جای اینکه با وجود بحران‌های موجود بیشتر شود، کمتر هم شده است و به نظر نمی‌رسد در اصلاحات جدید هم تغییراتی در افزایش بودجه اختصاصی محیط زیست مشاهده شود.

روز گذشته جلال محمودزاده، عضو کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست مجلس هم در این خصوص اظهار تاسف کرد و متذکر شد که «محیط زیست اولویت دولت نیست و این را می‌توان از بودجه‌ای که به این سازمان اختصاص می‌دهد، متوجه شد؛ امسال نیز بودجه سازمان حفاظت محیط زیست به جای اینکه افزایش پیدا کند، کاهش پیدا کرده است.»

محمودزاده توضیح داد که «بودجه ناچیز سازمان حفاظت محیط زیست در همه دولت‌ها، پاشنه آشیل حفظ و ارتقای منابع طبیعی و محیط زیست کشور در دولت‌های پس از انقلاب اسلامی بوده است.» او افزود که این بودجه در هیچ دوره‌ای با وظایف آن همخوانی نداشته و درحالی که سازمان وظیفه حفاظت از ۱۱درصد مساحت کشور را بر عهده دارد، درصدی که از بودجه کشور به محیط زیست اختصاص پیدا می‌کند، کمتر از نیم درصد کل بودجه است.

گفتنی است که این موضوع اخیراً با اعتراض علی سلاجقه؛ معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست نیز همراه شده و او در این باره گفته بود که بین ۰.۱۲ تا ۰.۱۷ اعتبارات کل کشور به بخش محیط زیست اختصاص پیدا می‌کند که این عدد به قدری پایین است که اصلاً قابل بیان نیست. این عدد در مقابل این پهنه گیتی و عرصه سرزمینی کشور بسیار ناچیز است.

اوضاع بدتر از این خواهد شد

محمودزاده، به تسنیم گفته: مشخص است که با این اعتبارات اصلاً نمی‌شود در زمینه حفاظت از محیط زیست کاری کرد لذا اگر اولویت دولت محیط زیست بود، این رقم بسیار ناچیز و قطره چکانی را برای محیط زیست در نظر نمی‌گرفت. قطعاً از این رقم نیز چند درصد تخصیص پیدا نخواهد کرد و اوضاع بدتر خواهد شد.

عضو کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست مجلس شورای اسلامی به تلاش‌های خودشان در مجلس اشاره کرده و گفته که ما در کمیسیون‌های تخصصی در تلاش هستیم تا تغییراتی را در بودجه سازمان حفاظت از محیط زیست اعمال کنیم و اعتبار بیشتری را برای این بخش حیاتی کشور اختصاص دهیم.

او با بیان اینکه نمی‌شود بر روی منابع طبیعی ارزش گذاشت، افزوده: در حوزه محیط زیست ما باید به جای اینکه تنها هزینه‌های مالی اجرای پروژه‌های عمرانی را در نظر بگیریم، باید ارزش منابع طبیعی و آسیبی که قرار است به محیط زیست وارد شود را نیز حساب کنیم و بسنجیم که هزینه ـ فایده پروژه‌هایی که می‌خواهیم اجرا کنیم، در قبال آسیب به محیط زیست چقدر است. در این صورت مشخص می‌شود که آیا ارزش دارد این پروژه را اجرا کنیم یا خیر؛ به عنوان مثال در گذشته پل شهید کلانتری را بر روی دریاچه ارومیه ساختند؛ این پل دریاچه ارومیه را به دو بخش تقسیم کرد که اثرات خیلی بدی را بر روی دریاچه گذاشت و یکی از علل اصلی خشکی آن شد. اگر در آن زمان، ارزش محیط زیست دریاچه ارومیه را در نظر می‌گرفتند و خسارتی که به آن وارد می‌شد را محاسبه می‌کردند، قطعاً چنین پروژه‌ای اجرا نمی‌شد.

عضو کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست مجلس شورای اسلامی با انتقاد از عدم توجه به مطالعات ارزیابی محیط زیستی پروژه‌ها توضیح داده است که آنها در مجلس، تحقیق و تفحصی از پروژه‌های مربوط به محیط زیست داشته‌اند که در بررسی‌ها مشخص شد، از ۱۶ مورد از پروژه‌های مهم کشوری که باید قبل از اجرا مطالعات ارزیابی داشته و مجوز‌های لازم را از سازمان حفاظت محیط زیست دریافت کنند و مطالعات زیست محیطی را انجام می‌دادند، تنها ۲ پروژه مطالعات ارزیابی داشته و بقیه پروژه‌ها اصلاً به محیط زیست اهمیتی نداده بودند.

به بیان محمودزاده: این موضوع را در برخی پتروشیمی‌های کشور می‌بینیم که پیوسته‌های زیست محیطی ندارند، اما مشغول فعالیت هستند. پتروشیمی یک صنعت خود به خود آلاینده است و نمی‌تواند ادعا کند که صنعت سبز است.

او همچنین اظهار تاسف کرده که برخی از پتروشیمی‌ها به اسم صنایع سبز عوارض آلایندگی را پرداخت نمی‌کنند در صورتی که قانون می‌گوید پتروشیمی خود به خود آلایندگی ایجاد می‌کند و باید عوارض آلایندگی پرداخت کند.