میلیون ها متر مکعب گاز آماده انفجار!

میلیون‌ها مترمکعب گاز آماده انفجار! اگر تهران زلزله بیاید چه خساراتی به بار می‌آورد؟ این سوالی است که سال‌هاست پرسیده می‌شود و کارشناسان در جواب به مرگ‌های میلیونی، عدم توانایی در رسیدگی به زلزله‌زدگان و فاجعه ملی یاد می‌کنند. در خصوص شرایطی که بعد از وقع زلزله به وقوع می‌پیوندد صحبت‌هایی مطرح شده مثلا اینکه بعد از وقوع زلزله به دلیل ناکارآمد بودن و حتی نامشخص بودن شبکه‌های زیرزمینی انرژی، شاهد انفجارهای پی در پی زیادی هم بوده ایم اما شاید تا حالا به این وضوح ابعاد این انفجارها که می‌توان از آن تحت عنوان فاجعه در فاجعه یاد کرد، به این ترسناکی باز نشده بود که یکی از اعضای شورای شهر تهران گفته و شاید دلیلش را بتوان به این نسبت داد که این هشدار را کارشناسان ژاپنی به آقایان داده‌اند.  محمد آقامیری، رئیس کمیته عمران شورای شهر تهران در روزهایی که زلزله‌هایی با ریشتر پایین در مناطق مختلف کشور در حال وقوع است، با همشهری، رسانه شهرداری تهران حرف زده تا بگوید «۳.۵ میلیون مترمکعب گاز زیر شهر تهران وجود دارد و  کارشناسان ژاپنی که چندسال پیش به تهران آمدند، اعلام کردند که قبل از اینکه ریزش آوار در زلزله‌های بالای ۷ریشتر جان مردم را بگیرد، شاهد انفجار علمک‌های گاز خواهیم بود.» بعد هم توصیه‌هایی در خصوص تاب‌آوری و مسئولیت‌های شهر تهران کرده و مواردی را هم در خصوص اجرایی نشدن طرح ایجاد برج‌های اضطراری تخلیه گاز از سال ۹۶ تا حالا مطرح کرده است. نمی‌توان این نکته را هم بیان نکرد که بسیار بعید به نظر می‌رسد اشارات گاه به گاه اعضای شورای شهر فعلی در خصوص فجایع و بحران‌هایی که شهر تهران را تهدید می‌کنند منتج به نتیجه یا اصلاحی در امورات شهری شود. دلیل آن می‌تواند عدم رسیدن به نتیجه در خصوص مسائلی نظیر زلزله تهران در طول سال‌های گذشته و مدیریت شهری در ادوار متفاوت شورا باشد.

رئیس کمیته عمران شورای شهر تهران گفت:  برآوردی که ما با تکیه بر اطلاعات ارائه شده در حوزه زلزله به‌دست آورده‌ایم، ‌ما را به این نتیجه رسانده است که تهران در معرض خطر زلزله‌ای بزرگ قرار دارد. این موضوع بارها از سوی استادان دانشگاهی حاضر در کارگروه تاب‌آوری شهر تهران در برابر زلزله، مطرح شده است. بدون شک زلزله در تهران خسارت زیادی به بار خواهد آورد و ما باید آمادگی لازم را در این رابطه داشته باشیم. اینکه آمار ۲۰درصدی در رابطه با آمادگی تهران در برابر زلزله مطرح می‌شود، یک آمار خوش‌بینانه است؛ چرا که مواردی که تهران به آن نیاز دارد تا با کمترین خسارت از گردنه زلزله عبور کنیم، در جایگاه قابل‌قبولی قرار ندارد.

برای خطر برق و گاز موقع بروز زلزله چه تمهیداتی اندیشیده شده؟

بر اساس مصوبه در سال۹۶ قرار شد تا سازمان مدیریت بحران تهران و شرکت گاز استان تهران به منظور جلوگیری از ایجاد فاجعه‌ای به مراتب بدتر از زلزله، دست به ایجاد برج‌های اضطراری تخلیه گاز در مناطق مختلف تهران بزنند تا پس از وقوع زلزله دیگر شاهد انفجارهای پی در پی نباشیم. موضوعی که هنوز از سوی شرکت گاز به مرحله اجرا نرسیده است. تاکنون ۲۳نقطه در تهران برای این کار شناسایی شده که اداره گاز باید در آنها برج‌های ۶۰ تا ۸۰ متری برای تخلیه اضطراری گاز باقی مانده در لوله‌ها در زمان زلزله احتمالی را ایجاد کند.  باید گفت که  در بحث آمادگی، موضوعات مختلفی مورد توجه است، اما آقامیری،  به‌دلیل نبود هماهنگی لازم، این موضوعات به سرانجام نمی‌رسند؛ به‌عنوان مثال در بحث برج‌های تخلیه اضطراری گاز با وجود تأکید بسیار، به هیچ دستاوردی نرسیده‌ایم. ۲۳نقطه برای این موضوع شناسایی شده است؛ اداره گاز برای ایجاد این برج‌های ۶۰‌تا۸۰متری به فضای ۴۰۰متری احتیاج دارد تا در زمان وقوع زلزله گازهای باقی‌مانده در لوله‌ها را به سرعت تخلیه کند. باید دانست که ۳.۵میلیون مترمکعب گاز زیر تهران وجود دارد که کارشناسان ژاپنی که چندسال پیش به تهران آمدند، اعلام کردند که قبل از اینکه ریزش آوار در زلزله‌های بالای ۷ریشتر جان مردم را بگیرد، شاهد انفجار علمک‌های گاز خواهیم بود. رئیس کمیته عمران شورا، در خصوص مدیریت واحد در زمان زلزله هم گفت: زمانی‌که مسئولیت با شهرداری نیست، سازمان گاز باید این موضوع را پیگیری و زمین‌های لازم را خریداری یا اجاره کند و در نهایت با هماهنگی شهرداری کارها را به انجام برساند، اما متأسفانه مسئولان شرکت گاز منتظر هستند تا شهرداری به آنها زمین بدهد؛ درحالی‌که برای شهرداری مسئولیتی در این حوزه تعریف نشده است. در این شرایط اگر شهرداری متولی کار باشد، خود وارد میدان می‌شود و بحث تأمین بودجه و ایجاد این برج‌ها را پیگیری می‌کند. در حوزه آمادگی قبل از زلزله، ما نیازمند اصلاح زیرساخت‌های برق، آب و گاز شهر هستیم تا تاب‌آوری کافی را داشته باشند، اما این موارد هنوز آمادگی لازم را ندارند. نباید فراموش کرد که زلزله تهران یک بحث محدود به شهر تهران نیست و باید یک نگاه ملی به این موضوع داشت. شهر تهران به‌عنوان پایتخت باید مورد توجه قرار بگیرد و متولی خاصی داشته باشد. با نگاه به شرایط مدیریت شهر می‌توان به این نتیجه رسید که این جایگاه متعلق به شهرداری تهران است.

شهرداری امکان مالی کافی در این رابطه ندارد

به گفته آقامیری «اساس ایده واگذاری مسئولیت آمادگی در برابر زلزله به شهرداری تهران این است که از این طریق یک نگاه ملی ایجاد و بودجه ملی برای مقاوم‌سازی‌ شهر در برابر زلزله درنظر گرفته شود.» او به مقاوم‌سازی‌ شهر تهران اعم از زیرساخت و تأسیسات هم اشاره کرده و اینکه «این ایده نمی‌خواهد تمام مسئولیت را بر دوش شهرداری بیندازد؛ چرا که شهرداری امکان مالی کافی در این رابطه ندارد؛ به‌عبارت دیگر ما خواهان ایفای نقش هماهنگ‌کننده شهرداری در موضوع زلزله و تخصیص بودجه ملی هستیم. این ایده را با مدیران شهرداری و شخص شهردار مطرح کرده‌ایم و گفته‌ایم که نقشه راه ما در کارگروه تاب‌آوری شهر تهران این است که متولی زلزله تهران، شهرداری باشد. خوشبختانه مدیریت شهری با این موضوع موافق بود و استقبال کرد؛ چراکه بسیاری از مشکلات مربوط به بودجه آمادگی در برابر زلزله را از این طریق می‌توان حل و فصل کرد. ما باید از نظر کارشناسی این ایده را پیگیری کنیم. بحث تعصب برای داشتن یک مسئولیت نیست و نگاه ما این است که ورود شهرداری به این مسئولیت موجب می‌شود تا امور بهتر پیش بروند.» این عضو شورای شهر تهران معتقد است که ایده واگذاری مسئولیت آمادگی در برابر زلزله تهران به شهرداری، کمک‌کننده خواهد بود. او اضافه کرد که در تلاش هستند تا در کارگروه تاب‌آوری شهر تهران در برابر زلزله، دست به تدوین لایحه‌ای زده و از این طریق واگذاری مسئولیت به شهرداری را اجرایی کنند.