خالص‌سازی از پروژه تا پروسه

چه اینکه هر زمان نیز سخن از عقبه و پیشینه خالص‌سازی به میان می‌آید بسیاری به ماجرای تاثیر صادق محصولی در کنارگذاشتن شهید باکری اشاره می‌کنند. اما اگر به واقع بخواهیم به این مساله بپردازیم می‌توان رویکرد حذفی یا به عبارت جدید‌تر آن خالص‌سازی را در ادوار مختلف انتخابات مجلس و ریاست جمهوری دید. جایی‌که چهره‌های بسیاری به جهت انتقاد و مخالفت با رویه‌های جاری به نحوی از انحاء کنار گذاشته شدند. نگاهی به روند این موضوع در مجالس یازده‌گانه گویای این نکته است که هر چه رو به جلوتر آمدیم این خالص‌سازی بیشتر و دایره محدوتر شده چنانکه در مقاطعی حتی بزرگان نظام و انقلاب را نیز در بر گرفته است. از این‌رو شاید مهم‌ترین و بارزترین وجه و نمود این رویکردهای حذفی و خالص‌سازی در انتخابات مجلس یازدهم در اسفند 98 و ریاست جمهوری 1400 بوده است که از آن زمان خالص‌سازی به طور شفاف و نمایان صورت گرفت. کنارگذاشتن شخصیتی چون علی لاریجانی که خود از مردان معتمد نظام و حاکمیت به حساب می‌‌آید نشان داد که هر چه جلوتر رویم دایره تنگ‌تر خواهد شد. هر چند که این رویه در سال 92 نیز به نحو دیگری تکرار شد و مرحوم آیت‌ا... هاشمی رفسنجانی که از استوانه‌های نظام بود از انتخابات کنار گذاشته شد. حال اینکه از انتخابات سال 98 نیز این روند کلید زده شد که مجلس باید در ید اختیار خالص‌سازان باشد و در این میان هر اندازه افراد ردصلاحیت و حذف شوند نیز مهم نیست بلکه مهم این است که جریان خالص‌ساز مجلسی یکدست منطبق بر اهداف و منویات خود تشکیل دهد. چه اینکه اگر نظری به اظهارات اخیر برخی چهره‌ها اصولگرای مثل صادق محصولی بیندازیم به‌وضوح می‌بینیم که آنها به حدی دوز خالص‌سازی را بالا بردند که دیگر تاب مجلس یازدهم را نیز ندارند و خواهان مجلسی به باور خود انقلابی‌تر هستند. لذا اگر با این تفکر و بر مبنای رویکرد خالص‌سازان به فرآیند انتخابات مجلس یازدهم بنگریم ردصلاحیت‌‌های سلیقه‌ای و منطق هیأت‌های اجرایی عادی می‌نماید. به عبارتی اگر خالص‌سازی را در چارچوب یک پروسه بلند مدت در جهت حاکم کردن یک گفتمان در نظر بگیریم نه یک پروژه صرفا برای ردکردن انتخابات مجلس دوازدهم بیشتر به چگونگی روند این موضوع از سال‌های گذشته تاکنون پی می‌بریم.

* خالص‌سازی فرهنگی

 از دهه‌های پیش تا چند سال اخیر این خالص‌سازی صرفا در حوزه سیاسی، انتخابات مختلف و انتصابات دیده می‌شد، اما به طور مشخص از ابتدای سال‌جاری روند خالص‌سازی در حوزه‌های مختلف شدت گرفته تا گستره آن بیش از پیش مشخص شود. چنانکه از انتخابات سازمان نظام پزشکی، پرستاری، اتاق بازرگانی و... گرفته تا حوزه‌های دیگر نشان می‌دهد که خالص‌سازان برای اقشار و لایه‌های مختلف جامعه برنامه دارند تا جامعه‌ای یکدست آن‌طور که می‌خواهند درست کنند. سیدمهدی شجاعی روزنامه‌نگار، پژوهشگر و نویسنده‌ای که بسیاری از آثارش را (رمان، نمایشنامه و...) براساس پژوهش‌های دینی می‌نویسد با انتشار نامه‌ای در صفحه شخصی‌اش در اینستاگرام پرده از خالص‌سازی در حوزه کتاب برداشته و تاکید می‌کند که با اشکال و رویکردهای تازه‌ای از  ممیزی کتاب مواجه هستیم. وی که برخی کتاب‌ها و آثارش با ممیزی بسیار روبه‌رو شده می‌گوید:«آنچه را که تاکنون فقط در آثار من، مورد ممیزی و توقیف و حذف قرار داده‌اند، در اختیار مردم بگذارند و رای و نظر مردم را جویا شوند تا معلوم شود که چقدر از مردم با این  روند موافقت دارند. مشروط به اینکه جامعه آماری مردم به مفهوم واقعی مردم باشند، نه آن گروه محدود و معدودی که می‌شناسیم و می‌شناسید.» آنچه مسلم است خالص‌سازان به جهت نزدیکی به قدرت در حوزه‌های مختلف نفوذ و منویات خود را پیاده می‌کنند و اگر هر چه زودتر جلوی این تفکر و جریان گرفته نشود مشخص نیست که چه خساراتی به عرصه‌های مختلف سیاسی، فرهنگی هنری و... در کشور وارد آید.

* حذف نخبگان

رئیس بنیاد امید ایرانیان در نشست کمیسیون توسعه بازرگانی بنیاد امید ایرانیان با بیان اینکه چالش‌های امروز ما انباشت شده مسائل 4 دهه گذشته است، اظهار داشت: صحبت‌هایی در این جلسه به درستی درخصوص حذف نخبگان انجام شد ولی این معضل به اوایل انقلاب برمی‌گردد یعنی راهبرد حذف نخبگان از اول انقلاب در دستور کار برخی جریانات قرار گرفته بود. محمدرضا عارف گفت: با شعارهایی عوامانه افراد نخبه را با برچسب وابستگی از میدان به در کردند و این روند تاکنون ادامه دارد. متاسفانه در اوایل انقلاب شخصیت‌های برجسته‌ای را با برچسب لیبرالی کنار گذاشتند. عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام با اشاره به استفاده از واژه «خالص‌سازی» در ادبیات سیاسی امروز کشور، تصریح کرد: «خالص‌سازی»که امروز یک راهبرد شده است ریشه در عملکرد گذشته عده‌ای دارد که خود الان گرفتار خالص‌سازی شده‌اند. آیا حاضرند بپذیرند که چقدر خودشان در خالص‌سازی نقش داشتند؟ وی در همین زمینه تاکید کرد: باید از برخی عملکردها از مردم عذرخواهی کنیم و صادقانه به مردم بگوییم که اشتباه کردیم. رئیس بنیاد امید ایرانیان با بیان اینکه نتیجه برخی عملکردها دهه‌های گذشته فاصله انداختن بین نخبگان با  دولت بود، گفت: اگر توسعه بخواهد در کشور محقق شود باید نخبگان میدان‌دار شوند ولی چه میزان دولت فعلی و حتی 2 دولت قبل با نخبگان تعامل داشته و دارند؟ فضا الان به گونه‌ای شده است که یک عده فرصت‌طلب رشد می‌کنند و با رنگ عوض کردن می‌خواهند چند روزی در مسند قدرت حضور داشته باشند. در حالی که مشخصه  برخی مدیران کشور در مقطع فعلی کار نابلدی است. عارف با تاکید بر اینکه در دو انتخابات اخیر عملا جمهوریت نظام آسیب دید، تصریح کرد: با برخوردهایی که در روند تایید صلاحیت‌ها در پیش گرفته‌اند نشان می‌دهد جریانی به‌دنبال افرادی هستند که عین موم در دستشان باشد و این افراد اگر وارد مجلس شوند دو هدف را دنبال می‌کنند یکی آنکه به‌دنبال منافع شخصی و باندی خود خواهند بود و دوم آنکه کار نکنند که در دور بعد ردصلاحیت  شوند.