از احتمال استیضاح صحرایی تا خانه نشینی اوجی

چنانکه حجت‌ا... عبدالملکی نخستین وزیر پیاده شده از قطار دولت سیزدهم تنها 9 ماه توانست در کابینه دوام بیاورد  و پس از آن به‌واسطه عملکردهای بد و انتقادآمیز خود با فشارهای مجلس‌نشینان مجبور به استعفا شد. پس از او نیز به تناوب در فاصله‌های چند ماهه وزرای دیگری نیز از دولت رئیسی جدا شده و جای خود را به نفرات دیگری دادند. هر چند که کناررفتن مرحوم رستم قاسمی در جایگاه وزیر راه و شهرسازی نیز جدای از عملکرد به جهت بیماری  و درگذشت وی اتفاق افتاد. اما با وجود اصرار مجلس به استیضاح بسیاری از وزرا لابی‌ها میان دو قوه باعث شد تا خیلی از این استیضاح‌ها از دستور کار خارج شود و مجلس آن هم پس از دو جلسه برگزاری استیضاح؛ رای به برکناری سیدرضا فاطمی امین از وزارت صمت بدهد. امری که تاکنون صرفا یکبار اتفاق افتاده  و دولت اجازه تکرار این روند را حداقل تا حال کنونی نداده است. با این حال دولت اگر روند جلوگیری از استیضاح وزرای خود را در دستور کار داشته، اما از طرف دیگری سازوکار دیگری را برای تغییرات اندیشده و آن برکناری پیش از موعد استیضاح بوده است. چه اینکه تمامی وزرایی که به‌دلایل و انحاء مختلف از دولت استعقا داده یا کنار گذاشته شده‌اند در صف استیضاح نمایندگان مجلس قرار داشتند. یوسف نوری دیگر وزیری بود که به جهت واریزنشدن حقوق معلمان در اسفندماه و همچنین عدم اجرای قانون رتبه‌بندی معلمان پیش از استیضاح  از وزارت آموزش و پرورش کنار رفت. دیگر وزیری که عطای حضور در دولت را به لقای آن بخشید سیدجواد ساداتی‌نژاد وزیر جهاد کشاورزی بود که از قضا به جهت عملکرد نامطلوب در مسیر استیضاح نمایندگان با جمله استفاده بهتر از ظرفیت مدیران از سوی دولت برکنار شد. با این حال آخرین کناره‌گیری از دولت رئیسی که اتفاقا آن هم در آستانه استیضاح اتفاق افتاد، استعفای حمیدسجادی وزیر ورزش و جوانان بود که او هم آن زمان علت استعفای خود را آسیبی که به طحال وی در سانحه هلیکوپتر وارد شده، اعلام کرد. حال بگذریم از سایر مسئولانی که در سطوح مختلف از دولت تغییر کرده‌اند مثل محمد رضا فرزین که به ریاست بانک مرکزی رسیده و جایگزین علی صالح‌آبادی شده؛ داوود منظور که در سازمان برنامه و بودجه جایگزین مسعود میرکاظمی شده یا محسن منصوری که به معاونت اجرایی رئیس‌جمهور رسیده است. اما نکته جالب اینجاست که رئیسی گرچه خود خواسته یا بالاجبار وزرایش را کنار گذاشته یا کنار گذاشته‌اند؛ اما او از همه آنها در موقعیت‌های دیگر زیر مجموعه دولت استفاده کرده است. مثلا حجت‌ا.... عبدالملکی که از وزارت کنار رفت به دبیری شورای عالی مناطق آزاد منصوب شد. یا سیدرضا فاطمی امین به مشاور اقتصادی رئیس‌جمهور منصوب شد و حمید سجادی نیز پس از استعفا عضو شورای عالی ورزش و جوانان شد. باید دید تغییرات در دولت ادامه خواهد یافت یا اینکه مجلس فعلا دست از بررسی عملکرد وزرا خواهد کشید. فعلا که به نظر می‌رسد استیضاح چند وزیر در دستور کار بهارستان‌نشینان باشد.

* استیضاح بعدی در راه

طی روزهای گذشته مجلس‌نشینان در بحبوحه بررسی برنامه هفتم توسعه از استیضاح رضا مرادصحرایی؛ وزیر آموزش و پرورش و ارسال آن به هیأت رئیسه خبر دادند. چنانکه احمد نادری؛ عضو‌ هیأت رئیسه مجلس گفت: بیش از ۸ استیضاح وزرا در سامانه  استیضاح‌های مجلس وجود دارد که از این ها ۲ استیضاح برای یک وزیر اعلام وصول شده است. استیضاح وزیر آموزش و پرورش توسط خضریان و محمودزاده ارسال شده است. آن‌طور که مشخص است علت اصلی استیضاح مرادصحرایی به کمبود معلمان در مدارس باز می‌گردد. هر چند که بحث‌هایی مثل عدم به‌کارگیری دکتر معلمان و... نیز مطرح بوده است. این در حالی است که پیش از این نیز در مهرماه که برای نخستین‌بار طرح استیضاح وزیر آموزش و پرورش کلید خورد محورهایی همچون ضعف در برنامه‌ریزی برای تأمین معلمان موردنیاز پیش از آغاز سال تحصیلی 1403 ـ 1402 و در نتیجه کمبود معلم در بسیاری از مناطق کشور، تأخیر در اعلام نتایج آزمون آموزگاری و دبیری، فقدان برنامه‌ای منسجم برای اجرای سند تحول بنیادین و پرداخت به کارهای حاشیه‌ای و گفتمانی، اظهارنظرهای غیرحساب‌شده و فقدان مدیریتی صحیح مسائل آموزش و پرورش در رسانه، مساله تعمیق ناعدالتی‌های آموزشی و عدم رسیدگی به مصادیق فقر آموزشی و در تخلفات مالی در صندوق ذخیره فرهنگیان  ذکر شده بود. در همین راستا جلال محمودزاده نماینده مهاباد و از طراحان استیضاح وزیر آموزش و پرورش با بیان اینکه هم‌اکنون بیش از ۵۶ نفر از نمایندگان مجلس طرح استیضاح آقای صحرایی را امضا کرده‌اند، گفت: «با توجه به عملکرد غیرقابل دفاع وزیر آموزش و پرورش در مدت اخیر به‌ویژه در بحث کمبود معلم در مدارس، بعید به‌نظر می‌رسد که نمایندگان از امضاهای خود برای استیضاح ایشان عقب‌نشینی کنند.» آنچه مسلم است طرح استیضاح اعلام وصول شده و به‌نظر می‌رسد پس از پایان بررسی برنامه هفتم توسعه این استیضاح در دستور کار قرار گیرد.

*ماجرای یک استعفا

چند روز پیش بود که خبری در خصوص استعفا و خانه‌نشینی جواد اوجی وزیر نفت در رسانه‌ها بسیار بازتاب یافت تا حدی که برخی نمایندگان از چند و چون و چرایی این مساله صحبت کردند. ماجرا از این قرار است که  ماه گذشته رسانه‌ها تصویر نامه‌ای منتسب به غلامحسین اسماعیلی، رئیس دفتر رئیس‌ دولت، را منتشر کردند که در آن خطاب به وزیر نفت خواستار برکناری یا جابه‌جایی هوشنگ فلاحتیان از معاونت وزارت نفت و محمدصادق عظیمی‌فر، دستیار وزیر، شده است. در این نامه که به تاریخ هشتم مهرماه از سوی دفتر ابراهیم رئیسی به وزیر نفت ارسال شده با قید «فوریت» خواستار جابه‌جایی و برکناری این افراد شده‌اند. حال که یکماه از آن قضیه گذشته برخی نمایندگان از جزئیات این اتفاق پرده برداشته‌اند. چه اینکه یک نماینده مردم تهران در مجلس در تذکری خطاب به رئیس‌جمهور، گفت: «به‌درستی گشت ارشاد مدیران را آغاز کردید تا مدیران غیرتحول خواه را کنار بگذارید و در مواردی اقدامات خوبی نیز انجام شد اما ظاهرا در وزارت نفت کار گره خورده است. سال قبل درباره یک معاون وزیر نفت گفتید پسر رفت پدر هم برود اما پدر همچنان پیگیر اعزام پسر است.» مالک شریعتی نیاسر افزود: آقای رئیس‌جمهور یکماه قبل دفتر شما به وزیر نفت نامه نوشت و تاکید کرد دو مدیر ارشد نفتی ۲۴ ساعته کنار بروند اما وزیرتان استعفاء داد و چند روز در خانه نشست.، حال به این فهرست آن پدر و پسر، این معاون را نیز اضافه کنید. وی تاکید کرد: به صراحت اعلام می‌کنم افرادی در وزارت نفت مانع نجات کشور از بلبشو قاچاق سنگین گاز مایع هستند و عامل باقی ماندن مردم در نابسامانی توزیع LPG هستند که ۲۰ روز پیش منجر به انفجاری در کرج شد و بعضی از مردم دچار مشکل شدند. هادی بیگی‌نژاد عضو کمیسیون انرژی مجلس هم  درباره انتشار اخباری مبنی بر استعفای وزیر نفت اظهار داشت: چند وقت پیش از دفتر رئیس‌جمهور به آقای اوجی برای برکناری دو نفر از مدیران وزارتخانه پس از آنکه مکرر تذکر داده شده بود، کتبا نامه دادند که این دو نفر برکنار شوند و آقای اوجی دلخور شد، اما فعلا اتفاقی نیفتاده همه بر سرکار خودشان هستند و نامه دفتر رئیس‌جمهور هم اجرا نشده است. برای استعفا هم فشاری به آقای اوجی آورده نشده و این درخواست دفتر رئیس‌جمهور است که می‌بایست تغییر به‌وجود بیاید.