آیا عربستان در مذکره با ایران جدی است؟
حسن هانیزاده تحلیلگر مسائل بینالملل
وزنامه انگلیسی فاینانشالتایمز در گزارشی از وجود گفت وگوی رودررو بین دو هیات ایرانی و سعودی در بغداد پایتخت عراق برای آغاز فصل جدیدی از روابط دوستانه بین تهران و ریاض خبر داد. صرفنظر از راست یا دروغ بودن این گزارش اما به نظر میرسد تحولات صورت گرفته در منطقه و جهان و بنبست عربستان در جنگ ۶ ساله یمن این کشور را به تحرک برای ایجاد یک حاشیه امن منطقهای مجبور ساخته است. شکست دونالد ترامپ، رئیسجمهوری سابق آمریکا در انتخابات ۲۰۲۰، پیروزی جو بایدن در انتخابات، گشایش پرونده قتل جمال خاشقچی، روزنامهنگار برجسته سعودی و افزایش سطح آسیبپذیری این کشور در جنگ یمن عامل مهمی برای تغییر سیاستهای خارجی ریاض تلقی میشود. در طول دوران ۴ سال حاکمیت دونالد ترامپ رئیسجمهوری سابق آمریکا، محمد بنسلمان، ولیعهد عربستان با استفاده از چتر حمایت آمریکا نقشی کاملا تخریبی در عراق، سوریه، لبنان و کشورهای حوزه خلیج فارس ایفا کرد. اندکی پس از پیروزی دونالد ترامپ در دوره اول ریاستجمهوری آمریکا در سال۲۰۱۶ عربستان به اتکای رابطه محکمی که با جمهوریخواهان دارد، فراتر از حجم سیاسی خود در منطقه ایفای نقش کرد و از همان سال رابطه خود را با جمهوری اسلامی قطع کرد. اما سردی روابط دموکراتها با رژیم آل سعود موجب شد ریاض به دلیل وحشت از تعقیب قضایی محمد بن سلمان، توسط دادگاههای فدرال آمریکا درصدد بازنگری در سیاستهای تهاجمی خود برآید. برقراری رابطه بین قطر و عربستان پس از ۳ سال چالش سیاسی جدی، برآیند وحشت فزاینده محمدبن سلمان از نگاه انتقادآمیز تیم جو بایدن نسبت به سیاستهای ولیعهد جوان و بیتجربه عربستان تلقی میشود. از سوی دیگر شرایط میدانی پس از ۶ سال جنگ ظالمانه عربستان علیه ملت یمن به سود انصارا... تغییر کرده تا جایی که فیصلبنفرحان، وزیر خارجه عربستان در یک کنفرانس مطبوعاتی آمادگی عربستان را برای پایان دادن به جنگ یمن اعلام کرد. انصارا... یمن پس از ۶ سال جنگ و اتخاذ سیاست توازن وحشت و بهرهگیری از تولیدات انبوه موشکهای بالستیکی و پهپادهای پیشرفته توانسته صحنه میدانی را به سود خود تغییر دهد. حمله به شرکت بزرگ نفتی آرامکو و تاسیسات نظامی و اقتصادی در عمق خاک عربستان موجب شده انصارا... و نیروهای مسلح یمن برتری میدانی خود را در این جنگ نابرابر با ثبات برسانند. اکنون عربستان سعودی که بهشدت با شکستهای میدانی و سیاسی مواجه شده خواهان مذاکره شده تا بتواند حداقل در این مقطع زمانی حساس محیط امنی در منطقه برای خود ایجاد کند. هر چند هنوز نشانه روشنی از وجود مذاکره پنهان بین عربستان و ایران در بغداد در دست نیست؛ اما پاسخ دیپلماتیک، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران درباره گزارش فایننشالتایمز، گمانهزنی این رسانه انگلیسی را درباره انجام مذاکرات تقویت میکند. اما سوال اینجاست که تغییر رفتار عربستان واقعی یا تاکتیکی است و آیا این کشور درصدد بازنگری حقیقی در سیاستهای تهاجمی خود نسبت به ایران بر آمده است؟ متاسفانه تجربه ثابت کرده عربستان در هیچ مقطعی به ویژه در طول ۴ دهه گذشته رفتار سیاسی مبتنی بر احترام متقابل با ایران نداشته و هرگاه با چالش جدی داخلی وخارجی مواجه میشود به صورتی تاکتیکی تغییر رفتار میدهد. در هر حال پایان اختلافات تهران و ریاض میتواند به ثبات و آرامش منطقه کمک کند و هزینههای بیهوده رقابتهای منطقهای را کاهش دهد؛ مشروط بر اینکه عربستان در تغییر رفتار سیاسی خود ثابتقدم باشد و مستقل عمل کند.
ارسال نظر