نبی الله عشقی ثانی

موسسه‌های مردم‌نهاد نیکوکاری و خیریه‌ها تشکل‌هایی هستند که توسط افراد همفکر انسان دوست که عشقی وافر به دیگر انسان‌ها دارند و تحت تاثیر دستورات دینی خود هستند تشکیل می‌شود.

نگاهی به اخبار و گزارش‌هایی که توسط تعدادی از خبرگزاری‌ها و مرتبطین با مسائل سیاسی و اجتماعی در رسانه‌های مختلف و برخی از مجامع جهانی انتشار می‌یابد نشانه‌ای از آن است که هرگاه واقعه‌ای منفی یا در‌گیری و خصومتی در برخی از کشور‌های جهان واقع می‌شود یا افرادی جانشان را در حادثه‌ای و در‌گیری سیاسی یا عقیدتی از دست می‌دهند، بدون بررسی ابعاد مختلف موضوع و پیامدهای احتمالی آن واقعه، کشور‌ها یا مجامعی که به نوعی با دیدگاه‌های سیاسی کشور ما زاویه دارند یا اقدامات ایران را در موضوعاتی نمی‌پسندند یا تایید نمی‌کنند بلافاصله کشور ما را در رابطه با آن موضوع ذی‌مدخل یا مقصر نشان می‌دهند و بعد تا مدت‌ها روی آن موضوع متمرکز می‌شوند و مانور می‌دهند تا نشان دهند کشور ایران در بروز آن حادثه یا اتفاق منفی به نوعی موثر بوده است.

در کشور چند هزار موسسه خیریه و مردم‌نهاد توسط اهل خیر و نیکوکاری با اخذ مجوز قانونی از دستگاه‌های مسئول تاسیس شده است تا با ارائه کمک‌های مالی و معیشتی و مساعدت‌های گوناگون بخشی از مشکلات و چالش‌های زندگی اقشار آسیب پذیر و فرودست جامعه را به طریقی برطرف کنند و امید به زندگی را در دل و جان آنان بیفزایند و از پژمردگی و غم آنان بکاهند.

تصمیمات دولت برای تغییر قیمت بنزین و اثر آن بر رشد قیمت‌ها و بالا رفتن نرخ تورم و پیامدهای آن این روزها نقل محافل و دورهمایی‌های مردمی در نقاط مختلف کشور است و هر کس به نوعی در مورد آن اظهار نظر و اعلام نگرانی می‌کند اگر چه متولیان موضوع در دولت با آگاهی‌ها و تجاربی که از افزایش قیمت بنزین در سنوات گذشته و پیامد‌های آن داشتند موقع تصمیم‌گیری و اعلام نرخ‌های جدید کوشیدند این تغییر قیمت‌ها را به نوعی سازماندهی کرده و تفکیک قائل شوند و توضیح دادند و توجیه کردند تا تاثیر آن بر افزایش قیمت اقلام مصرفی مردم فراگیر نباشد، اما از آنجا که متاسفانه فاصله بین هزینه‌های زندگی با درآمدهای مردم در چند سال گذشته همیشه روبه جلو بوده و مردم پیوسته نگران دخل و خرجشان هستند، در هر فرصتی در مورد رشد قیمت‌ها و پیامدهای آن با یکدیگر سخن می‌گویند.

در این هفته با دو روز جهانی مواجه هستیم؛ نخست روز دوازدهم آذرماه که به نام روز جهانی معلولان نام‌گذاری شده و سپس روز چهاردهم آذر که روز جهانی داوطلبان خوانده می‌شود و هر دو از منظری دارای اهمیت هستند.

سازمان ملل متحد در پایان جنگ جهانی دوم در سال ۱۹۴۵ میلادی تشکیل گردید تا از تکرار فجایع جنگ جهانی دوم جلو‌گیری شود زیرا همه کشور‌های جهان به این نتیجه رسیده بودند که جنگ محصولی جز کشتار انسان‌ها، بی‌خانمانی و ویرانی و عقب ماندگی کشور‌ها و فقر تنگدستی به همراه ندارد.

تشکل‌های مردم‌نهاد خیریه توسط اهل خیر و نیکوکاری به منظور حمایت و مساعدت به گروه‌های فرودست جامعه ایجاد می‌شود.

در همه کشور‌ها مردم به لحاظ اجتماعی و اقتصادی به سه طبقه ثروتمند، متوسط و فقیر تقسیم می‌شوند. به‌طور معمول آمار جمعیت افراد ثروتمند نسبت به طبقات متوسط و فقیر خیلی کمتر است لیکن به لحاظ اقتصادی نقش و تاثیر‌گذاری بسیار بیشتر و تعیین کننده‌ای در رشد و توسعه و اداره امور کشور‌ها دارند.

شاغلین فقیر اصطلاحی است که سابقا با آن مواجه نبودیم زیرا فقیر معمولا شاغل نبود و شاغلین فقیر نبودند.

دولت‌ها با حجم بزرگی از ساختار‌ها برای اجرای مسئولیت اداره امور کشور مواجه بوده و هستند. از آنجا که دامنه مسئولیت‌ها به ضرورت هر روز بیشتر می‌شود بر حدود و ثغور دولت افزوده می‌گردد.

این مردم هستندکه کشور‌ها را به‌وجود می‌آورند بعد برای اداره امور کشور سازوکارهای اداری شکل می‌گیرد و دولت‌ها بر اساس نظر و خاستگاه‌های مردم متکفل امور کشور می‌شوند.

تعداد کشته شدگان در جاده‌های کشور در سال گذشته به حدود بیست هزار نفر رسید که عددی بسیار نگران کننده است برابر آمار پزشکی قانونی و مرکز آمار ایران در سال ۱۴۰۳ در کشور ما تعداد ۱۹۴۳۵ نفر در تصادفات و حوادث رانندگی در جاده‌ها جان خود را از دست داده‌اند و ۳۸۰ هزار نفر دچار مصدومیت شده‌اند.

سازمان‌های مردم‌نهاد توسط افرادی همفکر که نسبت به یک مساله اجتماعی حساس می‌شوند و برای حل آن احساس مسئولیت می‌کنند، ایجاد می‌شوند. این مساله اجتماعی می‌تواند در منطقه‌ای کوچک، در سطح شهرستان، استان یا کل کشور وجود داشته باشد و توجه انسان‌هایی همسو را نسبت به آن مساله به خود جلب کند و این افراد را وادار کند برای مداخله در آن موضوع و حل مشکل دست به اقدام بزنند از این جا است که گفت‌وگوهایی انجام می‌شود، جلساتی تشکیل می‌گردد به فکر چاره می‌افتند وراه برون رفت یا حل آن معضل را ایجاد یک نهاد مدنی و سازمان مردم‌نهاد غیر دولتی و غیر انتفاعی و خیریه توسط آن گروه همفکر می‌دانند زیرا در بررسی‌های‌شان متوجه می‌شوند ساختار‌های دولتی موجود به دلایلی مثل حجم کار دولت، پیچیدگی مقررات و ضوابط، کمبود منابع مالی و دیگر عوامل تاثیر گذار قادر به مداخله موثر در آن موضوع نیست پس باید خودشان با کمک دیگر افراد دلسوز و علاقه‌مند با تشکیل یک موسسه مردم‌نهاد دست به اقدام بزنند.

در دنیا افراد بالای شصت و پنج سال را سالمند می‌گویند با پیشرفت علم و دانش پزشکی و توسعه آگاهی‌های عمومی و فراهم شدن امکانات لازم برای مراقبت و حمایت از سالمندان امکان زندگی طولانی مدت برای سالمندان بیشتر می‌شود و متوسط طول عمر سالمندان پیوسته رو به افزایش است ضمن ابراز خوشحالی از این واقعیت باید توجه داشته باشیم که این افزایش تعداد سالمندان در طول بیست سال آینده ما را با بحران‌هایی مواجه می‌سازد، از هم اکنون باید با جدیت کشور را برای مقابله با آن آماده ساخت. این آمادگی لازم است ابتدا در حوزه‌های علوم پزشکی انجام پذیرد زیرا ضرورت دارد کادر بهداشت و درمان متخصص و توانمند کافی برای درمان بیماری‌های بسیار متنوع دوران سالمندی که ویژگی‌های مخصوص به خود را دارد آموزش داد. موضوع بسیار مهم دیگر مباحث بهداشت روانی و سلامت اجتماعی سالمندان است زیرا توجه به حساسیت‌ها، انتظارات، خواسته‌های افراد سالمند ابتدا شامل اعضای خانواده و بستگان نزدیک سالمند می‌شود که به صورت پیوسته و همه روز‌ها و در تمام ساعات با سالمندان زندگی می‌کنند ویژگی‌ها، خواسته‌ها، انتظارات و توقعات افراد سالمند چیزی نیست که به صورت کلی بگوییم همه از آن مطلع هستند ضمن آنکه با افزایش سن سالمندان همه این موارد تغییر می‌کند پس باید از طریق صداوسیما و شبکه‌های مختلف اجتماعی اطلاع‌رسانی پیوسته و مستمر انجام و همگان از آن مطلع شوند و آموزش ببینند. این آموزش‌ها به نصیحت به فرزندان که احترام بزرگانتان را رعایت کنید و یادآوری‌های مذهبی و فرهنگی بسنده نمی‌شود بلکه بسیار فراتر است.

برخی اخبار، گزارش‌ها و مطالبی که بعضا در رسانه‌ها منتشر می‌شود یا در محافل اجتماعی به نوعی بازگو می‌شود نشانه‌ای از آن است که در مناطقی از کشور شاهد وقوع خشونت خانوادگی حتی قتل بستگان نزدیک به عنوان مجازات فرد خاطی به خصوص در برخی از مناطق محروم‌تر مواجه هستیم و در توضیحات و تحلیل‌هایی که ارائه می‌شود در مورد چند و چون و چگونگی وقوع و علت بروز آن پرسش‌ها و اظهارنظرهایی مطرح می‌شود که ضرورت دارد اهل تحقیق و مطالعه هر یک در حد اطلاعات و وسع و توانشان و تجربه‌ای که دارند با توجه به حساسیت‌هایی که در این رابطه وجود دارد با هدف اطلاع‌رسانی و تنویر افکار عمومی ورود پیدا کنند و بدون آنکه جوی در سطح جامعه ایجاد شود در باز تاباندن حقیقت در حد میسورات گامی درخور بردارند و نقشی ادا کنند با امید به آنکه مجموعه این نوع مطالب بتواند قبح این نوع مجازات و انتقام‌گیری‌های کور را نشان دهد و به کسانی که از روی احساسات، ناآگاهی، اطلاعات غلط و احساس وظیفه و تکلیف می‌کنند تا برای مجازات فرد خاطی که معمولا از جامعه زنان مرتبط با خودشان هستند که رفتاری خلاف موازین شرع، اخلاق و سنت‌های قومی و خانوادگی از خود نشان داده و به گفته‌ای آبروی خانواده‌ای را خدشه‌دار کرده‌اند دست به مجازات و تنبیه و حتی قتل ناموسی بزنند و تصور می‌کنند که فرهنگ قومی این حق و مسئولیت را به آنان محول کرده است. باید به طریقی آگاهی و آموزه‌های لازم به جامعه ارائه شود تا این افراد دریابند اگر هم مطلع شوند احتمالا چنان رفتار ناپسندی واقع شده در مقابل آن، چه اقدام بازدارنده‌ای قابل دفاع و پسندیده است. در اینکه در فرهنگ قومی و قبیله‌ای مناطقی هم تصوراتی از برخی مجوزهای خشونت‌آمیز احساس شود این وظیفه اهل فرهنگ و اندیشه است تا با انجام تحقیق و تفحص در ابعاد مختلف موضوع راهکارهایی قانونمند و مناسب شرایط کشور و حتی منطقه ارائه گردد.

شورای فرهنگ عمومی روز ولادت ابوعلی سینا، اندیشمند فرهیخته و پزشک حاذقی که دانش پزشکی ما مرهون اندیشه‌های والا و دانش فراوان او به‌خصوص در حوزه بهداشت و درمان است را به عنوان روز پزشک نام‌گذاری کرده است. اثر جاویدان او به نام کتاب قانون سال‌ها مرجع مراجعه پزشکان و تلاشگران دانش پزشکی در ایران و سایر کشورها بوده است. این نامگذاری به این منظور انجام شده تا از پزشکان عزیز و همه تلاشگران حرفه پزشکی که سلامت جسم و جان ما مدیون زحمات و تلاش‌های این عزیزان فرهیخته و بزرگوار است تقدیر و تشکر شود. اهمیت دانش پزشکی بر هیچکس پوشیده نیست و همه انسان‌ها بلا استثنا از دانش و توانایی‌های تشخیصی و درمانی آنان به طور پیوسته برخوردار شده‌اند و می‌شوند. نیاز ما به پزشکان برای یک دوره و سن خاص یا جنس معینی نیست که همه انسان‌ها را از بدو تولد، کودکی، نوجوانی، جوانی تا دوران سالمندی و گذران همه ادوار زندگی در بر می‌گیرد به طوری که به جرأت و قاطعیت می‌توان اظهار نظرکرد که هیچ انسانی در هیچ مرحله از دوران زندگی خود بی‌نیاز از دانش، علم، توانایی و آگاهی پزشکان و مجموعه وابستگان به حرفه پزشکی نبوده و نیست.

شورای عالی انقلاب فرهنگی روز بیست و دوم مرداد ماه را به نام روز تشکل‌ها و مشارکت اجتماعی نام‌گذاری کرده است تا بدین مناسبت از خدمات موسسه‌های خیریه، تشکل‌های مردمی و مشارکت اجتماعی مردم در امر خیر و نیکوکاری تشکر و قدردانی شود و عموم مردم به خصوص افراد توانمند برای کمک و مساعدت به افراد کم برخوردار و نیازمند جامعه و توانمند‌سازی آنان تشویق شوند مشارکت حداکثری داشته باشند. واقعیت آن است که در شرایط فعلی کشور با توجه به تحریم‌ها و فشارهایی که از سوی برخی قدرت‌های جهانی به کشور تحمیل شده است و افزایش فزاینده قیمت‌ها از جمعیت حدود هشتاد و پنج میلیونی کشور افراد بسیاری برای اداره امور زندگی‌شان در شرایط نامناسبی به سر می‌برند و نیازمند یاری، مساعدت و کمک دیگران هستند از آنجا که کمک‌های فردی و موردی اهل خیر و نیکوکاری به اقشار آسیب پذیر جامعه اگر چه به شکل بسیار خوبی هم انجام می‌شود به تنهایی پاسخگو و برطرف کننده همه چالش‌ها و مشکلات مردم نیست به همین دلیل از چندین سال گذشته تشکل‌های مردم نهاد متعددی توسط اهل خیر و نیکوکاری، دلسوزان و دیگر افراد علاقه‌مند در نقاط مختلف کشور ایجاد شده است.

تهاجم اسرائیل به غزه و تخریب گسترده محل زندگی و اسکان مردم این سرزمین و کشتار روزانه انسان‌های بسیاری که در آن منطقه زندگی می‌کنند هر روز افزایش پیدا می‌کند و آثار این تهاجم و تخریب بی‌پایان از رسانه‌ها و خبرگزاری‌های بین‌المللی پخش می‌گردد به طوری که پای ثابت اخبار روزانه همه شبکه‌های خبری جهان شده است و هر شب مردم جهان بازماندگان این فاجعه بی‌مانند را از تلویزیون‌های منازلشان مشاهده می‌کنند و زنان وکودکان بسیاری را می‌بینند که از گرسنگی همه بدنشان تبدیل به پوست واستخوان شده است و برای دریافت مواد خوراکی در محل توزیع مواد غذایی التماس و درخواست می‌کنند و گرسنه بر می‌گردند این‌ها فجایع وحشتناکی است که حتی در قرون وسطی هم مشابه آن وجود نداشته است.

هر چقدر جهان به سوی رشد و توسعه جلو می‌رود ضرورت شنیدن صدای مردم و مشارکتشان در چگونگی اداره امور جامعه واضح‌تر می‌شود تا بدان حد که اندیشمندان بسیاری با زبان‌های متفاوت به نقش و جایگاه مردم در تصمیم‌گیری‌ها و اداره امور کشورها تاکید ورزیده‌اند، عملا هم مشاهده می‌شود هر چقدر مردم در رابطه با فرایندهای تصمیم‌گیری مشارکت بیشتری داشته‌اند ضوابط و مقرراتی که برای اداره امور جامعه وضع می‌شود با استقبال و همکاری بسیار مناسب‌تر مردم همراه می‌گردد و بر دامنه توفیقات کشور می‌افزاید. با همین نگاه است که موضوع حکمرانی اجتماعی مطرح می‌شود که گامی رو به جلوتر از شنیده شدن صدای مردم محسوب می‌شود زیرا اساسا اداره امور جامعه بدون در نظر گرفتن خواست و انتظارات انسان‌هایی که جامعه را تشکیل می‌دهند، فعلی بی‌معنا تلقی می‌شود. از سوی دیگر فراوانی دیدگاه‌ها و اندیشه‌های مردم و انتظاراتی که دارند معمولا بسیار فراتر از امکانات و ظرفیت‌های کشور است.

ما در برابر فرزندانمان و نسل جدید مسئول هستیم ما در پنجاه سال اخیر از منظری دیگر به جهان نگاه کردیم و آن را تحلیل کردیم و براساس آن سیاستگذاری کردیم و روابطمان را با جهان به گونه‌ای ساماندهی کردیم که محصول آن چنین شده است که می‌بینیم و در آن قرار گرفته‌ایم. ما در حالی که قصدمان حمایت و پشتیبانی از انسان‌هایی بوده است که در برخی از کشور‌ها با وضعیتی نامتناسب و به دور از عدالت با سختی و زیر فشار زندگی می‌کنند با فرضیاتی که داشتیم ممالک و کشورها و زمامدارانی را مسئول این رنج‌ها و محرومیت‌ها دانستیم پس در مسیر حمایت از اقلیت‌های رنج کشیده و ستم دیده و با نیت حمایت از مظلومان راهکار افشاگری و مقابله با برخی از قدرت‌های مسلط بر جهان را برگزیدیم و بر افکار و اندیشه‌های خود پا فشردیم و شیوه‌هایی را اتخاذ کردیم که محصول آن وضعیت کنونی شده است.