رویکرد بورل

قرار دادن نام سپاه‌پاسداران در ليست گروه‌هاي تروريستي صرف‌نظر از آنکه چه بازتاب عملي مي‌تواند داشته باشد (که‌خيلي نمي‌تواند بازتاب عملي و آثار عملي آشکاري از خود برجاي ‌گذارد) اما از نظر ديپلماسي آثار منفي از خود بر جاي خواهد گذاشت. اگر پيشنهاد قرار دادن نام سپاه پاسداران در ليست گروه‌هاي تروريستي که هفته گذشته در پارلمان اروپا به تصويب رسيد توسط وزراي خارجه و دولت‌هاي عضو اتحاديه اروپا پذيرفته شود بسياري در ايران گفته‌اند که ما مقابله به مثل خواهيم کرد و از آن جمله به بستن تنگه هرمز اشاره داشته‌اند. بگذاريد از ابتدا به برخي واکنش‌هاي داخل ايران بپردازيم. واقع مطلب آن است که ايران در جايگاه خود واکنش‌هايي را مدنظر دارد که بايد ديد در مقام عمل به سمت عملي کردن آن واکنش‌ها خواهد رفت يا خير. البته برخي مي‌گويند که ايران نمي‌تواند واکنش موثري نشان دهد که درستي يا نادرستي اين گزاره نيز بايد در جاي خود مورد بحث و بررسي قرار گيرد. مثلا ديدگاه‌هاي متفاوتي در خصوص تنگه هرمز و نوع استفاده ايران از اين تنگه استراتژيک وجود دارد. برخي معتقدند که بايد در مقابل اروپايي‌ها به بستن تنگه هرمز رو بياوريم و عده‌اي نيز معتقدند که اين امر نبايد در دستور کار قرار گيرد. اين در حالي است که تنگه هرمز يک آبراه بين‌المللي است و به نفع هيچ کشور نيست که يک آبراه بين‌المللي را مسدود نمايند. ايران مي‌تواند بگويد آن مقدار که جزو آب ايران در تنگه هرمز به حساب مي‌آيد و مقدار آن نيز مشخص است هيچ کشتي حق عبور ندارد. ولي نمي‌تواند از بقيه تنگه که در حقيقت آبراه آزاد است ممانعتي براي عبور کشتي‌هاي ديگر فراهم آورد. ضمن اينکه اگر هم بنا به بستن تنگه هرمز باشد نخستين کشوري که از بستن اين تنگه متضرر خواهد شد خود ايران است. چون همان‌طور که مي‌دانيم درآمدهاي نفتي‌اش قطع مي‌شود و نخواهد توانست نفتي را از تنگه هرمز عبور دهد. اما به نظر مي‌رسد که در اروپا نيز زمزمه‌ها و نظراتي وجود دارد که با قرار دادن سپاه پاسداران در ليست گروه‌هاي تروريستي موافق نيستند. در راس اينها بايستي از آقاي جوزپ بورل مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا نام ببريم. بورل معتقد است که چه بر سر برجام و چه اختلافات ديگر هنوز يک روزنه اميدي براي رسيدن به توافق ميان ايران و غرب وجود دارد. بورل به درستي مي‌گويد که اگر سپاه در ليست گروه‌هاي تروريستي قرار گيرد عملا تيرخلاص در شقيقه برجام خواهد بود. لذا بورل و برخي کشورهاي ديگر خيلي موافق خراب کردن همه پل‌ها نيستند. از سوي ديگر به نظر نمي‌رسد که بايدن رئيس‌جمهور آمريکا نيز چندان موافق خراب کردن تمام پل‌ها باشد. نظر بايدن و دموکرات‌هايي که در دولت وي هستند اين است که اگر سپاه پاسداران ايران تحريم شود و اگر آخرين کانال‌هاي ارتباطي با تهران قطع شود اين به معناي قرار دادن تمامي تخم‌مرغ‌هاي ايران در سبد روسيه و چين خواهد بود. بنابراين برخي از دموکرات‌ها، برخي از رهبران اروپايي‌ و جوزپ بورل معتقدند که همه پل‌ها را خراب نکنيم. به نظر مي‌رسد که منطق بورل و دموکرات‌هايي که خواهان خراب کردن همه پل‌هاي ارتباطي با ايران نيستند دارد دست بالا را پيدا مي‌کند. لذا بعيد به نظر مي‌رسد که وزراي اتحاديه اروپا و دولت‌هاي مربوطه‌شان بخواهند آخرين پل‌هاي ارتباطي با ايران را خراب کنند.