روزجهانی وکلای در معرض خطر‎‎

«روزجهاني وکلاي در معرض خطر» تيتر و عنواني است که هر سال برابر با 24ژانويه (برابر 4بهمن) بر صدر برخي اخبار خبرگزاري‌ها قرار مي‌گيرد و در ادامه اين عنوان از طبيعت شغل وکالت چنين تفسيري مي‌شود که وکلاي دادگستري بنا بر طبيعت حرفه‌اي که دارند در معرض انواع خطرات از جمله آزار و اذيت، پيگرد قانوني و... هستند. به جرات مي‌توان گفت اگر چه اين عبارت هر ساله در چنين روزي در سراسر دنيا منتشر مي‌شود اما کمتر کسي تا به امروز به اين موضوع پرداخته است که آيا عنوان مذکور نسبت به وکلاي دادگستري در ايران نيزقابل تسري است يا بنا بر شرايطي که در ايران بر نهاد وکالت حاکم است لازم است کلمات تشکيل دهنده عنوان روز24ژانويه تغيير يافته، به جاي روز جهاني وکلاي دادگستري در معرض خطر بگوييم مخاطرات وکلاي دادگستري در ايران تا دايره شمول مخاطراتي که عليه وکلا قابل تصور است هماني نشان بدهد که هست. در عنوان اروپايي اين مناسبت اينگونه تصور مي‌شود که برخي وکلا ممکن است بعضا با تهديد يا خطري مواجه شوند لذا به اين دليل منطقي صغري- کبري کرده گفته‌اند وکلاي در معرض خطر که مفهوم استنباطي آن را با کمي اغماض منطقي در قالب عموم و خصوص من‌الوجه تعريف مي‌کنيم، حال اينکه بنا بر تجربه و گواهي تاريخِ نهاد وکالت، وکلاي دادگستري در ايران با مخاطرات بيروني- دروني و... روبه‌رو بوده‌ است. با يک جست‌وجوي ساده در مقالات و پژوهش‌هاي ميداني و کتابخانه‌اي اين نتيجه نسبي حاصل مي‌شود که تا به امروز کمتر راجع‌ به ماهيت اصلي حرفه وکالت، آثار و تبعات سختي‌ها و مشقت‌هاي اين حرفه بحث شده است. اينکه در سال1977ميلادي در اسپانيا 4تن وکيل به دست نئوفاشيست‌ها به قتل رسيده و در سال2010ميلادي پس از آنکه در شهر مادريد بناي يادبودي براي زنده نگه‌داشتن ياد وکلاي مورد اشاره ساخته شد، 24ژانويه را به چنين نامي تعريف و در تقويم جهاني ثبت کرده‌اند يقينا امري است قابل ستايش، اما آنچه که به بهانه چنين روزي مي‌تواند موضوع سوال و چالش باشد اين نکته است که آيا وکلاي دادگستري ايران نيز در معرض همين مخاطرات قرار دارند؟ بدون ترديد تامين حداقل امکانات لازم در حوزه سلامت و درمان براي هر انساني فارغ از شغل و تحصيلات وي امري است ضروري و بديهي، مستند به قانون اساسي و اسناد بين‌المللي ابتدايي‌ترين حق از حقوق اساسي يک انسان بهره‌مندي از تامين اجتماعي و بيمه سلامت است. به‌طبع چنانچه سلامت جسم و روان فرد بنا بر ماهيت حرفه و فعاليت روزانه‌اش در معرض تهديد و آسيب‌هاي احتمالي بيشتري باشد، احساس نياز به تامين چنين حقوقي بيشتر ديده مي‌شود. يکي از وظايف اصلي سازمان‌هايي مانند نظام پزشکي و روانشناسي و مشاوره بررسي، شناسايي و معرفي عوامل تهديد کننده سلامت جسمي و رواني اقشار مختلف جامعه است. آيا تا به امروز بنا بر حساسيت‌هاي حرفه وکالت و تبعات رواني و جسماني ناشي از تحمل مشقت‌هاي اين حرفه تئوري يا مقاله پژوهشي ارائه شده است؟ خاصه اينکه عدم سلامت جسمي يا تعادل رواني چنين شخصي بدون ترديد در تصميم‌سازي‌هاي مرتبط با ساير افراد جامعه (موکلين) نقش موثري دارد. ممکن است در پاسخ گفته شود هر حرفه‌اي مشقت‌ها و سختي‌هايي خاص خود را دارد. اما بدون ترديد پاسخ اين سوال منفي است، آيا در نظام سلامت کشور حرفه‌اي را مي‌توان نام برد که از حداقل استانداردهاي بيمه‌اي- درماني برخوردار نباشد؟ وکالت چنين حرفه‌اي است! در باورکدام‌يک از شهروندان اين موضوع پذيرفته است که وکلاي دادگستري کشور تا به اين لحظه از بيمه درماني محروم هستند!؟ بالغ بر يک قرن از عمر نهاد وکالت مي‌گذرد و بيش از نيم قرن است که به موازات نهادي به نام کانون وکلا، صندوقي تحت عنوان صندوق حمايت (در سال 50صندوق تعاون وکلا ايجاد و در سال55به صندوق حمايت تغيير نام داد) وکلا وجود دارد، اين صندوق هرسه ماه وجوهي را تحت عنوان بيمه بازنشستگي از وکلا دريافت مي‌کند و يک‌دوم از تمبر مالياتي هر پرونده نيز در زمان ابطال تمبر مالياتي وکلا از ايشان اخذ مي‌شود، سپس در آبان ماه هر سال وکلا براي تمديد پروانه وکالت خويش مبلغي را تحت عنوان سهم صندوق پرداخت مي‌کنند! اما هيچ يک از وکلا علت و دليل منطقي‌اي براي اين وجوه پرداختي جز موضوع بازنشستگي نيافته‌اند. اگر در اروپا و اسپانيا براي بزرگداشت وکلا بناي يادبود احداث مي‌شود وبه احترام 4وکيل شريف روز و تاريخ خاصي در تقويم جهاني ثبت مي‌شود بايد با کمال احترام و تاسف بگويم به من و همقطارانم ربطي ندارد، چراکه ما از داشتن يک روز در تقويم کشورخودمان محروم هستيم! وسال‌هاست که دلخوش به وعده‌هاي اين رئيس‌جمهور و آن يکي تا بلکه پس از نيم قرن اصرار کسي پيدا شود و 7اسفند را در تقويم رسمي کشور به نام روز وکيل مدافع ثبت کند هر چند که... مخاطراتي که عليه وکيل دادگستري همقطاران مرا در معرض خطر قرار مي‌دهد بنا بر استانداردهاي جهاني يقينا شبيه فکاهي است اما براي من و همکارانم مخاطراتي جديِ است؛ مخاطراتي ناشي از بيمه نبودن، در مظان انواع بدبيني‌ها قرار گرفتن به حدي آزار دهنده است که فشارهاي عصبي و استرس‌هاي ناشي از پرونده‌ها در مقابلش هيچ است.