حال بد اقتصاد و افزایش سرقت

یکی از عواملی که امنیت مردم را تهدید می‌کند، وقوع جرائم در هر جامعه است. از جمله این جرائم می‌توانیم به موضوع سرقت اشاره کنیم که هم امنیت و هم احساس عدم امنیت را می‌تواند خدشه‌دار و تهدید کند. مطالعه جوامع مختلف نشان می‌دهد که سرقت یکی از تقریبا باسابقه‌ترین و قدیمی‌ترین انواع جرائم است که می‌تواند دلایل و شرایط خاص خودش را داشته باشد. شاید یکی از مهم‌ترین عواملی که به آن اشاره می‌شود، موضوع شرایط اقتصادی و وقوع سرقت است. البته لازم می‌دانم به این نکته تاکید کنم که معمولا جرائم و آسیب‌های اجتماعی تک علتی نیستند. یعنی نمی‌توانیم فقط یک عامل را به عنوان عامل به‌وجودآورنده سرقت قلمداد کنیم چون معمولا پدیده‌هایی از این جنس، چندعاملی و چندفاکتوری هستند. اما بعضی از عوامل می‌تواند تشدیدکننده باشد که یکی از اینها فقر است. این توضیح را هم لازم می‌دانم که نمی‌توانیم این برچسب را به افراد فقیر بزنیم که هرکس فقیر هست، مجرم و یا سارق است ولی این را نمی‌توانیم نفی کنیم که فقر یکی از عوامل تشدیدکننده و زمینه‌ساز وقوع جرمی به نام سرقت است که تقریبا به دفعات و تکرار هم این موضوع در دیدگاه‌های اندیشمندان و یافته‌های پژوهشی مختلف خود را نشان داده است. طبیعتا وقتی شرایط اقتصادی خوب نباشد، انگیزه برای جبران و به نوعی مدیریت این شرایط بد افزایش پیدا می‌کند که یکی از این راه‌ها می‌تواند وقوع جرم از جمله سرقت باشد چون افراد احساس می‌کنند بین درآمدها و هزینه‌هایشان تطبیقی وجود ندارد. یکی از راه‌هایی که از منظر آن افراد می‌تواند فاصله درآمد و هزینه را پوشش دهد، کسب درآمد یا مال از اموال دیگران به زور یا از طریق سرقت است و وقتی نیم نگاهی به پرونده‌های قضائی داریم، متوجه می‌شویم که سرقت یکی از بالاترین فراوانی را در جامعه دارد با این توضیح که بعضا افراد در مواجهه با سرقت‌های خرد به واسطه گرفتاری‌هایی که ممکن است ایجاد شود، سراغ حوزه‌های قضائی نمی‌روند. ولی خود همین نشان‌دهنده این موضوع هست که وقتی حال اقتصاد خراب می‌شود، باید منتظر وقوع سرقت‌ها و به‌ویژه سرقت‌های خرد باشیم. به یاد دارم در اوایل کرونا، سرهنگ لطفی رئیس پلیس آگاهی تهران اعلام کرد نزدیک 50 درصد سارقین خرد، سرقت اولی بودند که معمولا تجربه و شواهد و مطالعات نشان می‌دهد سارقین خرد کسانی هستند که برای تامین معیشت‌شان اقدام به سرقت می‌کنند. یکی از گروه‌هایی که برای این نوع سرقت‌ها انتخاب می‌شوند، کودکان، کودکان فقیر و کودکان ساکن در مناطق محروم و فقیرنشین هستند و به همین دلیل اگر گهگاهی آمارهایی ارائه می‌شود که سن سارقین دارد کاهش پیدا می‌کند به دلیل این است که این کودکان به واسطه شرایطی که دارند، متاسفانه در دام کسانی قرار می‌گیرند که از آنها برای سرقت استفاده می‌کنند. ما نمی‌توانیم منکر تاثیر شرایط محیطی، شرایط اجتماعی و شرایط اقتصادی در افزایش یا کاهش سرقت باشیم و در کنار آن نابرابری‌های درآمدی که در جامعه وجود دارد و محرومیت‌هایی که مردم درجامعه احساس می‌کنند. این شرایط می‌تواند زمینه‌ها یا انگیزه‌ها را برای ارتکاب سرقت افزایش دهد. از آن طرف هم نمی‌توانیم منکر شرایط نامناسب اقتصادی‌مان باشیم. واقعیت این است که حتی خانواده‌های فقیری که تحت پوشش نهادهای حمایتی هستند هم تناسبی بین نیازها و مشکلاتشان با میزان پرداختی وجود ندارد. این عدم تناسب حتی در بین خانواده‌هایی که شناسایی شدند و تحت حمایت هم قرار دارند، دیده می‌شود تا چه رسد به خانواده‌هایی که به دلایل مختلف شناسایی نمی‌شوند یا پشت نوبت می‌مانند و نمی‌توانند تحت حمایت قرار بگیرند. لذا اینها شرایطی را ایجاد می‌کند که به سمت افزایش آمار سرقت برویم. موضوعی که هیچکس نمی‌تواند آن را کتمان کند همان‌طور که همکاران خوب‌مان در مجموعه پلیس بارها به انحای مختلف هشدار می‌دهند که مراقب اموالتان باشید. اخطاری که جلوی بانک‌ها، نمایشگاه‌ها، مراکز عمومی، مترو و اتوبوس به چشم می‌خورد. این اخطار یعنی سرقت اموال از هر زمانی به ما نزدیک‌تر شده چون شرایط اقتصادی دارد بدتر می‌شود.