شوک جدید با حذف ارز4200تومانی

مباحثی که در بودجه ۱۴۰۱ مطرح شد و در خصوص آن کارشناسان خیلی بحث و تبادل نظر کردند، حذف ارز ترجیحی یا ۴۲۰۰ تومانی است که از سال ۹۷ تا الان در حال پرداخت است. بعد از شوک ارزی سال ۹۷، دولت برای اینکه حمایت کرده و کالاهای ضروری که مورد نیاز مردم هستند را تحت حمایت قرار بدهد چنین قانونی را مصوب کرد که کالاهای ضروری که قبلا تعداد ارقامش خیلی بیشتر بود، الان به ۸ قلم کالا، کاهش پیدا کرده است که تصمیم بر آن است این ۸ قلم کالا را حذف کنند. چند نکته در این ارتباط می‌‌توانیم بیان کنیم. به نظر من تعریف یارانه در این حوزه اشتباه است؛ چرا؟ چون اینگونه که دولت ادعا دارد ۹۰۰ هزار تومان یارانه می‌دهد، در صورتی که یارانه برای توانمندسازی است. یعنی جامعه زیر خط فقر باید روند کاهشی نه افزایشی پیدا کند و آستانه تحمل مردم باید افزایش یابد. پس می‌شود گفت علت آن این است که بر اساس نظریه برابری قدرت خرید، آحاد مردم کماکان با ارز ۴۲۰۰ تومانی حقوق می‌گیرند، ولی سبد هزینه بر اساس ارز آزاد ۲۳ یا ۳۰ هزار تومان و این علتی شده که به مردم فشار وارد می‌شود و دچار سختی شدند. قدرت خرید به شدت کاهش پیدا کرده و معنا و مفهوم اینکه سمت درآمدی با ارز ۴۲۰۰ تومانی است. در دولت و مجلس و حکمرانان فقط سبد هزینه را نگاه می‌کنند و تصورشان این است که مابه تفاوت این ۳۰ هزار تومان را مثل این ۴۲۰۰ تومان از یارانه به‌دست می‌آورند ولی اینکه به چه دلیل بهای ارز به ۳۰ هزار تومان رسیده و مردم در آن نقشی نداشتند را بیان نمی‌کنند. در اقتصاد، قیمت‌ها نسبی است. بعد از آزادسازی قیمت‌ها اگر قرار باشد که ارز ۴۲۰۰ تومانی حذف شود قطعاً قیمت مرغ و گوشت حداقل ۳ برابر خواهد شد، چون سایر متغیرهای دیگر نیز نقش دارند. امسال تورم ۴۵ درصدی داشتیم و آزادسازی این ارز ترجیحی هم باعث می‌شود که یک شوک دیگری را داشته باشیم که مردم دیگر توان یک شوک جدید را ندارند زیرا در سال‌های گذشته تقریبا مردم دائم الشوک بودند. قیمت‌های متفاوت چه نرخ بهره یا نرخ ارز باشد، فسادزا است، هر جای دنیا هم که باشد، نمی‌شود فساد را صفر کرد و اقتصادانان تاکید بر یکسان‌سازی قیمت برای مقابله با فساد دارند. باید جراحی بشود اما اقتصاد الان، توان این جراحی را ندارد. به مثابه یک بیمار است که سه سالی می‌شود در ‌آی‌سی‌یو قرار گرفته و هرگونه شوکی که به آن وارد شود، ممکن است زیر تیغ جراحی، چنان خون‌ریزی کند که منجر به فروپاشی کامل اقتصاد شود. ما نگرانیم یعنی مطمئنیم که چنین اتفاقی خواهد افتاد. اقتصاد مانند سایر علوم یک علم است و نمی‌شود صرف خواستن و دوست‌داشتن آن، چیزی اتفاق بیفتد، همان‌طور که یک بیماری را نمی‌توان صرف دعا کردن درمان هم صورت بگیرد. پیشنهاد می‌کنم صفر و صد را انتخاب کنیم، قبول داریم دولت با کسری بودجه روبه‌رو شده است و کسری باید تأمین شود ولی اینکه بگویم ۴۲۰۰ تومان یا 23000 تومان، نباید باشد. پیشنهاد ما این است که به‌صورت تدریجی انجام شود مثلاً این ۴۲۰۰ تومان بشود ۱۲تومان بدون اینکه یارانه‌ای بخواهد پرداخت بشود. بدترین نوع یارانه این است که یارانه نقدی بدهید که از سال ۸۹ تا الان گرفتار همین شدیم. کل ملت را یارانه‌بگیر کردیم، سالی ۴۵ ه‍زار میلیون یارانه پرداخت می‌کنیم و مشکلی را حل نمی‌کند. پیشنهاد ما این است که این افزایش نرخ ارز، به صورت پلکانی صورت بگیرد یعنی به جای اینکه ۴۲۰۰ تومان را 23 هزار تومان تعیین کنند، ابتدا خانوارها را رصد و یارانه‌های نقدی را افزایش بدهند. چراکه بعدها خود یارانه‌های نقدی با کاهش ارزش روبه‌رو می‌شود و همین گونه پلکانی مثلا ۱۲ هزار تومان سال بعد ۱۸ هزار تومان بشود. در طی سه سال این پیشنهاد وجود دارد و همین میزان تفاوت باعث می‌شود بخشی از کسری بودجه دولت، بدون اینکه بخواهد یارانه اضافه پرداخت کند مرتفع شود. شما اگر یک میلیارد دلار را ضرب در ۴۵۰۰هزارتومانی بکنید می‌شود ۴۵۰۰ هزار میلیارد تومان ولی وقتی ضرب در ۱۲ بکنید می‌شود ۱۲ هزار میلیارد تومان، مابه التفاوت این باعث می‌شود بودجه به همان نسبت کاهش پیدا کند و نیاز به یارانه پرداختی هم وجود ندارد و اثرات تورمی هم نخواهد داشت. دولت اعلام کرده که بودجه سال ۱۴۰۱ را با فرض تداوم تحریم‌ها بسته‌ایم. آنچه که مشخص است، شرایط مقداری سخت‌تر خواهد شد. ما ظرفیت‌های اقتصاد ایران را استخراج کردیم. کشور ما ظرفیت‌های خیلی بالایی دارد که از آن‌ها استفاده نشده مثلا در حوزه‌های کشاورزی، دامپروری، صنعت و گردشگری. فرض کنیم اگر بخواهیم مثل ۷۰ -۸۰ سال پیش عمل کنیم چه مذاکرات به نتیجه برسد و چه نرسد؛ اتفاق خاصی در اقتصاد نخواهد افتاد.