مذاکرات احیای برجام و عدم قطعیت‌ها

آنچه که جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در خصوص سفر انریکه مورا به تهران و دستاوردهای آن مطرح کرده امیدهایی را برای گشایش تازه در وضعیت گفت‌وگو‌های برجامی ایجاد می‌کند. اما آنچه هنوز در پرده ابهام قرار دارد این است که آقای مورا در سفر به تهران حامل چه پیشنهاد یا ابتکاری بود و آیا این ابتکار یک ابتکار مستقل اروپایی بوده یا با هماهنگی دولت آمریکا صورت گرفته و ایران تا چه اندازه پذیرفته که در مواضع خودش که آنها را مواضع کلیدی می‌دانسته از جمله خروج سپاه پاسداران از لیست تروریسم و تحریم و در عین حال خروج بانک مرکزی ایران از تحریم خزانه‌داری امریکا آیا ایران در این باره با توجه به پیشنهادهایی که آقای مورا با خود به تهران آورده تعدیلاتی صورت گرفته یا خیر. از طرف دیگر هر دو طرف اعلام خوشبینی می‌کنند و حتی دولت آمریکا هم اگر چه واکنش واقعی‌تری را نشان داده و گفته هنوز نمی‌شود گفت به توافق نزدیک شدیم اما آنها نیز مواضع تعدیل شده‌ای را در این باره اعلام کردند. مساله این است که ما هنوز نمی‌دانیم که آقای مورا و امیر قطر در سفرهای خود به تهران چه پیشنهاد‌ها و ابتکاراتی را با خود آورده بودند. ممکن است این احتمال که از پیش گمانه زنی می‌شد باشد که بخشی از سپاه از وضعیت تحریم و عنوان تروریسم خارج شود اما در مورد بحث اقتصادی به نظر می‌رسد که امیر قطر وعده‌هایی اقتصادی به ایران برای مجاب کردن ایران در قبول توافق‌های حتی موقت با اروپا و آمریکا را در بر جام داشته باشد. دولت بایدن هم تضمین بدهد که حداقل در انتخابات کنگره آینده و بعد از آن ایران شاهد از بین رفته توافق‌ها نباشد. در مجموع به نظر می‌آید که به رغم ایستادگی تهران و واشنگتن برای قبول توافق و تاکید بر مواضع اصولی خود همچنان تمایل دارند تا به یک توافقی دست پیدا کنند. نکته جالب در این میان موضعی است که نماینده مذاکره کننده روس‌ها در وین به عنوان یک نوع گروگان‌کشی مطرح کرده که اگر روابط ما با غرب و آمریکا بهتر از آنچه که هست به‌ خاطر اوکراین به وجود آمده می‌توانستیم نقش سازنده‌ای برای ایجاد توافق بازی کنیم. اگر مذاکرات انریکه مورا و مقامات ایرانی رو به موفقیت بوده باشد به نظر می‌آید که روسیه با توافق طرفین یا در حال از دست دادن نقش خود است یا نقشش کمرنگ‌تر خواهد شد و تهران نگاه تازه‌تری را به تحولاتی که در صحنه جهانی و به ویژه در نتیجه جنگ اوکراین به وجود آمده ایجاد می‌کند. اما همه اینها گمانه زنی‌هایی است که می‌شود برای خوش‌بینی و حفظ امیدواری به آنچه که ممکن است برای توافق رخ دهد نگاه کرد. اما واقعیت این است که هنوز نمی‌توان با قاطعیت گفت که این مذاکرات نتیجه خوبی داشته باشد و ما شاهد توافق باشیم. کما اینکه پیش از توقف دور هشتم مذاکرات در وین هم ما شاهد سفر آقای انریکه مورا به تهران بودیم و این امیدها دوباره زنده شد اما دوباره شاهد یک توقف دو ماهه در مذاکرات هستیم. لذا هنوز نمی‌توان با هیچ قطعیتی در مورد هیچ یک از جنبه‌ها صحبت کرد.