هشدار! افغانستان باتلاق ايران نشود
آرمان ملی- نرگس کارخانه‌ای: به نظر می‌رسد ترک نیروهای نظامی ناتو که در پی توافق آمریکا با طالبان آغاز شد، شرایط را برای حضور و پیشروی طالبان به‌خوبی فراهم کرد. طالبان که این روزها در پی مذاکره و توافق با طرفین بین‌المللی است و وعده‌های لازم را برای کسب حمایت طرفین مورد مذاکره را می‌دهد. آن‌ها ادعا دارند خواستار رسیدن به کابل نیستند و در پی تشکیل یک امارت در افغانستان حضور افرادشان در حکومت کشور هستند. طالبان همچنان در حال تصرف بخش‌های مختلف افغانستان است و برای نیروهای خارجی خط و نشان می‌کشد و اعلام کرده است حضور هیچ یک از آن‌ها را تاب نخواهد آورد در حالی که حضور نیروهای خارجی و دیگر اعضای ناتو را در افغانستان شاهد هستیم. در این راستا برای بررسی «علل حضور نیروهای نظامی جدید و پیش‌بینی آینده پیش روی افغانستان»،
«آرمان ملی» با محمدعلی بصیری تحلیلگر مسائل بین‌الملل به گفت‌و‌گو پرداخته است که می‌خوانید.
چرا آمریکا که به قصد نابودی طالبان بیش از بیست سال پیش به این کشور وارد شد، با توافق و به نحوی پذیرش طالبان از آن خارج می‌شود؟
این کشورهایی که حالا از افغانستان خارج می‌شوند شاید از ابتدا نمی‌خواستند درگیری و آشفتگی‌های افغانستان را برطرف کنند؛ چرا که افغانستان موقعیت استراتژیکی بین رقبای آمریکا و ناتو داشته است. ناامنی افغانستان از یک طرف چین، از طرفی روسیه که در رقابت با آن‌هاست، از طرف دیگر ایران که در یک چالش منطقه‌ای با آن‌هاست و از طرف دیگر پاکستان و هند را درگیر می‌کند. آن‌ها از منطقه خارج می‌شوند، اما از این به بعد نیز این تنش و درگیری را با هزینه کمتر ادامه خواهند داد.
حال پس از خروج نیروهای آمریکایی و برخی دیگر از نیروهای عضو ناتو، چرا نیروهای نظامی خارجی مثل ترکیه وارد افغانستان شده‌اند؟ آیا ارتباطی میان حضور نیروهای نظامی ترک و ترک‌زبانان استقلال‌طلب در شمال افغانستان است؟
با خروج آمریکا ازافغانستان کشورهایی که درافغانستان اردوهای فرهنگی،قومی ومنافع اقتصادی دارندعمدتاکشورهای ترکیه،ایران و پاکستان و بعدازآن‌هاهند،چین وروسیه هستند؛ بنابراین باخروج آمریکایی‌هاوناتورقابت وحضوراین نیروهادرجهت تامین امنیت و منافع خود بیشترمی‌شود. ترکیه هم پیشتر نیروهای حداقلی در ناتو در افغانستان داشت، اما امروز وزن این نیروها در کابل و چند جای دیگر ترکیه بیشتر شده است که هم می‌تواند در راستای تامین منافع اقتصادی - امنیتی ترکیه و هم به علت حضور قومیت ترک‌زبان در شمال افغانستان باشد.
ترکیه پس از تغییر سیاست خارجی یک استراتژی چند جانبه‌گرایی را پیش گرفته است. افغانستان هم جایگاه مهمی برای ترکیه دارد. در مجموع نیروهای خارجی جدید در افغانستان شاید دیگر نیروهای آمریکایی و برخی نیروهای ناتو نباشند،امانیروهای برخی کشورهای اسلامی و همسایگان خواهند بود. همچنین آمریکا این تعهد را داده است با اینکه افغانستان را ترک می‌کند، نیروهای هوایی خود را در آن‌جا حفظ خواهد کرد. این نیروها برای زمانی است که طالبان قصد تصرف تمام افغانستان را داشته باشد.با این اوصاف برابر حمله طالبان به مراکز کلیدی، نیروی هوایی آمریکا عملا اجازه نخواهد داد طالبان یک دولت یکدست و واحد ایجاد کند.
آیا می‌توان بر ادعای طالبان مبنی بر عدم تمایل به تصرف کابل حساب باز کرد یا با وجود نارضایتی مردم از طالبان باید منتظر حکومت یکدست آن‌ها بر افغانستان باشیم؟
واقعیت جامعه افغانستان نشان می‌دهد که طالبان نمی‌تواند یکدست کشور را در اختیار گیرد. بخش عمده ای از افغانستان با حضور یک دولت اسلامگرای افراطی موافق نیست.برخی مناطق افغانستان که سنتی و از شهرها دور است،مردمش با طالبان همراه هستند. به هر جهت طالبان هم اگر مورد استقبال مردم نبودند و پایگاه مردمی نداشتند که سرمایه و سرباز دریافت کنند از بین می‌رفت، اما طالبان جنبشی است که از قبل بوده و نیروگیری را از قبل در سنتی‌های افراطی خصوصا پشتو انجام داده و در بین آن‌ها پایگاه و ریشه مردمی پیدا کرده است.طالبان هم در همین قسمت‌ها مستقر هستند، اما بخش‌هایی که هزاره، تاجیک و دیگر اقلیت‌ها زندگی می‌کنند و به‌خصوص در پایتخت و چند شهر بزرگ دیگر،مردم با آن‌ها نیستند و با آن‌ها می‌جنگند و جنگ داخلی ایجاد می‌شود که میل طالبان هم نیست.از طرفی با وجود نیروهای خارجی و به‌خصوص نیروی هوایی آمریکا رسیدن طالبان به کابل هم چندان ممکن نیست؛ چراکه طالبان توان مقابله با نیروی هوایی آمریکا، دولت مرکزی و مردم مخالف در کابل را نخواهد داشت.همسایگان و جامعه بین‌الملل هم با یک دولت صرفا طالبانی به این سبک افراطی موافق نیستند. نتیجه این عوامل
این خواهد بود که یا طالبان باید ائتلاف کند و یک دولت ترکیبی حاصل از تقسیم قدرت روی کار بیاید یا بخش‌هایی را طالبان در اختیار بگیرد و بخش‌هایی را هم دولت فعلی وحدت ملی، اما در نتیجه یک جنگ فرسایشی بلندمدت (افغانی افغانی) هم بین آن‌ها استمرار پیدا خواهد کرد. در مذاکرات قطر هم خیلی تلاش شد این نتیجه حاصل شود، اما از آن‌جایی که طالبان تمامیت‌خواه است و شریک شدن در قدرت را نمی‌پذیرد، جنگ بین دو دولت را شاهد خواهیم بود و به این راحتی آینده افغانستان به نتیجه دیگری نخواهد رسید.
در این روزهای سخت افغانستان با وجود منافع مشترک بین ایران و عراق چه رویکردی را مناسب اتخاذ از سوی ایران می‌دانید؟
با توجه به خطراتی که در این زمینه ما را تهدید می‌کنندایران اگر دخالت نظامی کند، وارد باتلاق خطرناکی خواهد شد که پیشتر نیروهای ناتو با آن قدرت نظامی و اقتصادی درگیر آن شده بودند. شاید این همان چیزی است که کشورهای ناتو برای رقبای خود در منطقه می‌خواهد. آنچه محتمل است تلاش آمریکا برای ایجاد منطقه‌ای پرهزینه برای کشورهای همسایه افغانستان و دیگر رقبا است.دخالت مستقیم جز خسارت مالی و اقتصادی چیزی نخواهد داشت. این تهدیدی برای ایران می‌تواند باشد که با فشارهای اقتصادی نظامی و بین‌المللی حال حاضر با ورود خواسته یا ناخواسته بدون اینکه دستاورد مناسبی هم داشته باشد که زود به بار بنشیند،فشار بیشتری را متحمل شود.
ارسال نظر