سپهر سیاست خارجی ایران

یک سوال مهم در عرصه سیاست خارجی ایران این است که اگر ایران مخالف روابط با غرب و به‌خصوص آمریکا نباشد آیا روس‌ها می‌توانند مانع این مناسبات شوند؟ فرض شود که آن‌ها در ارگان‌های مختلف در این مدت نفوذ پیدا کرده‌‌اند. آیا زمانی که ایران قصد کرد که مذاکرات با آمریکا را برای برجام به سرانجامی برساند آنها غایب بودند؟ یا موافق آن شدند؟ آيا ایران خود خواهان مواضع ضد آمریکایی است و یا آن‌ها هستند که کشور را وادار به این موضع‌گیری می‌کنند؟ آیا در زمان همکاری ایران در عراق و افغانستان وجود نداشتند؟ آیا روس‌ها در زمان ریاست جمهوری خاتمی مانع شدند که روابط با امریکا بر قرار نشود؟ کلینتون که مشتاق ملاقات بود چرا انجام نگرفت؟ واقعیت میدانی حکایت از آن دارد که ایران نسبت به غرب نظر مساعدی ندارد از این رو روس‌ها می‌توانند نفوذ بیشتری داشته باشند و در مقاطعی هم در سیاست و تصمیم‌گیری‌ها اثر‌گذار شوند. روشن است که سرویس‌های خارجی اعم از چین، روسیه، انگلیس، اسراییل، سیا و دیگران از جمله اعراب خلیج‌فارس و به‌خصوص اماراتی‌‌ها به‌شدت فعال شده‌اند. اگر ایران اراده کند که با غرب تنش‌‌زدایی کند، مسلما به‌رغم خرابکاری‌های روس‌ها این موفقیت به‌دست خواهد آمد، همان‌طور که در برجام صورت‌ گرفت. در سال‌های گذشته چنانچه جناح ملی در داخل کشور تقویت می‌شدند حتما امکان موفقیت روس‌ها در عرصه بین‌المللی وجود نداشت. از طرفی اگر روس‌ها در عرصه بین‌الملل خرابکاری می‌کنند و خواستار بهبود اوضاع ایران و داشتن روابط متوازن با غرب نیستند عاشقان مناسبات با غرب هم بیش از سمپات‌های شرقی به خرابکاری در روابط با روسیه و چین فعال شده‌اند و آن‌ها نیز بسیاری از فرصت‌ها را از ایران گرفتند. تخریب روابط با همسایگان همچون ترکمنستان، بی‌‌اعتنایی به آسیای میانه، عدم تحرک با چین نتیجه اقدامات غرب‌زدگان است. ایران که باید به تقویت نیروهای ملی و مستقل مبادرت و این نگاه را در کشور نهادینه می‌کرد، اکنون شاهد آن است که دو طیف شرقی و غربی در مقابل همدیگر صف کشیده‌اند و هر یک دیگری را متهم به طرفداری از یکی از قدرت‌ها می‌کنند. به همین علت شرایط کمی به‌ زمان قاجار برگشته است. البته به آن شوری هم نیست اما نمونه‌ای ضعیف از آن را دارد که عده‌ای سنگ روسیه را بر سینه می‌زدند وعده‌ای هم کشته‌ و مرده انگلیسی‌ها بودند. بدیهی ا‌ست به‌رغم خیل وسیع طرفداران غرب و نفوذ آن‌ها، این روسفیل‌ها هستند که برنده هستند چرا که امروز ایران مخالف روابط با غرب است. روشن است در این میان نیروهای ملی و وطن ‌دوست و روشنفکران مذهبی خط سومی را دنبال می‌کنند که آن اولویت دادن به منافع کشور است. این طیف هم از جانب غربزدگان و هم از سوی شرق‌گرایان تصفیه می‌شوند و جایگاهی ندارند.