بازی ميانه اروپا؛ -«توافق» هنوز امكان پذيراست

آرمان ملی- علیرضا پورحسین: نماینده روسیه در سازمان‌ های بین ‌المللی واقع در وین، روز جمعه در توئیتی نوشت که برای ناامید شدن از برجام و مذاکرات زود است. در دیپلماسی چندجانبه این قاعده وجود دارد که می‌‌گوید تا زمانی که بر سر همه‌ چیز توافق نشده باشد، بر سر هیچ چیزی توافق نشده است.‌ پس تغییر ممکن است اما باید به نحوی تعیین شوند که به حصول پیشرفت در مذاکرات بیشتر کمک کند. وی در توئیت دیگری نوشت که وقفه‌‌ای فنی در مذاکرات وین پیش آمده و مذاکرات هفته آتی ادامه خواهد یافت. این فرصتی برای هر یک از مشارکت ‌کنندگان از جمله ایران و آمریکا است تا با پایتخت‌های‌ خود رایزنی و با در نظر گرفتن مواضع دیگر همتایان، درخصوص نحوه پیش‌برد مسائل تفکر کنند. این صحبت‌ها پس از آن مطرح شد که برخی رسانه‌ها عنوان کردند ایران در مذاکرات وین خواسته های زیادی داشته است و این خواسته ها ممکن است منجر به ترک میز مذاکره از سوی سایر طرف‌ها شود. در راستای بررسی این مساله «آرمان ملی» گفت و گویی با علی‌اصغر‌زرگر، تحلیلگر مسائل بین‌الملل داشته که در ادامه می‌خوانید.

ایجاد گره در مذاکرات وین به چه علت رخ داده ‌است؟

در روزهای گذشته در وین پیرامون سه موضوع اصلی صحبت شده‌است. نخست درخصوص درخواست‌های ایران مبنی بر رفع تحریم‌ها، دوم در خصوص آن چه که ایران باید متعهد شود و سوم در خصوص 6 دور مذاکرات قبلی نیز گفت‌وگو شده‌است. اگر امروز کار پیچیده شده به این علت است که همان اصولگراهایی که اجازه ندادند تا مذاکرات در دولت قبل نهایی شود امروز با تغییر اسم به‌دنبال رفع تحریم‌ها به شکل دیگر هستند. بیش از 100 روز از فعالیت دولت سیزدهم گذشته ‌است و دولت با مشکلات زیادی مواجه است و به همین علت مذاکرات را در دستور کار جدی خود قرار داده‌است. دولت سیزدهم امروز پی برده‌است که برای غلبه بر مشکلات داخلی نیاز به منابع مالی دارد و منابع مالی نیز با رفع تحریم‌ها تامین می‌شود و به همین علت رایزنی‌ها را سخت نخواهد کرد. گروهی که عازم مذاکرات وین شده‌است دستوراتی از تهران خواهد گرفت و مواضع نیز تا حدودی مشخص است و به این شکل نیست که آشنایی وجود نداشته باشد. امروز تیم مذاکره‌کننده ایرانی به دنبال این است که ببیند تا چه میزان بیشتر می‌تواند از طرف مقابل امتیاز بگیرد و در همین راستا انتظارات حداکثری دارد و به نظر می‌رسد تمام نیروی تیم مذاکره‌کننده نیز معطوف به این امر شده‌است. در هیمن راستا نیز شاهد بودیم که در ابتدا کارگروه لغو تحریم‌ها تشکیل جلسه داد. به نظر می‌رسد گره مذاکرات نیز در همین عرصه باشد و کارگروه دیگر زیاد نقطه چالش نباشد. ایران برای موفقیت در این عرصه باید نظر چین و روسیه را جلب کند تا آن‌ها بتوانند بر نظر آمریکا تاثیر گذاشته و معادلات به شکل دیگری رقم خورد.

آیا باز هم همچون سال های گذشته شاهد نقش آفرینی بعضی کشورها در نقش پلیس خوب و بد در مذاکرات خواهیم بود؟

نقش پلیس بد را معمولا کشورهای اروپایی و به خصوص فرانسه و انگلستان در مذاکرات ایفا می‌کنند اما این بار به نظر می‌رسد که شرایط فرق کرده باشد و تا به امروز نیز چنین نقشی ایفا نشده‌است. ایران باید تمرکز خود را معطوف به لغو تحریم‌های اقتصادی و صنعتی کند و حداکثر توان خود را معطوف به این حوزه کند و مشخصا با این رویه نمی‌توان با بازی‌هایی همچون پلیس خوب و بد مانع تحقق اهداف ایران شد. ایران امروز کشوری در حال توسعه است و این مسیر توسط غربی ها مسدود نمی‌شود. فقط کافیست ما به خوبی و با هوشمندی گام های خود را برداریم تا زمینه ایجاد شده از بین نرود. رویه مذاکرات باید به گونه‌ای باشد تا سایر طرف‌های برجام به غیر از ایران و آمریکا نیز احساس کنند که از مذاکرات منتفع می‌شوند. زمانی که آمریکا خود درخواست مذاکره داده‌است باید از فرصت استفاده کرد. از سوی دیگر با توجه به این که ایران پیشرفت‌های هسته ای زیادی داشته‌است در کارگروه تعهدات هسته‌ای نیز به نظر می‌رسد که کم‌تر تعهدات خود را کاهش دهد.

آیا توافق موقت همچنان می‌تواند با توجه به گره ایجاد شده در مذاکرات راهگشا باشد؟

در برهه‌ای از زمان که بی اعتمادی به اوج خود رسیده‌است مشخصا یک توافق گام به گام می‌تواند گره گشا باشد تا تکلیف برخی موارد را مشخص کند. در برهه‌ای از زمان قرار گرفته‌ایم که حتی کشو‌رهای عربی نیز از خود انعطاف نشان می‌دهند و نباید این فرصت منطقه‌ای را نیز از دست داد. مشخصا هماهنگی بین کشورهای عربی و آمریکا وجود دارد و دیدارهای پی در پی نیز به این علت است تا خیال کشورهای عربی را راحت کنند. این رویه ای است که از ماه ها قبل آغاز شده‌است و امروز با جدی شدن تعامل سیاسی با امارات، رایزنی‌ها وارد فاز جدیدی شده‌است. نباید فراموش کرد که برجام یک چالش پنهان به نام یمن دارد تا جایی که برخی بر این باورند که اگر چالش یمن حل نشود، سایر مشکلات نیز حل و فصل نخواهد شد. آن‌ها بر این باور هستند که ایران بر یمن کنترل دارد و می‌خواهند در این خصوص امتیازی کسب کنند. باید توجه داشت که در داخل ایران نیز فضا برای پذیرش برجام مهیاست و دیگر اختلاف داخلی وجود ندارد و کسی برای احیای برجام به دولت حمله نمی‌کند. بنابراین از هر سو که به مذاکرات نگاه می‌شود، شرایط فراهم است و فقط باید با تدبیر گام برداشت. ایران به نقطه ای رسیده ‌است که کاملا آماده تعامل است و برخلاف گفته‌ها هنوز می‌توان در وین به توافق رسید.