عجله غربی‌ها جلوگیری از بحران بیشتر در رابطه با ایران است
آرمان ملی- سهیل ثابت: نظرات و رویکردها در خصوص برجام، شرایط و آینده آن متفاوت است. عده‌ای از دلواپسان در داخل و تندروها در آمریکا و سایر کشورها آن را تمام شده می‌دانند و از هر راهی برای کنار گذاشتن و خروج از این توافق استقبال می‌کنند. از طرف دیگر بسیاری نیز همچنان به احیای برجام امیدوارند و معتقدند که هنوز می‌توان با ادامه مذاکرات در دور هفتم به توافقی مجدد در خصوص برداشتن تحریم‌ها، بازگشت آمریکا به برجام و انجام تعهدات و وظایف طرفین رسید. اما آنچه در واقعیت نشان می‌دهد اینکه احیای برجام راهی سخت و پر چالش است و نیاز به عزم همه طرفها دارد. در این راستا برای بررسی شرایط برجام، سفر اخیر مدیرکل آژانس به ایران و احیای توافق هسته‌ای «آرمان ملی» با علی اصغر زرگر کارشناس و تحلیلگر مسائل بین‌الملل به گفت و گو پرداخته است که می‌خوانید.
تحولات اخیر پیرامون برجام، سفر مدیر کل آژانس به تهران و آغاز نشست شورای حکام با محوریت مساله ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
مدیرکل آژانس بر حسب وظیفه خود برای اینکه نظر همه طرفها از جمله اروپایی‌ها و آمریکاییها را جلب کند معمــولا اظهــار نگرانی‌هایی از برنامــه هسته‌ای ایران را اعلام مــی‌کند که هنـــوز یکسری مشکلاتی با ایران دارد. اما از طرف دیگـــر دولت آمریکا اعلام کرده که ما در پی ایـن نیستیم قطعنامه‌ای را علیه ایران به آژانس پیشنهاد کنیم و بخواهیم با این قطعنامه و اجماعی که به وجود می‌آید موضوع ایران را به شورای امنیت احاله کنیم. همه اینها نشان از این دارد که طرفین خصوصا آمریکاییها و اروپایی‌ها درصددند ایران را به پای میز مذاکره بکشانند و اینکه طرفین توافق کنند مذاکرات برجام را تا سر انجامی انجام دهند، اما اینکه چرا آنها در این کار عجله دارند باید گفت که آنها تنها نیستند و کشورهای دیگر از جمله اعراب و لابی‌هایی وجود دارند که به خاطر راضی کردن آنها هرچه زودتر در واقع به توافقاتی برسند که ایران به تعهدات سابق برجامی خود باز گردد و در ضمن هم با توجه به اینکه در منطقه هم به آرامش نیاز دارند ایران هم نشان دهد که می‌خواهد تحریم‌ها به صورت مرحله‌ای یا انتخابی بردارد. بنابراین عجله آنها بر این است که هر چه زودتر تکلیف برجام
را مشخص کنند و جلوی بحران بیشتری را در رابطه با ایران بگیرند. ایران نیز با این توافق باید به تعهدات قبلی خود باز گردد. از طرف دیگر ایران نظرش بر این است که به پیشرفت‌هایی دست یافتیم، سانتریفیوژهای جدید و تازه‌ای را نصب کردیم و درصد غنای اورانیوم‌مان بیشتر شده و بر حسب نیازهای علمی به نظر می‌رسد که ایران خواسته‌های برحقی داشته باشد. یعنی به جای اینکه به آن 3 درصد خلوص اورانیوم برگردد احتمالا ایران با توجه به مسائل نیازهایی که دارد بخواهد پیشنهاداتی بدهد که تحت کنترل آژانس در حد نیاز خود 20 درصد را هم داشته باشد. یعنی در واقع اورانیوم با خلوص 20 درصد را هم داشته باشد و بتواند ضعف نیازهای داخلی خود را برطرف کند و نیازی به وارد کردن اورانیوم نباشد. بنابر این به نظر من اگر ایران مقداری تعلل می‌کند یا به قول غربی‌ها وقت می‌خرد شاید به این دلیل باشد که علاوه بر آن مذاکرات و توافقاتی که انجام می‌شود خواسته‌های خود را هم مطرح کند. یا اینکه به جای اینکه صرفا تحریم‌های مربوط به هسته‌ای لغو شود بخش‌هایی از تحریم‌هایی که در زمان ترامپ در رابطه با افراد، شرکت‌ها و مسائل مالی و ... وضع شده نیز توافق شده و رفع شود.
آمریکاییها منافع خود در برجام را به مذاکره در حوزه‌های دیگر مثل مذاکره در خصوص مسائل منطقه‌ای یا قدرت دفاعی ایران می‌بینند که همواره در این خصوص سخن می‌گویند؟
آنچه می‌بینیم اینگونه نیست که در داخل تصمیم بر این نباشد که ایران به برجام بازگردد و مخالفت‌های عجیب و غریبی با برجام صورت بگیرد. بلکه در واقع نظر بر این است که با یک اجماعی درون حاکمیت و گرفتن امتیازات جدید بروند و وارد مذاکرات شوند و مذاکرات قبلی را ادامه دهند و مسائل دیگری را وارد مذاکرات کنند. به نظر می‌آید اگر غربی‌ها اصرار داشته باشند که حتما باید ذیل توافقی که برای بازگشت آمریکا به برجام و اجرای تعهدات طرفین بخواهند چیزی اضافه بر آن در مورد مسائل منطقه و امنیتی منطقه بگنجانند ایران هم یکسری امتیازاتی را در مورد مسائل هسته‌ای خود مطرح کند. به عبارت دیگر مثلا ایران هم می‌تواند عقب نشینی از تعهدات قبلی و موافقت با غنی سازی 20 درصد را بر حسب نیاز و زیر نظر آژانس مطرح کند. بنابراین من معتقدم این تعلل ایران برای این است که غرب را در یک موضعی قرار دهد که وقتی وارد شدند آنها هم یک تمایلی برای به سرانجام رساندن برجام داشته باشند. هر چند که به نظر من احتمالا پیشنهاد ایران را هم بپذیرند ولی در مورد برجام به نظر من هر دو طرف تمایل دارند که این رشته گسسته نشود و برجام به‌رغم مسائلی که مطرح شده مجددا به حیات
خود ادامه دهد.
با توجه به اینکه آمریکاییها بارها از نگرانی‌های خود نسبت به برنامه هسته‌ای ایران و اینکه اگر از برجام سود مدنظر خود را کسب نکنند از آن خواهند گذشت صحبت کردند و در طرف مقابل ایران نیز گفته عجله‌ای برای مذاکره ندارد؛ روند احیای برجام و آینده این توافق را چگونه می‌بینید؟
در سیاست همیشه بلوف زنی‌ها وجود دارد و ما گاهی به مسائل سیاسی آنطور که باید و شاید در نهان تصویر می‌شود دسترسی نداریم. مگر اینکه بعدها پس از 30 سال مدارکش چاپ شود و ببینیم در سیاست خارجی کشورها چه گذشته است. اما در حال حاضر من این نوع اظهارات را بلوف‌‌های نرم می‌پندارم. از طرف دیگر ایران با وجود اینکه نیاز دارد تحریم‌ها برداشته شود و منابع مالی آزاد شود و... اما در عین حال نظر بر این است که پس از مدیریت کرونا در اولویت دوم تحریم‌ها برداشته شود. خب اگر بخواهند تحریم‌ها را بردارند یکسر تحریم‌ها در خزانه داری آمریکا و کاخ سفید و سیاست خارجی اروپایی‌ها نهفته است. این هم مستلزم این امر است که ایران باب گفت و گو را با آمریکاییها را باز بگذارد تا در رابطه با برجام به نتایجی برسند. این خواه ناخواه گلوگاه در دست غربی‌هاست. از نظر آمریکاییها هم آنها از نظر منابع مالی و اولویت‌هایی که در رابطه با چالش‌های مختلف در دنیا دارند نظرشان بر این است که در خاورمیانه آرامش برقرار کنند. لذا می‌بینیم که جلساتی در بغداد گذاشته می‌شود، مقامات عراقی به تهران می‌آیند و آمریکا نیروی‌های خود را از خاورمیانه کم می‌کند و عربستان
را در تنگنا‌هایی قرار می‌دهد که در مساله یمن کوتاه بیاید. در نتیجه آمریکا می‌خواهد مسائل خاورمیانه را به نحوی رفع کند. لذا این اولتیماتوم‌های نرم آمریکا از این جهت است که ایران شروع مذاکرات را تسریع کند، هر چند که ایران نیز چراغ سبزهایی داده است. معتقد نیستم که طرفین بخواهند این پنجره‌ها را ببندند بلکه یک نوع تحلیل‌های نرم است که صبر ما اندازه‌ای دارد و باید بنشینیم و به توافقاتی برسیم و اینگونه می‌خواهند ایران را پای میز مذاکره بکشانند.
ارسال نظر