ماجرای ۱۱ آذر اصل ۶۰ و ۶ ماه فرصتی که از دست رفت
رئیس‌جمهوری در جلسه هیات دولت با کنایه به برخی نهادها که به گفته او مانع رفع تحریم‌ها شده‌اند، گفت: اگر اصل ۶۰ قانون اساسی حاکم بود و در یازدهم آذر لطمه نمی‌خورد، اسفندماه تحریم علیه مردم برداشته می‌شد. این سخنان او این پرسش را طرح کرده که مگر اصل ۶۰ قانون اساسی چیست و چگونه نقض شده و دیگر این که ۱۱ آذر چه اتفاقی افتاده است؟ حسن روحانی با یادآوری حصول توافق برجام با ۱+۵ در ۲۳ تیرماه ۱۳۹۴ افزود: البته توافق روندهایی هم در برخی کشورهای ۱+۵ و هم در ایران داشت که ما از این روندها عبور کرده‌ایم و برجام دی‌ماه ۹۴، اجرا و تحریم برداشته شد. روحانی گفت: اگر اصل ۶۰ و ۱۱۳ قانون اساسی ما حاکم بود و یازدهم آذر لطمه نمی‌خورد، اسفندماه تحریم مردم برداشته می‌شد و امروز مردم می‌دیدند چه شرایطی بر کشور حاکم بود و فروردین، اردیبهشت، خرداد و تیر دیگری را می‌دیدند. البته آن مقدار که مقدور و امکان‌پذیر بود، وزارت خارجه و دولت تلاش کردند. امروز سفره آماده‌ای هست و امیدواریم دولت سیزدهم بتواند این کار را تکمیل کند. فرقی نمی‌کند دولت دوازدهم یا دولت سیزدهم موفق باشد، اما در اینکه ۴، ۵، ۶ ماه فرصت از دست رفت بسیار متاسفیم.
اصل ۶۰ و ۱۱۳ چه می‌گوید؟
مطابــق بــا اصــل ۶۰ قانون اساســی، «اعمال
قوه مجریه جز در اموری که در این قانون مستقیما برعهده رهبری گذارده شده، از طریق رئیس‌جمهور و وزراست». همچنین اصل ۱۱۳ می‌گوید: «پس از مقام رهبری، رئیس‌جمهور عالی‌ترین مقام رسمی کشور است و مسئولیت اجرای قانون اساسی و ریاست قوه مجریه را جز در اموری که مستقیماً به رهبری مربوط می‌شود، برعهده دارد.» محتوای این دو اصل به هم شباهت دارند و از آنها بر‌می‌آید انتقاد روحانی به اختیارات رهبر معظم انقلاب نیست، بلکه به بخش‌های دیگری است که برخلاف این دو اصل، در کار اجرا که برعهده رئیس‌جمهوری و قوه مجریه است، دخالت کرده‌اند. به گفته امیری، معاون پارلمانی رئیس‌جمهوری، موضوع برجام یک بحث اجرایی است و ورود بخش‌ها و نهادهای دیگر به موضوع برجام، به نوعی محدودیت در اعمال اصل
۶۰ قانون اساسی را به دنبال داشته است.
۱۱ آذر چه اتفاقی افتاد؟
اشاره روحـانی بـه تــاریخ ۱۱ آذر، مـخاطب اعتراض او را مشخص کرد؛ ۱۱ آذر سال گذشته؛ همان روزی است که نمایندگان مجلس شورای اسلامی کلیات و جزئیات طرح «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از حقوق ملت ایران» را به تصویب رساندند. در شرایطی که خیال ایران از شکست ترامپ راحت شده و به دلیل وعده‌های جو بایدن، رئیس‌جمهوری جدید آمریکا، زمینه بازگشت این کشور به برجام تقویت شده بود، نمایندگان در این طرح محدودیت‌هایی را برای مذاکرات گذاشتند که از نگاه برخی تحلیلگران واقع‌بینانه نبود و تنها شرایط تحقق توافق را پیچیده‌تر کرد.
مذاکره و توافق؛ از آرزو تا واقعیت
اقدام نمایندگان مجلس تحت‌تاثیر فضای عصبانیت افکار عمومی از ترور شهید محسن فخری‌زاده و به نوعی در واکنش به این اقدام ناجوانمردانه انجام شد؛ این در حالی بود که در آن زمان برخی تحلیلگران معتقد بودند اجرای ترور این شهید از سوی رژیم صهیونیستی در آن زمان پس از پیروزی بایدن، با هدف غبارآلود کردن فضای دیپلماسی و مانع‌تراشی در احیای برجام و لغو تحریم‌ها انجام شده است؛ به ویژه که رژیم صهیونیستی بارها به صراحت مخالفت خود با برجام را اعلام کرده است. گرچه نمایندگان اعلام کردند با طرح خود به دنبال رفع سریع‌تر تحریم‌ها با شرایط بهتر بوده‌اند، در فرآیندهای دیپلماتیک، به ویژه زمانی که دولت‌ها و قدرت‌های متعدد با منافع متنوع و در تضاد با هم به مذاکره می‌نشینند، آنچه در قالب آرزوها و ایده‌آل‌هاست، با آنچه در صحنه عمل پیش می‌رود، تفاوت جدی دارد. اکنون نیز با گذشت بیش از ۷ ماه از اقدام مجلس، مشخص شد این مصوبه نه‌تنها رفع تحریم‌های آزاردهنده مردم را تسریع نکرد، بلکه این فرآیند را دچار کندی کرد.
رفع تحریم‌ها در دولت روحانی یا جانشینش؟
روشن است که هر مقام و مسئول و جناحی از اینکه رفع فشار و زحمت از مردم در زمان تصدی خود رخ دهد، خوشحال‌تر می‌شوند و روحانی و جریان مقابل او هم از این روال مستثنا نیستند. با این حال فرایند پیچیده و طولانی توافق بر سر برجام که ماه‌ها به طول انجامید، این تجربه را ایجاد کرده که تحقق توافق‌های مهم بین‌المللی به زمان نیاز دارد. در دوره‌ای که تحریم‌ها زندگی اکثریت هموطنان را به مخاطره انداخته، کوچکترین کوتاهی و تاخیر در فرآیند لغو آنها پذیرفته نیست، اما حتی اگر این تمایل برخی مخالفان روحانی به اینکه رفع تحریم‌ها بعد از دوره او اتفاق بیفتد را قابل‌قبول تلقی کنیم، به نظر می‌رسد اگر آنها در این فرآیند اخلال نمی‌کردند و اجازه طی روال مذاکرات را می‌دادند، باز هم بسیاری از نتایج عملی رفع تحریم در دولت سیزدهم به دست می‌آمد. کاش این عده به تداوم رنج هموطنان، به ویژه اقشار ضعیف براثر تحریم‌ها راضی نمی‌شدند. با این وجود نکته مهم این است که آیا نمایندگان حاضرند پاسخگوی سخنان روحانی مبنی بر تاخیر ۵، ۶ ماهه در رفع تحریم‌ها باشند؟
سرنوشت مذاکرات در دوره رییسی
اکنون که روحانی در روزهای پایانی دولت خویش است و دولت سیزدهم روی کار می‌آید و نمایندگان مجلس نیز آقای رئیسی را قبول دارند، در عمل هم این دیدگاه را عملیاتی کنند و به او اجازه دهند برای تامین منافع ملی، مذاکرات با قوت و قدرت پیش ببرد؛ زیرا مردم و نظام فراتر از جناح‌ها و افراد هستند و جامعه انتظار دارد، با نهایی‌شدن توافق و برداشته‌شدن تحریم‌ها، بار دیگر شاهد ثبات و آرامش اقتصادی و تحرک سریع در رونق تولید و توسعه کشور باشیم.
ارسال نظر