آرمانملی- محمد سیاح: نقدینگی به عقیده بسیاری از کارشناسان از بزرگترین مصائب اقتصاد ایران است که با رشد بدون توقف بهویژه در سالهای اخیر باعث رشد تورم شده است. البته همه این نقدینگی از سوی مردم تولید نشده بلکه بانکها و دولت در تولید نقدینگی سهم بسیار بالایی دارند. تصمیمات اشتباه اقتصادی و کسری بودجه و اداره کشور با دلارهای نفتی باعث شده تا کشور در بحرانی قرار بگیرد. البته باید به این نکته توجه داشت که تولید نقدینگی صرفا مربوط به دولت دوازدهم نبوده و این میراثی از مدیریت نا کارآمد در تمام دورانها بوده و امروز به بحران رسیده است. دولت آینده هم با شعار اصلاحات اقتصادی تا چند ماه آینده روی کار خواهد آمد و با توجه به شعارهایی که در زمینه مهار تورم و بهبود وضعیت اقتصادی داده است؛
باید بتواند در مورد این بحران اساسی اقتصاد ایران اقدام موثر انجام دهد. موضوعی که به اعتقاد کارشناسان اقتصاد کشور بیش از هر چیزی نیازمند اصلاح ساختار بانکی بوده و دولت باید با هدایت اعتبار به بخشهای مولد زمینه کاهش تورم و کنترل نقدینگی را فراهم آورد. احمد جانجان، کارشناس اقتصاد سیاسی در این باره به «آرمانملی» گفت: «آن چیزی که هدایتپذیر است اعتبار است نه نقدینگی و دولت میتواند اعتبار را هدایت کند. نقدینگی در دست مردم و نهادهاست و کسی نمیتواند برای آنها تعیینتکلیف کند نهایتا اگر دولت هدایت اعتبار کند یعنی اگر قرار باشد بهلحاظ اعتباری در جایی هزینه شود یا به بخشی از صنعت وام یا سرمایه در گردش داده شود که ماهیت اعتباری داشته باشد؛ بعدا طی مرور زمان آن واحد بخشی از نقدینگی را با توجه به بازدهی ای که ایجاد کرده به خودش جذب کند.» او ادامه داد: «اینکه بگوییم نقدینگی را به فلان بازار هدایت کنیم اشتباه است. نقدینگی پولی بهعنوان شبهپول، پول و انواع آن دست اشخاص حقیقی و حقوقی است و این نقدینگی هدایتپذیری آنچنانی ندارد ولی دولت میتواند اعتبار را بهعنوان مثال به سیستم بانکی هدایت کند البته باید این سیستم
دارای نظم و نظام خاصی باشد. در حال حاضر بهشدت نیاز به اصلاح ساختار بانکی در کشور داریم. در این صورت میتوانیم بهمرور زمان اعتبار را به بخشهای مولد و بخشهایی که برای ما بازدهی بیشتری دارند، منتقل کنیم.»
مدیریت با دلارهای نفتی
جانجان افزود: «اولین کاری که دولت باید انجام دهد این است که بودجه ریالی و ارزی خود را جدا کند؛ وضعیت امروز حاصل دلارهای نفتی است. یعنی دولتها بهجای اینکه پول نفت را در زیرساختها هزینه کنند و جربزه مدیریتی از خودشان نشان دهند متاسفانه هزینهتراشی کردهاند. نمونه آن این است شرکتها و مجموعههای دولتی سه برابر نیازشان کارمند دارند. در واقع در مدیریت هنری نکردهایم و این پول نفت بوده که همیشه ناکارآمدیها و بیتدبیریها و تصمیمات غلط مدیران را در همه دولتها پوشش داده است.» این اقتصاددان اضافه کرد: «نکته مهم این است که تورم موجود در کشور بهدلیل پول نفتی است که به بانکمرکزی داده میشود و بانکمرکزی معادل آن ريال چاپ میکند که خود این اقدام تورمزاست چون پایه پولی را افزایش میدهد. دولت باید درآمد حاصل از فروش نفت را بهصورت مدون سهم صنایع را در آن مشخص کند. مثلا اگر در صنعت نفت یا پتروشیمی سرمایهگذاری شود تقریبا یکی دو ساله میتواند کل پول سرمایهگذاری شده را بازگرداند.» او توضیح داد: «با این حال احداث پتروشیمی چهار تا پنج سال زمان میبرد و به همین دلیل دولتها این موضوع را عقب میاندازند؛ اما نکته
مهم این است که بالاخره دولتی باید این اقدام را انجام بدهد و از آن طرف هرچه بازگشت سرمایه صورت گرفت در همان صنایع به عنوان تجدیدسرمایه؛ سرمایهگذاری شود.»
هدایت اعتبار باید با تنوع همراه باشد
جانجان ادامه داد: «هدایت اعتبارات صرفا بهسمت یک بازار کار درستی نیست چراکه میتواند باعث قفلشدن سرمایه مردم و دولت میشود. بهعنوان مثال هدایت اعتبار صرفا به بازارمسکن که بازاری انجمادی است همین اتفاق را شاهد خواهیم بود، هرچند که صنعت ساختمان صنعتی پیشران است و بیش از 350 شغل و 130 صنعت درگیر با خودش دارد.» او اضافه کرد: «هدایت اعتبار باید براساس سیاستگذاریهای درستی صورت بگیرد. مسکن، پتروشیمی، نیروگاهی و... که دارای بیشترین بازدهی هستند و امروز در این بخشها دچار ضعف هستیم میتواند بخشی از کمبودها و کسریها را برطرف کند.» این اقتصاددان با تشریح وضعیت نیروگاهی و نیاز به انرژی توضیح داد: «در دوران آقای روحانی رشد پنج درصدی سالانه به انرژی را داشتیم ولی متاسفانه توسعه نیروگاهی 2.5 تا سه درصد انجام شده است. بنابراین یکی از چالشهای بزرگ در دولت آینده موضوع تامین نیرو بهویژه در حوزه برق است؛ همه این موضوعات باید اولویتسنجی بشوند و براساس آن اولویتها هر چقدر توانستیم نفت بفروشیم در زیرساختها سرمایهگذاری کنیم و از آنطرف بودجه ریالی را هم اصلاح کنیم.» او با اشاره به اینکه دولت آمار دقیقی از تعداد
نیرو و حقوق پرداختی خود ندارد؛ تاکید کرد: «ما نیازمند ساختاری مدیریتی هستیم که دقیق عمل کنند؛ نمیتوان کشور را با تصمیمات خلعالساعه اداره کرد. نمیتوان هرجایی که دچار کسری شدیم از پول نفت استفاده کنیم یعنی بخش زیادی از پول نفت طی سالها برای پرداخت حقوق و دستمزدها هزینه شده نه بخش عمرانی و توسعه زیرساختها و آبادانی کشور.» جانجان گفت: «بنابراین نمیتوان کشور را با همان فرمان 50 سال گذشته هدایت کرد و باید کامل آن را چرخاند تا بتواند از شدت بحرانها جلوگیری کند چراکه الان وسط بحران هستیم.» وی افزود: «دولت باید در زیرساختها مانند پتروشیمی، راه، راهآهن و پتروپالایشگاهها و... سرمایهگذاری کند تا با توسعه در این بخشها و بازدهی انگیزه جذب نقدینگی افزایش یابد.» ریاستجمهور منتخب در مناظرات خود به کرات از کنترل نقدینگی و هدایت پولهای سرگردان بهعنوان یکی از اولویتهای دولت خود نام برده است اما بهنظر میرسد بیش از آنکه دولت برنامه اقتصادی خود را متوجه هدایت پولهای سرگردان به بازارهای سرمایه بهویژه بورس کند باید بهسمت اصلاح ساختار نظامبانکی حرکت کند و با هدایت اعتبار بهسمت بخشهای مولد بهتدریج زمینه
افزایش ارزش افزوده و کنترل تورم را فراهم آورد. بنابراین باید منتظر شد و دید دولت آینده برنامه اقتصادی خود را با دستکاری در بورس آغاز خواهد کرد و یا با بهرهگیری از تیم اقتصادی قوی ساختارهای اقتصادای را اصلاح میکند.
ارسال نظر