اثرگذاری کاهش درآمدهای ارزی بر متغیرهای اقتصادی

آرمان‌ملی: سازمان توسعه تجارت ایران در بررسی دلایل کاهش صادرات کشور در سال گذشته چهار عامل کاهش درآمدهای نفتی، شوک ارزی و پیامدهای آن، تحریم شرکت‌های پتروشیمی و پاندمی کرونا را به‌عنوان عمده‌ترین دلایل معرفی کرده است. موضوعی که به اعتقاد کارشناسان این حوزه کاهش درآمدهای ارزی مهمترین شاخصه‌ای بوده که زمینه ایجاد شوک ارزی و در نتیجه کاهش تولید و صادرات را فراهم آورده است. براساس این گزارش سازمان توسعه تجارت ایران در تشریح عوامل کاهش صادرات در سال ۹۹ آورده؛ بخشی از هزینه‌های ارزی تامین مواداولیه کالاهای صادراتی از محل درآمدهای نفتی تامین می‌شود. کاهش شدید درآمدهای نفتی، درآمدهای ارزی کشور را نیز تحت‌الشعاع قرار داده و مشکلاتی برای تامین ارز واردات از جمله واردات مواداولیه کالاهای صادراتی به‌وجود آورد که منجر به کاهش حجم تولید کالاهای صادراتی شد. در هر اقتصادی نوسانات نرخ ارز به‌علت اثرگذاری بر سایر متغیرهای اقتصادی از مهمترین عوامل تاثیرگذار بر تجارت خارجی است. یکی از مهمترین متغیرهایی که تحت‌تاثیر نوسانات نرخ ارز قرار می‌گیرد، صادرات غیرنفتی است. بازارارز ایران طی سال‌ها و در سال ۹۹ تحت‌تاثیر عوامل مختلفی همچون تشدید تحریم، کاهش ذخایرارزی و پاندمی کرونا با یک شوک پیش‌بینی نشده؛ مواجه شد. در کنار این موضوع مقررات بانک‌مرکزی در خصوص تعهد بازگشت ارز به چرخه اقتصادی کشور در یک بازه زمانی مشخص باعث شد در کوتاه‌مدت برخی از صادرکنندگان نتوانند خود را با این مقررات تطبیق داده و ترجیح دهند تا بازگشت آرامش به بازار ارز و تثبیت مقررات ارزی، موقتا برنامه‌های توسعه صادرات را متوقف سازند. از نگاه دیگر می‌توان گفت اثرات منفی تورم داخلی بر توسعه صادرات کشور بیش از اثرات مثبت افزایش نرخ ارز بوده است نظام سلطه با هدف گرفتن صنایع پتروشیمی ایران، فهرستی از ۳۹ نهاد مرتبط با این صنایع را در فهرست تحریم‌ها قرار داد که طبق اعلام وزارت خزانه‌داری آمریکا هرگونه معامله، خرید، ارائه خدمات، دادن خدمات اعتباری، بیمه، بیمه نقل‌وانتقال به این شرکت‌ها و نهادها ممنوع شده و هرگونه نقض آن، با مجازات‌های آمریکا روبه‌رو خواهد بود، از طرف دیگر صادرات محصولات پتروشیمی تحت‌تاثیر قیمت نفت قرار دارد و پایین‌بودن قیمت نفت در سال ۹۹ مزید بر علت کاهش صادرات محصولات پتروشیمی علاوه بر تحریم‌های شرکت‌های پتروشیمی شد. شیوع کرونا و بسته‌شدن موقت مرزها از یکسو و احتیاط بیش از پیش خریداران خارجی در مورد خرید محصولات صادراتی و به‌خصوص محصولات کشاورزی و غذایی و اعمال استانداردهای ویژه از سوی دیگر باعث کاهش تجارت خارجی در اکثر کشورها از جمله ایران شد. در پایان خاطرنشان می‌سازد، در فروردین‌ماه سالجاری با بازگشت نسبی ثبات در شرایط حاکم بر تجارت خارجی، خوشبختانه عملکرد تجارت خارجی کشور صعودی شده و نسبت به مدت مشابه سال قبل، رشد ۸۰ درصدی در صادرات، رشد ۴۹ درصدی در واردات و در مجموع رشد ۶۴ درصدی در مبادلات تجاری کشور را شاهد بوده‌ایم.