برجام قابل‌دفاع است

در حوزه برجام سیاسی عمل شد. فارغ از اینکه شرارت اصلی را ترامپ به وجود آورد، ولی برجام موجب شد حق هسته‌ای ایران به صورت قانونی در‌بیاید. ایران تنها کشوری بود که ذیل فصل «هفتم» منشور سازمان ملل متحد رفت اما با چالش‌هایی که می‌توانست کشور را با مشکلات متعدد روبه‌رو کند، مواجه نشد. درواقع توافقی صورت گرفت که غنی‌سازی هسته‌ای ایران به رسمیت شناخته شد و جالب اینجاست که حتی کشور‌های عضو باشگاه هسته‌ای؛ یعنی کشور‌های دارای بمب هسته‌ای هم از چنین بنیان‌هایی برخوردار نیستند. اما این کار در مورد ایران انجام شد. بعد از برجام کشور از این امکان برخوردار شد که با کشورهای مختلف مانند چین، انگلستان و روسیه حتی با واسطه با خود آمریکا قرارداد‌های تازه ببندد، اما متاسفانه شرایط به وجود آمده به واسطه خروج ترامپ از برجام به هم ریخت. بنابراین مجموعه دیپلمات‌هایی که در دنیا دغدغه صلح و امنیت بین‌المللی دارند هنوز نتوانسته‎‌اند این شرارت را استثنا کنند. برجام یک توافق قابل‌دفاع به لحاظ «فنی» بود. به لحاظ سیاسی حتی همان زمان هم بنده اعلام کردم بندهای ۱۱ تا ۱۳ قطعنامه ۲۲۳۱ که مربوط به مکانیسم ماشه است، جزو ضعف‌‌های برجام است اما به هر حال پذیرفته شد. البته حساسیت اصلی در رابطه با افزایش قابلیت علمی و فناوری ایران است. چون ایران این قابلیت را پیدا کرده به فناوری تکنولوژی برتر دست پیدا کند و تنها یک نمونه آن مربوط به مباحث پزشکی است. به هرحال بیش از یک میلیون ایرانی می‌توانند از فعالیت‌ها و فناوری پزشکی هسته‌ای برخوردار شوند که اگر این فناوری نبود باید با هزینه‌های گزاف در خارج از کشور آن را دنبال می‌کردند. بنابراین می‌توان گفت ایران در حوزه‌‌های مختلف به این قابلیت رسیده و حتی برای اینکه تهدید را از بین ببرد، ایران ابعاد نظامی احتمالی این مساله را بست و دیگر ذیل فصل هفتم منشور سازمان ملل قرار نمی‌گرفت. ولی ایران کشوری است که اگر غنی‌‌سازی را تا هر میزانی ادامه بدهد؛ می‌تواند به توان لازم هم برسد و حتی اگر یک زمان، بخواهد به سمت بمب هم برود، توان آن را به لحاظ علمی دارد، اما در این حوزه «منع فقهی» به صورت جدی وجود دارد. به هرحال با برجام ایران این تعهد را پذیرفت که تخطی از این مسائل به وجود نیاید. ایران در قالب «ان‌‌پی‌‌تی» عمل کرده و پروتکل الحاقی را هم به صورت داوطلبانه تا زمان توافق با آژانس اجرا کرد و معتقدم برجام این شرایط را فراهم کرد، اما شرایط در دوران ترامپ به‌گونه‌ای شد که حتی موجب شد «رابرت مالی»، نماینده ویژه کنونی ایالات متحده آمریکا در امور ایران هم به وضوح اعلام کند آمریکا نتوانست با ایجاد شرایط جدید (خروج از برجام) و تحریم‌ها به آن اطمینانی که در رابطه با موضوع هسته‌ای ایران مطرح بود، دسترسی پیدا کند.اگر برجام امضا نمی‌شد ایران ذیل فصل هفتم در زمان «اوباما» بود که سیاست چندجانبه‌گرایانه داشت. فصل هفتم دو ماده اصلی دارد. ماده ۴۱ «تحریم» و ماده ۴۲ «تنبیه و یا جنگ» است. ماده ۴۱ دارای ۱۵ بند است که همه آن در قالب ۶ قطعنامه عملیاتی شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه ایران اعمال شده بود. طبق قانون هم همه کشور های دنیا که عضو سازمان ملل هستند موظف بودند تا هر سه ماه یک بار گزارشی را در رابطه با اجرای این قطعنامه‌ها علیه ایران به شورای امنیت بدهند. بنابراین حتی کشورهایی که دوست ما بودند مانند عراق، باید این گزارش را می‌دادند. این فشار ها هم سوای فشاری بود که توسط وزارت خزانه‌داری آمریکا هم در این خصوص به سایر کشورها وارد می‌آورد. علاوه بر این اگر بازهم قطعنامه دیگری علیه ایران شکل می‌گرفت این به معنای جنگ و اقدام نظامی و از این دست مسایل بود که مسیر خوبی برای کشور نبود و ایران در مسیری می‌افتاد که کشورهایی نظیر عراق و آنگولا و برخی دیگر در آن هستند. بنابراین برجام به رغم این‌که کار کاملی نبود، اما از این حیث قابل دفاع بود و تنها توافقی بود که یک کشور با قدرت منطقه‌ای می‌توانست با قدرت ‌های جهانی و سازمان‌ های معتبر ببندد.