آمریکا و آینده تحریم‌ها

آمریکایی‌ها اعلام کرده‌اند که موضوع برجام و روند مذاکراتی مرتبط با برجام را تحت تاثیر جدول زمان بندی انتخاباتی ایران قرار نخواهند داد. قابل انتظار هم بود که آمریکایی‌ها این مسیر را در پیش بگیرند چون به این درک رسیده‌اند و این فهم را پیدا کرده‌اند که در نظام سیاسی ایران، برخی از موضوعات فرادولتی و حاکمیتی است. از جمله موضوعات هسته‌ای، نوع مناسبات با ایالات متحده و مسائل مربوط به امور دفاعی و مسائل منطقه‌ای فارغ از اینکه چه دولتی در ایران سر کار باشد، که به شیوه‌هایی دیگر تصمیم گرفته می‌شود. از این جهت آمریکایی‌ها خیلی دغدغه تغییر دولت در ایران را ندارند. به همین دلیل هم چنین موضعی را اتخاذ کرده‌اند. اما اینکه آیا این طولانی شدن زمان تاثیر مثبت یا منفی خواهد گذاشت، بحث دیگری است. مشخص بود که بایدن عجله‌ای برای این کار ندارد، زیرا ورود او به کاخ سفید با بحران‌های متعدد داخلی مواجه بوده که رئیس جمهور مجبور است و باید توجه خود را معطوف به این موضوعات سازد. مردم آمریکا این روزها به حدی گرفتار مشکلات داخلی کشورشان از بحث کرونا گرفته تا بیکاری بر اثر این بحران و مشکلات نژادپرستی هستند که کمتر کسی به سیاست خارجی اهمیت می‌دهد. موضوعات هسته‌ای و برجام بحث بسیار چالشی در داخل آمریکا است که نیاز به هماهنگی‌ها و رایزنی‌های متعدد در داخل و خارج این کشور دارد. این موضع سبب می‌شود که فرآیند رسیدن و دستیابی به یک نتیجه ملموس طولانی شود. بحث ایران این است که تا زمانی که تحریم‌ها رفع نشده و امکان راستی آزمایی از تعلیق تحریم‌ها برای ایران فراهم نشود، هیچ مذاکره‌ای صورت نمی‌گیرد چه مذاکرات در دل برجام، خارج از برجام و موضوعات مرتبط و غیر مرتبط با آن صورت نخواهد گرفت. در خصوص موضوع تحریم نیز بحث فقط ایران نیست، بحث ایالات متحده و ابزار پیشبرد سیاست خارجی آن مطرح است. در حال حاضر موثرترین، قوی ترین و کارآمدترین سلاحی که ایالات متحده در زرادخانه خود برای نقش‌آفرینی در برابر دیگران از آن استفاده می‌کند، ابزار تحریم است یعنی نه موشک‌ها، نه بمب اتم، نه هواپیماهای استراتژیک آن و نه ناوهای هواپیمابر آن به اندازه تحریم کارآمد و موثر نیستند. پس بنابراین آمریکا نه تنها تحریم‌ها را بر نمی دارد و رفع نمی کند بلکه هر روز به لحاظ کیفی و کمی، بیشتر از آنها حتی علیه متحدین خود از جمله عربستان که از تیغ این تحریم‌ها در امان نمانده و شهرهایی مانند آلما (شهر متروکه در کالیفرنیا)، اتباع خیلی از کشورهای متحد آن و بسیاری از شهروندان آمریکایی در فهرست بلند بالای تحریمی قرار دارند. آمریکا تا آینده قابل پیش‌بینی ابزار تحریم را کنار نخواهد گذاشت، اما ممکن است در مقاطعی برای پیشبرد برخی از مصالح و منافع خود به شدت آن بیفزاید یا از آنها بکاهد. در خصوص تحریم‌های ایران، بخش‌های کلیدی از ایران ذیل موارد متعددی از عناوین تحریمی قرار دارند. یک شخص حقوقی، یک سازمان و یک نهاد، هم تحریم حقوق بشری شده و هم تحریم ضد تروریستی و عدم اشاعه سلاح های کشتار جمعی شده و ممکن است که آمریکا برای پیشبرد یک موضوع مثلا بحث هسته‌ای بیاید و یک شخص حقیقی و حقوقی را از ذیل تحریم‌های هسته‌ای خارج کند، اما آن شخص یا نهاد همچنان ذیل تحریم‌های حقوق بشری یا ضد تروریستی باقی بماند. از این جهت، هیچ چشم انداز روشنی وجود ندارد که ایران از تحریم‌هایی که ایران اعمال کرده خلاصی پیدا کند. ممکن است تغییری در شدت و ضعف تحریم‌ها ایجاد کرده و یا برخی از آنها را یک مقدار تعلیق نمایند که به عنوان یک ابزار قوی در آینده از آنها استفاده کنند. اما ایران اگر کلمه به کلمه برجام را رعایت کند و تمام شرایطی که آمریکایی‌ها طلب کرده را اجابت کند، برداشتن تحریم‌ها دور از انتظار است.