رفع نشدن تحریم‌ها؛ مشکل خود آژانس است؟
آرمان ملي- اميد کاجيان: «متاسفانه درز اطلاعات محرمانه آژانس در رسانه‌هاي بين‌المللي روند ناخوشايندي است که از سال‌هاي گذشته همچنان ادامه دارد و در اين خصوص جمهوري اسلامي ايران بارها به صورت شفاهي و کتبي مراتب اعتراض خود را به آژانس ارائه کرده است. اخيرا نيز آقاي غريب‌آبادي سفير و نماينده دائم ايران در وين طي يادداشت رسمي ملاحظات حقوقي و سياسي حول اين موضوع را با جزييات به آژانس تذکر داده است. ترديدي نيست که انتشار اين‌گونه مطالب با اهداف و اغراض سياسي صورت مي‌گيرد.» اين اظهارات علي‌اکبر صالحي رئيس سازمان انرژي اتمي اما در ارتباط با نزديکي به پنجم اسفند و خروج از پروتکل الحاقي است. او در اين‌باره نيز به «فارس» گفته است از آنجايي که قانون «اقدام راهبردي براي لغو تحريم‌ها و صيانت از منافع ملت ايران» در حال اجراست و طرف مقابل هنوز تعهدات خود در زمينه لغو تحريم‌ها را اجرا نکرده است، از تاريخ پنجم اسفندماه نظارت‌هاي فراپادماني متوقف خواهد شد. سخنان وي در حالي مطرح مي‌شود که طي دو روز گذشته چند اقدام از سوي آمريکا که به عقيده برخي مي‌توانست تا اندازه‌اي راهگشا باشد و ماجراي خروج از پروتکل الحاقي را به تعويق بيندازد، صورت گرفته است. توقف اجرائي کردن مکانيسم ماشه، رفع تحريم‌ها و محدوديت‌هاي مرتبط با ديپلمات‌هاي ايراني و آمادگي حضور در نشست 1+5 و مذاکره با ايران مواردي است که بايدن به نوعي به‌عنوان امتياز يا چراغ سبزهاي بازگشت خود به برجام انجام داد. اقداماتي که هرچند به معناي رفع تحريم‌ها نيست اما به نظر مي‌آمد قادر است زمان عملياتي کردن خروج ايران از پروتکل را به صورت موقت به تعويق بيندازد، اما اظهارات علي اکبر صالحي در واقع بيانگر اين مطلب است که ايران در پنجم اسفند از پروتکل خارج مي‌شود. از سويي واکنش‌ها به اقدامات بايدن از سوي برخي مقامات ايراني نيز بيانگر اين است که قرار نيست تغييري در شرايط پنجم اسفندماه به وجود بيايد، مثلا قاضي‌زاده‌هاشمي، نايب‌رئيس مجلس گفته است اينکه چند مايل به محدوده رفت‌وآمد ديپلمات‌هاي ايراني اضافه شود در حد ديدن چند فروشگاه اضافي است و اين حرف‌هايي که زده شد در حد آبنبات هم نبود.
درز اطلاعات
اما سخنان اخير علي‌اکبر صالحي روي ديگري هم داشت. او از درز اطلاعات توسط آژانس سخن به ميان آورد؛ مطلبي که مي‌تواند نوعي اتمام حجت باشد. اينکه درز اين اطلاعات را که تا چندي پيش خود دولتي‌ها آن را تکذيب مي‌کردند اما اکنون امثال صالحي تاييد مي‌کنند مي‌تواند فاز جديدي از رابطه ايران و آژانس را معنا کند؛ فاز تازه‌اي که شايد خيلي هم ارتباطي با لغو شدن يا نشدن تحريم‌ها ازسوي آمريکا نيز نداشته باشد. انفجار در سايت هسته‌اي نطنز و موضوع ترور فخري‌زاده اساسا آغازي براي سرعت‌بخشي است. يکي از آنها مصوبه مجلس که دولت را مجاب به آغاز غني‌سازي 20 درصدي اورانيوم و در مرحله بعدي خروج از پروتکل الحاقي کرد. اما در کنار همه اينها يک موضوع ديگر را هم نبايد از ياد برد و آن اينکه بخش زيادي از مسئولان، بازرسان آژانس و حتي شخص يوکيا آمانو رئيس فوت‌شده سابق آژانس انرژي اتمي را در وقايعي مثل ترور دخيل مي‌دانستند. اينکه در واقع آنها بودند که با دادن اطلاعات مقدمات ترور فخري‌زاده را فراهم کردند. بعد از اين هم برخي از چهره‌ها اين نکته را مطرح مي‌کردند که طي سال‌هاي اخير، اسنادي در خصوص جاسوسي بازرسان آژانس از ايران به دست آمده است؛ بازرساني که در قالب ماموريت بازرسي به ايران آمده و گراي بسياري از اطلاعات مربوط به دانشمندان هسته‌اي کشورمان را به سازمان‌هاي اطلاعاتي آمريکا و اسرائيل مي‌دهند. اتهام جاسوسي آژانس به سود آمريکا و اسرائيل اگرچه که کم اتهامي نيست اما از سويي بيانگر اين مطلب است که ايران اساسا چه با وجود لغو تحريم و چه بدون آن تمايل چنداني به ادامه همکاري مثل سابق با آژانس ندارد. اظهاراتي که مي‌تواند معادلات سياسي را در آينده پيچيده‌تر کند. اما آيا جاسوس دانستن بازرسان آژانس مي‌تواند به اين معنا باشد که ايران بعد از ترور فخري‌زاده هدف خروج از پروتکل و محدوديت بازرسان را در دستورکار دارد؟ و از اين روست که امروز باوجود اقداماتي، بر خروج از پروتکل الحاقي البته با اين عنوان که چون تحريم‌ها به صورت کامل رفع نشده‌اند تاکيد مي‌کند؟
اتهام سنگين جاسوسي
فريدون مجلسي ديپلمات سابق در اين‌باره به «آرمان ملي» مي‌گويد: چيزي که مشهود است اينکه ايران پيرو اتفاقات اخير به‌جز ترور فخري‌زاده، شاهد انفجارها يا پيشتر ترور دانشمندان هسته‌اي و ... بوده است؛ بنابراين به نظر مي‌آيد که به‌واسطه برخي اقدامات واقعا به آژانس بدبين است. وي ادامه مي‌دهد: اما اساسا موضوع جاسوسي آژانس به اين سادگي‌ها نمي‌تواند مطرح شود. دوربين‌ها و امکانات پايشي در مکان‌هايي که بازديد مي‌شود مستقرند و قرار هم نيست که جاسوسي به اين راحتي توسط کساني که خودشان از قبل اطلاع مي‌دهند که مي‌خواهند چه کار کنند صورت بگيرد به‌ويژه اينکه کار آژانس حساب‌شده است و از قبل پروتکل‌ها و برنامه‌هاي ويژه براي عدم خروج اطلاعات از آژانس تدوين شده است. اگر قرار بود که چنين نهادي اطلاعات را در اختيار کشوري ديگر بگذارد که اساسا کشورها اجازه وجود چنين نهادي را نمي‌دادند. وي بيان داشت: بازرسان بايد در چارچوب مشخصي عمل کرده و ازاين‌رو نبايد دست از پا خطا کنند. اما به‌هرروي ما چند ضربه خورده‌ايم که به واسطه آنها آژانس را هم مقصر مي‌دانيم . مجلسي گفت: از سويي شايد هم ايران به اين نتيجه رسيده است که در شرايط فعلي بهترين کار تقويت امکانات بازدارندگي است و حرکت به سمتي رفته که نتيجه‌اش احيانا خروج از برجام و پروتکل الحاقي شده است.
ارسال نظر