بیم‌ها و امیدها

تحولات در مسير احياي برجام به صورت لحظه‌اي شده است. در برهه‌اي از زمان قرار گرفته‌ايم که اقدام در برابر اقدام از سوي هر کدام از طرفين خواسته شده است و بايد منتظر ماند و مشاهده کرد بالاخره گام نخست برداشته خواهد شد. در اين ميان سفر گروسي به تهران مي‌تواند به يک نقطه عطف بدل شود و نظرات را به يکديگر نزديک و اختلافات را به‌شدت کم کند. آمريکا پيشنهاد گفت‌وگو از طريق 1+5 را داده است و همه چيز به واکنش ايران بستگي دارد. بعيد به نظر مي‌رسد ايران تغييري در مواضع خود ايجاد کند. به نظر مي‌رسد برخي کشورها خود را آماده کاهش تعهدات هسته‌اي ايران کرده‌اند اما برخي تلاش‌ها نيز در اين ميان همچنان ادامه دارد. اين خطر وجود دارد که آمريکا و اروپا قطع همکاري‌هاي داوطلبانه ايران را به معناي خروج از برجام تلقي کنند و فشار بر ايران چند برابر شود و بايد به ‌شدت مراقب اين حوزه بود. هرچند ايران عنوان کرده است که به راحتي مي‌تواند به تعهدات خود پايبند باشد اما ممکن است اروپا و آمريکا با يک تفسير متفاوت از اين اقدام ايران، تقابل را به عرصه‌اي ديگر بکشانند. در اين ميان آمريکا نيز بايد بداند که توافقي بهتر از برجام نصيبش نخواهد شد و ضرورت دارد امروز ديپلماسي حول محور اين توافق به عمل تبديل شده و اقدامي جدي‌تر صورت گيرد. مهم اين است که شروع دوباره نياز نيست و صرفا بايد به تعهدات عمل کرد. يک حرکت تدريجي را مي‌توان در اين روزها مشاهده کرد که اقداماتي را دولت بايدن آغاز کرده است و اين اقدامات تدريجي شايد به يک نتيجه مثبت ختم شود. آمريکا در اين ميان پيشنهاد ميانجي‌گري اروپا را نيز پذيرفته و امروز توپ در زمين اروپاست و بايد مشاهده کرد چگونه مسئول سياست خارجي اروپا مي‌تواند مشکل را حل کند؛ امري سخت که نياز به تلاش ديپلماتيک زيادي دارد و به نحوي اين روزها را در تعامل ايران و آمريکا به‌شدت سخت کرده است؛ روزهايي حساس که شايد اين هفته‌ها را بدل به عرصه‌اي سياسي و سخت کند. تحولات پرشتاب و پرچالش است اما در يک هفته آينده بسياري از ابهامات برطرف خواهد شد و نقاط تاريک را شفاف مي‌کند. بايد در نظر داشته باشيم حتي اگر ايران پروتکل الحاقي را به حالت تعليق درآورد به منزله خروج از برجام نيست. به تعليق درآمدن پروتکل الحاقي گامي ديگر از گام‌هاي کاهش تعهدات ايران نسبت به بدعهدي طرف‌هاي ديگر برجام است و اگر آمريکا و شرکاي او به تعهدات خود عمل کنند قطعا ايران به پروتکل الحاقي باز خواهد گشت. مهم اين است که ايران همچنان تاکيد دارد که تنها راه گفت‌وگو و بازگشت به پشت ميز مذاکره رفع تمام مشکلات و اجراي تعهدات طرف برجام است. ايران روي اقدام عملي تاکيد دارد و اين امر است که مي‌تواند گره‌گشا باشد.