افزایش نزاع‌ خیابانی

چندثانیه نگذشته است که مرد چاقوی بزرگی را از جیب لباسش درمی‌آورد و به سمت عابر می‌رود. مردم سعی می‌کنند آنها را از هم جداکنند. زنی که در صندلی جلوی تاکسی نشسته است با مشاهده این صحنه، شروع به فریاد زدن می‌کند و قلبش را می‌گیرد. راننده سعی در آرام کردن زن دارد و مردم هم موفق می‌شوند موتوسوار را آرام کنند. خیابان خلوت می‌شود و همه خودروها حرکت می‌کنند. این صحنه را در خیابان‌های تهران کم نمی‌بینید. حتی در مترو هم برخی از مسافران به دلایل مختلف، با یکدیگر و یا با دستفروش‌ها، سر کوچک‌ترین مساله‌ای درگیر می‌شوند.

طبق آمار مدیرکل پزشکی قانونی استان تهران، بیش از ۷۴ هزار نفر به دلیل نزاع به مراکز پزشکی قانونی این استان از ابتدای امسال تا پایان آبان مراجعه کرده‌اند.

به گزارش اداره کل پزشکی قانونی استان تهران، امیدرضا کارگربیده روز یکشنبه گفت: در هشت ماهه اول سال جاری ۷۴ هزار و ۸۴۵ نفر به دلیل آسیب‌های ناشی از نزاع به مراکز پزشکی قانونی استان تهران مراجعه کردند که این تعداد در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته که تعداد مراجعان به دلیل نزاع به مراکز پزشکی قانونی 73 هزار و یک نفر اعلام شده بود ۲.۵ درصد افزایش یافته است. از کل مراجعان به دلیل آسیب‌های ناشی از نزاع در هشت ماهه اول امسال، ۴۶ هزار و ۵۲۸ نفر مرد و ۲۸ هزار و ۳۱۷ نفر زن بودند.

طبق آمارها بیش از ۳۰ درصد از کل ارجاعات این بخش مربوط به آسیب دیدگان نزاع است که رقم قابل توجهی محسوب می‌شود.

رسیدگی به شکایت‌های نزاع و بررسی آسیب‌های مصدومان درگیری‌ها از وظایف پزشکی قانونی است که با دستور مقام قضائی به این سازمان ارجاع می‌شوند.

فشار جدی اقتصادی؛ عامل موثر

در همین راستا دکتر امیر لطفی حقیقت، روانشناس و جامعه‌شناس ارتباطات، درباره دلایل افزایش خشونت به «آرمان ملی» گفت: بحث خشونت یکی از مسائلی است که دلایل و متغیرهای مختلفی را باید برای آن درنظربگیریم. یکی از این موارد به فشار جدی اقتصادی جامعه برمی‌گردد. متاسفانه تورم و فقر را ما در سطح بالایی در جامعه می‌بینیم. فقر قابل توجهی را در کشورمان شاهد هستیم، که طبقات اجتماعی و قشرهای مختلف جامعه را به طرز فجیعی با یکدیگر فاصله انداخته است. یک اکثریت فقیر و یک اقلیت بسیار محدود ثروت اندوز را در جامعه مشاهده می‌کنیم. این فضا، فضای خشونت‌های ماقبل انقلابی در واقع محسوب می‌شود، یعنی بحث گفتمان نفرت را نشان می‌دهد. به عبارتی مردم با توجه به فشارها، میزان تحملشان به صورت کلی پایین آمده است و خشونت به عنوان یک سطحی از رفتار کلی، یک رفتار درواقع تعریف می‌شود به نزاع خیابانی.

این روانشناس در ادامه افزود: قسمت دوم پایین آمدن عزت نفس اجتماعی است. عزت نفس اجتماعی به این معنا که زمانی که در سطح جامعه ملاحظه می‌کنید، مثلا می‌بینید که وقتی اعضای یک خانواده به نیازهای اولیه خودشان نرسیدند، این نیازهای اولیه وقتی که تحقق پیدا نمی‌کند، تصویری که فرد از خویشتن دارد، یک تصویر کاملا نمادین و متفاوت است، باتصویر واقعی، یا تصویر ایده‌آلی که فرد باید از خودش داشته باشد. وقتی این تصویر، تصویری ناخوشایند و توأم با تحقیر است، فرد برای برون ریزی اقدام می‌کند. از بوق زدن درخیابان، از جلوی هم پیچیدن در رانندگی، از تحقیر یکدیگر، از فحاشی کردن تا نزاع‌های خیابانی، و بسیار گسترده‌تر از آن، حتی خشونت نسبت به طبیعت و محیط زیست و حیوانات و کودک آزاری و... خود را نشان می‌دهد.

وی در ادامه بیان کرد: سیاست‌های اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی کشور، که به اعتقاد من سیاست‌های شکست خورده‌ای هستند، در جامعه ما، متاسفانه سبب شدند که نفرت عمومی نسبت به همدیگر به عنوان یک گفتمان تعریف شود. گفتمان نفرت، یعنی افراد اقشار از همدیگر خوششان نیاید. همشهری‌ها نسبت به قشرهای مختلف از هم خوششان نیاید. دیالوگ و زبان و فراسخن این افراد علیه هم باشد، حتی جوک سازی، یا فحاشی و موارد دیگر.

پیام‌ها و اخبار منفی؛ موثر در کاهش حوصله

این جامعه‌شناس ارتباطات با اشاره به آلودگی‌های محیط زیستی نیز گفت: بخشی دیگر از این مسائل برمی‌گردد به آلودگی محیط زیست. سرب هوا، آلودگی‌های صوتی، آلودگی‌های محیطی، آلودگی هوا، و درواقع این موارد بسیار در پایین آمدن میزان حوصله و آرامش افراد اثرگذارند. ساختار و مبلمان شهری، خودش یکی دیگر از عوامل است. اینکه ترافیک و نوع چیدمان شهر و نوع مبلمان شهری همواره تاثیر جدی در بحث خشونت و پایین آمدن سطح تحمل افراد ایفا می‌کنند.

او با اشاره به افزایش پیام‌ها و خبرهای منفی در جامعه افزود: بحث جدی پیام‌های منفی بیش از اندازه و بی‌حساب و کتابی است که در رسانه‌ها، به ویژه رسانه‌ملی و بعد از آن در شبکه‌های اجتماعی مطرح می‌شود. اینکه مدام از بدی‌ها گفته می‌شود. اینکه برق نداریم. آب نداریم. پول نداریم، نون نداریم و چیزهای دیگر. اینها طبیعتا باعث می‌شوند که فرد از ظرفیت پایینی از تحمل برخوردار شود. بحث پایین آمدن رشد اخلاقی افراد، پایین آمدن میزان خداشرمی و خداترسی، پایین آمدن میزان تقوا در جامعه، همه این مسائل هستند

حقیقت با بیان اینکه سرمایه‌های اجتماعی ما از بین رفته است، گفت: یکی دیگر از فجیع‌ترین مسائلی که من می‌توانم بگویم عملا در جامعه ما از بین رفته است، سرمایه اجتماعی است. مثل احترام، اعتماد محبت، اینها در جامعه ما از بین رفته است. من خوشبین نیستم به اینکه یکی از مسئولان ذی ربط و واقعی و افرادی که می‌توانند اثرگذار باشند، دلشان به حال این جامعه بسوزد. خوش بین نیستم و اگر که این خوش بینی را بخواهیم حتی به خودمان تلقین کنیم، باید درنظربگیریم که جامعه ما نیازمند یک بازسازی از حال به ایده‌آل است و این درواقع محقق نخواهدشد، مگر در شرایط بسیار خاص.