پالس‌های مثبت برای از سر گیری مذاکرات؟
آرمان ملي- حميد شجاعي: تحولات حول محور احياي برجام و از سرگيري مذاکرات همچنان به عنوان مهم‌ترين اخبار در رسانه‌هاي داخلي و بين‌المللي دنبال و منعکس مي‌شود و همه در پي آن هستند که بالاخره اين ماراتن احياي برجام چه زماني به نتيجه خواهد رسيد و اساسا طرف‌ها آنقدر که در اظهارنظر و رويکردهاي اعلامي مصرانه و با جديت تمام در پي احياي برجام هستند؛ در عمل و اجرا نيز به همان ميزان فعاليت‌هاي اثر بخش و مفيد فايده انجام مي‌دهند يا اينکه در عرصه عمل کميت‌شان لنگ مي‌زند. البته آنچه تاکنون از رويکرد غربي‌ها؛ يعني اروپايي‌ها و آمريکا ديده‌ايم صرفا اظهارنظر و ابراز اميدواري نسبت به احياي برجام بوده و در يک کلام غربي‌ها به لحاظ گفتار درماني حتي به توافق هم رسيده‌اند اما مساله مهم اين است که در بر روي کاغذ و در عرصه عمل هنوز هيچ اتفاقي نيفتاده است و تا آمريکايي‌ها شروط 3 گانه ايران را نپذيرند نمي‌توان سخني از رسيدن به توافق به ميان آورد. آنچه مسلم است شرايط و تحولات بين‌المللي اين نکته را القا مي‌کند که فرصت چنداني براي تصميم‌گيري درباره احياي برجام نمانده است؛ توافقي که هم ايران و هم آمريکا به احياي آن نياز دارند. اما بر خلاف ايران که همواره با مواضع سازنده خود از مذاکره در راستاي توافق استقبال مي‌کند؛ آمريکا در ظاهر خود را علاقه‌مند به احياي برجام نشان مي‌دهد اما در عمل با فرافکني در جهت عدم برداشتن گام‌هاي عملي توپ عدم تعامل با طرفين براي احياي برجام را به زمين ايران مي‌اندازد و ايران را مسئول به نتيجه نرسيدن احياي برجام معرفي مي‌کند. اما در اين ميان تحرکات اروپايي‌ها در نوع خود قابل تامل است. در شرايطي که بسياري از تحليلگران داخلي و بين‌المللي بر اين باورند که مساله برجام مساله ميان ايران و آمريکاست و اگر اين مساله حل بشود احياي برجام چندان کار سختي نخواهد بود اما تحرکات اخير جوزپ بورل مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا در جهت به فرجام رسيدن برجام نيز مساله‌اي است که نبايد به سادگي از آن عبور کرد. هر چند که اروپايي‌ها خود يکي از طرفين بدعهد برجام بودند که به تعهدات و وظايف خود عمل نکردند اما امروز آنها بيش از هر طرف ديگري مدافع احياي برجام هستند. چرا که از طرفي با احياي برجام مي‌توانند از ثمرات آن استفاده کرده و به بازارهاي بکر ايران دست پيدا کنند. از طرف ديگر نيز با توجه به جنگ روسيه و اوکراين و ماجراي تحريم گاز و نفت روسيه اروپايي‌ها نمي‌خواهند با مشکل انرژي روبه‌رو شوند و احياي برجام مي‌تواند راه حلي براي اين مشکل آنها نيز باشد. لذا تلاش مي‌کنند تا به هر نحوي طرفين را به توافق راضي کنند. با اين حال همان‌طور که بارها گفته شده احياي بر جام به نفع همه طرفين خواهد بود. ايران از منافع اقتصادي آن و مهم‌تر از همه لغو تحريم‌ها بهره خواهد برد و ساير طرفين نيز به فراخور منافع خود از مواهب برجام منتفع خواهند گرديد.
پالس‌هاي مثبت
پيشنهاد اخير جوزپ بورل، مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا براي رسيدن طرفين به توافق تا حدي موافقت تلويحي برخي طرف‌ها را به دنبال داشته و پالس‌هاي مثبتي از سوي غربي‌ها آمده است. هر چند که ساير طرفين از جمله ايران نيز ابتکار بورل را رد نکرده‌اند اما مواضع و پيشنهادات خود را نيز اعلام کرده‌اند. همين مساله نيز باعث شده تا اگر تا چندي پيش چندان عزمي براي از سرگيري مذاکرات در طرفين احساس نمي‌شد اما از چند روز قبل ورق برگردد و طرفين بازهم به مذاکره متمايل شوند. چنانکه اخيرا رضازاده عضو کميسيون امنيت ملي مجلس گفته؛ «احتمالا در روزهاي آينده دور جديد مذاکرات در وين برگزار خواهد شد.» با اين حال احتمال از سرگيري مذاکرات وقتي تقويت شد که علي باقري‌کني رئيس هيات مذاکره‌کننده کشورمان در رشته توئيتي نوشت: «ما ايده‌هاي پيشنهادي شکلي و محتوايي خود را به‌منظور هموار ساختن مسير براي جمع‌بندي سريع مذاکرات وين که با هدف اصلاح يک شرايط پيچيده خسارت‌بار ناشي از خروج يکجانبه و غيرقانوني آمريکا آغار شده، به طرف‌هاي مقابل ارائه داديم.» وي با بيان اينکه ما به‌صورت نزديک با شرکاي برجامي خود، به‌ويژه هماهنگ‌کننده، به‌منظور ارائه فرصتي ديگر به آمريکا براي نشان‌دادن حسن‌نيت و مسئوليت‌پذيري خود کار مي‌کنيم، اعلام کرد: ايران آماده جمع‌بندي مذاکرات در مدت زمان کوتاهي است، اگر طرف مقابل نيز آماده اقدام مشابه باشد. از طرفي برخي رسانه‌هاي عرب منطقه نيز از تحرکات برخي کشورهايي که سابقه ميانجي‌گري در مذاکرات را داشته‌اند خبر مي‌دهند. به‌طور مشخص عمان نقش ويژه‌اي در مذاکرات ايران و آمريکا ايفا کرده و اکنون به کشور مورد اعتماد غرب تبديل شده است. چه اينکه شايد گفت‌وگوهاي اخير بدر البوسعيدي وزير خارجه اين کشور با حسين امير عبداللهيان وزير خارجه کشورمان نيز در همين راستا قلمداد شود. در شرايطي که تحولات پيرامون برجام در نقاط مختلف دنيا در جريان است بايد ديد با اين تفاسير شرايط براي احياي برجام به کدام سمت و سو خواهد رفت.
بايد به مردم توضيح داده شود
يک چهره سياسي در خصوص مذاکرات احياي برجام و گره خوردن آن اظهارداشت: به نظر من چون در تصميم‌گيري دوطرف ايران وآمريکا تعلل صورت گرفته، به مرور زمان برجام تا حدي فايده خود را براي دو طرف از دست داده است. اگر در اسفند سال 99 که زمينه توافق فراهم بود اين کار انجام مي‌شد به نفع طرفين بود. اگر ما توافق مي‌کرديم و بعد اجازه مي‌داديم شرکت‌هاي آمريکايي هم وارد رقابت در بازار ايران شوند، پايه‌هاي برجام محکم مي‌شد و احتمال خروج آمريکا از برجام خيلي کم مي‌شد. ولي خب دو طرف زمان را از دست دادند و الان به جايي رسيده که هر دو احساس مي‌کنند با اين توافق به هدف‌هاي خود به خوبي نمي‌رسند. علي مطهري گفت: بايدن در حال نزديک‌شدن به زمان انتخابات ميان‌دوره‌اي کنگره آمريکاست و از اين هراس دارد که با انجام توافق، رأي دموکرات‌ها در آمريکا شکسته شود. از اين رو بايدن آن دست بازي که يک سال و نيم پيش داشت اکنون ندارد. همچنين در دوره بعد رياست‌جمهوري آمريکا احتمالا جمهوري‌خواهان پيروز خواهند شد و احتمال خروج دوباره کاخ سفيد از برجام وجود دارد. لذا ايران هم چون احساس مي‌کند تضمين کافي در دست ندارد الان نمي‌تواند درست تصميم بگيرد. نايب‌رئيس مجلس دهم بيان کرد: در خصوص عدم اطلاع نمايندگان مجلس از روند مذاکرات تصريح کرد: وقتي نماينده مجلس مطلع نباشد، به طريق اولي مردم عادي هم مطلع نيستند. اين، روش خوبي نيست و حتما بايد به نماينده‌ها گزارش دهند، حتي به مردم بايد گزارش دهند به چه دليل مذاکرات متوقف شده و اگر تصميم بر اين است که اصلا برجام منهدم شود بايد به مردم توضيح دهند تا ديگران و کارشناسان هم بتوانند نظر بدهند.
ارسال نظر