بازگشت ديرهنگام به دوران محدوديت هاي سفت و سخت

محمد هاشمی ضمن اعلام فوت یک نفر در استان البرز بر اثر ابتلا به اُمیکرون، مجموع شمار فوتی سویه جدید کرونا در کشور را ۱۰ نفر اعلام کرد. به گفته رئیس اداره مراقبت مرکز مدیریت‌ بیماری‌‌های واگیر در وزارت بهداشت نیز، اُمیکرون به سویه غالب کشور تبدیل شده است. اکنون کشور با رشد انفجاری تعداد مبتلایان کرونا مواجه شده و این در حالی است که پس از بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها، بازگشایی‌ها در موج جدید بیماری به ورزشگاه‌ها رسیده است و مجوز حضور 10 هزار نفری تماشاگران مرد و زن در بازی فوتبال ایران و عراق صادر شده. اما گزارش‌ها در کشور دلالت از آن دارد که بازیکنان ایرانی یکی پس از دیگری کرونا می‌گیرند. بازگشایی‌ها اما در بحبوحه اُمیکرون در ایران به این جا ختم نشده است و محسن محمودی، رئیس شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی استان تهران گفته: «امسال راهپیمایی ۲۲ به‌همن ماه با حضور گسترده مردم در تهران برگزار می‌شود.» بازگشایی‌های حداکثری در کشور در حالی ادامه دارد که براساس آخرین به روزرسانی نقشه رنگ بندی کشور، رنگ نارنجی به نقشه کرونایی ایران بازگشته است. با افزایش موارد بستری، ۳۲ شهرستان از وضعیت آبی کرونا خارج و در وضعیت زرد قرار گرفتند و علاوه ‌بر آن، شهرستان اردکان از استان یزد در وضعیت نارنجی قرار گرفت. رنگ بندی جدید هرچند دیر منتشر شده است، بر اساس تصمیم عجیب ستاد ملی کرونا لزومی به تغییر در معیارهای رنگ ‌بندی نقشه کشور احساس نمی‌شود و رنگ‌ بندی کماکان صرفا بر اساس روند بستری و نه مراجعات سرپایی انجام می‌شود.

چرا کسی اُمیکرون را جدی نگرفت؟

طی یکی دو هفته اخیر بر تعداد مبتلایان به اُمیکرون- سویه غالب کرونا در سطح جهان- در کشور ایران افزوده شده و همزمان روند تعداد مراجعات سرپایی و بستری در حال اوج گرفتن است به طوری که موج جدید بیماری در کشور شکل گرفته است و دو ماه به‌همن و اسفند روزهای سختی برای مسئولان و هموطنان ایرانی خواهد بود. در صورت تداوم شرایط فعلی بعید نیست که ترکش‌های موج اخیر کرونا و پیک ششم بیماری متوجه تعطیلات سال نوی پیش‌رو شود و ایرانیان مجبور به ماندن در خانه و تن دادن به تعطیلی و قرنطینه شوند. البته چنین روزهایی قابل پیش بینی بود، زمانی‌که کمیته علمی ستاد ملی کرونا به محض شناسایی اولین مورد اُمیکرون نسبت به تاخیر در بازگشایی‌ها هشدار می‌داد و ضرب الاجل 14 روزه برای کنترل و مهار ویروس تعیین کرد. رشد انفجاری تعداد مبتلایان کرونا در کشور به معنای آن است که ایمنی جمعی از طریق واکسیناسیون پیدا نشده و انتظارات از تزریق واکسن در نوبت‌های اول تا سوم برآورده نشده است. البته از بدو پیدایش ویروس جدید تاکید می‌شد که واکسن‌های موجود روی آن فاقد تاثیر هستند و عادی انگاری بیماری و بازگشایی‌های حداکثری می‌رود که موج جدید را باعث شود و پیک ششم کرونا خانمان براندازتر از پیک‌های قبلی باشد. روند کنونی تعداد مبتلایان به کرونا اینگونه که انفجاری افزایش می‌یابد، حتی اگر اُمیکرون کشنده نباشد، با این وضعیت سرعت واکسیناسیون و شمار چند ده میلیون نفری که هرگز واکسینه نشده‌اند و همچنین فقدان کارایی لازم واکسن‌های سبد واکسیناسیون کشور به دلیل به‌روز نشدن، افت رعایت پروتکل‌های بهداشتی و حجم بالای مراجعان به مراکز درمانی، میزان مرگ و میر و بدحالی طی روزها و هفته‌ها و ماه‌های آینده رشد چشمگیری قطعا خواهد داشت.

احتمال بازگشت محدودیت‌ها

دیگر جایی نیست که در کشور بازگشایی نشده باشد و این در حالی است که از خیابان‌های پایتخت گرفته تا دیگر شهرهای کشور با حجم عظیم تردد دانش آموزان و دانشجویان روبه‌رو شده‌اند و بر تعداد آنها حتی در روزهای آینده افزوده خواهد شد. دیگر در مترو و اتوبوس‌های داخل شهری جای سوزن انداز نیست و حفظ فاصله اجتماعی و تهویه بیشتر به شوخی می‌ماند. کلاس‌های مدارس و دانشگاه‌ها این روزها با حضور حداکثری و اجبار دانش آموزان و دانشجویان در حال برگزاری است. سن ابتلا به کرونا و سویه جدید ویروس روز به روز به علت بازگشایی‌های اخیر در مراکز آموزشی کاهش یافته است. در این میان وزیر کشور گفته است: «اگر شهروندان پروتکل‌های بهداشتی را رعایت نکنند و اُمیکرون شدت پیدا کند، بی‌تردید محدودیت‌ها باز می‌گردد.» احمد وحیدی از همه شهروندان درخواست کرد که به‌شدت مراقبت‌های بهداشتی را مورد توجه قرار دهند، و افزود: «مدیریت هوشمند وجود دارد اما عادی‌سازی اوضاع نباید انجام شود لذا همه مراکز درگیر که تجمع در آن وجود دارد همچون تالارهای غذاخوری، مراکز حمل و نقل عمومی، آموزشی و... باید رعایت کنند، البته یکی از آنها زدن واکسن است واکسن دُز دوم تکمیل شود و دُز سوم را دنبال کنیم. متأسفانه براساس گزارشها تزریق دُز سوم ۱۷ درصد اعلام شده است که باید افزایش پیدا کند چرا که ایمنی بیشتر و اطمینان بخشی را ایجاد می‌کند.» وحیدی در خصوص بازگشایی مدارس نیز گفت: «مراکز آموزشی غیر از کلاس‌های درس که حضوری شدن آنها پیگیری می‌شود. برنامه‌های فوق برنامه را که نیاز به تجمع دارد به زمان دیگری موکل کند. در حقیقت سایر اجتماع‌هایی که نیاز به دورهمی دانشجویان و دانش اموزان دارند باید به وقت دیگری موکل شود. همچنین در مورد تالارها حتما باید قوانین فاصله اجتماعی پیش بینی شده رعایت شود.» شاید بهترین راهکار مهار و کنترل بیماری را باید در اظهارات روز گذشته وزیر کشور دید. آنجا که او تلویحا تعطیلی و قرنطینه کوتاه مدت در سطح بالایی از محدودیت‌ها را مطرح می‌کند. او البته اشاره نمی‌کند که چرا پس از حدود یک میلیارد دلاری که خرج واردات واکسن و تشویق مردم به تزریق شد در حال حاضر حرف از نوعی حکومت نظامی که در کشورهایی نظیر چین نیز انجام گرفته، می‌کند؟! با این وجود، تجربه کشورهای آلوده به ویروس کرونا از جمله چین و روسیه و انگلستان در گذشته نشان داده است حکومت نظامی کرونایی می‌تواند تاثیر معنادارای در کنترل بیماری داشته باشد. البته چنین اقدامی باید در زمانی که درست اعضای کمیته علمی کرونا نسبت به اُمیکرون هشدار می‌دادند و مهلت زمانی محدودی برای مهار ویروس از بدو شناسایی تعیین کرده بودند صورت می‌گرفت. اینکه چرا دولت زیر‌بار محدودیت‌ها در زمان مقرر نداد هنوز مشخص نیست اما شاید دولت مصلحت می‌بیند در دو ماه آخر سال و حتی در تعطیلات سال نوی ایرانیان محدودیت‌ها و ممنوعیت‌ها را با طعم محدودیت‌های شدید بازگرداند!

آزمایش سرماخوردگی به‌جای تست اُمیکرون

آغاز واکسیناسیون گروه سنی ۹ تا 12 سال با واکسن‌های سینوفارم و پاستوکووک نمی‌تواند با توجه به اینکه تاکنون واکسن مطمئنی برای گروه سنی زیر ۱۲ سال در جهان شناسایی نشده است و واکسن‌‌‌‏‌های معتبر حتی تاثیری در توقف کووید۱۹ در جهان نداشته‌اند موثر افتد. دیگر نمی‌توان به جامعه آدرس غلط داد و راه‌های کنترل بیماری را صرفا به تزریق دوز سوم واکسن و تهدید واکسینه نشده‌ها خلاصه کرد. تعداد مبتلایان کرونا به مراتب بالاتر است چرا که بسیاری از مبتلایان علائم ندارند یا برای انجام تست مراجعه نمی‌کنند. حتی امکانات آزمایشگاهی و تشخیصی ویروس کرونا در شهرها به‌قدری ضعیف است یا اصلا وجود ندارد که تعداد زیادی از مبتلایان کرونا با وجود ابتلا به علائم نوعی سرماخوردگی به بیمارستان‌ها و آزمایشگاه‌ها مراجعه می‌کنند و پس از انجام تست‌های پی سی آر و سرولوژی با نتایج منفی آزمایشات خود مواجه می‌شوند که خود گواه بر ابتلای جمعیت مبتلایان به سویه اُمیکرون است. در کشورهای متعددی از جهآنکه واکسیناسیون بالایی داشته‌‌اند، آمار بستری روزانه اُمیکرون به مراتب بالاتر از سویه‌‌های قبلی از جمله دلتا بوده است و این ماجرا اکنون در ایران هم اتفاق افتاده است. عمق نگاه مدیریت کرونا در کشور از ابتدای ورود ویروس به کشور در سال 1398 درمان محوری و نه پیشگیری محوری بوده است. کمیته علمی کرونا به محض شناسایی اولین مورد اُمیکرون در ایران و اثبات 500 درصدی سرایت پذیری ویروس جدید نسبت به ویروس‌های قبلی از جمله دلتا معتقد به اصلاح فرمول ملاک رنگ بندی کرونا در کشور بود. اما در وزارت بهداشت و درمان اعلام به آرامش در کشور انجام می‌گرفت و گفته می‌شد فعلا بیمارستان‌ها از تخت خالی برای مبتلایان جدید برخوردار هستند. اکنون در موج ششم کرونا خبرها حاکی از آن است که تعداد مبتلایان به کرونا دست کم 10 برابر شده است و تعداد بیشتری از مردم به طور روزانه مبتلا می‌شوند و مراجعات سرپایی بیماری افزایش یافته است و مبتلایان حتی نیاز مبرم به بستری پیدا می‌کنند و واکسن‌ها جلوی بستری شدن افراد را نگرفته‌اند. وضعیت نگران کننده است و پیش بینی می‌شود موج اخیر کرونا که درپی گسترش اُمیکرون در کشور پدید آمده است بزرگ‌ترین موج کرونا در تاریخ کشور باشد. آنچه مسلم است؛ درمان محوری در نوع نگاه مدیریت کرونا در دولت جدید نیز حاکم شده است و مثل گذشته همچنان ادامه دارد. سهم بهداشت از بودجه سلامت کشور تنها 7 درصد بوده است و درخصوص کرونا و سویه جدید اُمیکرون این رقم اندک حتی تقسیم شده است. واکسن‌های موجود در کشور به اندازه کافی در برابر اُمیکرون محافظت ایجاد نمی‌کنند و باید تدابیر پیشگیری کننده بهداشتی برای بیماری در نظر گرفت. حرف از قرنطینه هوشمند و برخورد قهرآمیز و تهدیدآمیز با واکسینه نشده‌ها نیز شوخی با علم اپیدمیولوژی بیماری‌های واگیردار تنفسی از جمله کرونا است و نمی‌توان به این مدل مدیریتی دل بست.