دانــستنی‌هـــا

تغذیه در افراد دیابتی

مشاور تغذیه و رژیم درمانی کلینیک دیابت پژوهشگاه رویان با بیان اینکه معمولا افراد پیش از دیابت یا چاق هستند یا اضافه وزن دارند، گفت: مهم‌ترین درمان دیابت کنترل و کاهش‌وزن است. همیشه خط اول درمان، تنظیم سبک زندگی است. شقایق هادی‌زاده، افزود: سه نوع دیابت نوع یک، نوع2 و حاملگی داریم و اهمیت تغذیه در هر سه نوع دیابت برای کنترل قند خون نقش مهمی دارد. وی ادامه داد: تغذیه فرد دارای دیابت، باید با زمینه دیابت و شرایط جسمانی و دارویی که مصرف می‌کند، مطابقت داشته باشد. این متخصص تغذیه در مورد دیابت حاملگی نیز اظهارداشت: نوع تغذیه مادر در این دوران مهم است و در حالی که نیاز مادر و جنین به مواد غذایی تامین می‌شود، مادر وزن‌گیری درستی باید داشته باشد و این کمک به رشد صحیح جنین می‌کند. اگر مادر انسولین استفاده می‌کند، مصرف دارو با تغذیه و نوع غذایی که مصرف می‌کند باید هماهنگ باشد و به افت قندخون وی منجر نشود. در این حالت اگر وزن‌گیری مادر تا انتهای بارداری به‌خوبی پیش برود، نیاز نیست که وزنش کم شود یا بخواهد قندش را کاهش دهد.

تنظیم سبک زندگی

هادی‌زاده در بخش دیگری از سخنانش درباره پیش‌دیابت خاطرنشان کرد: کنترل وزن در افراد پیش‌دیابتی اهمیت دارد؛ چرا که اضافه‌وزن خود عاملی برای بروز دیابت است. فردی که دچار چاقی یا اضافه‌وزن است، مقاومت به انسولین در بدن او اتفاق می‌افتد. به همین دلیل توصیه می‌کنیم این افراد با کاهش‌وزن خود، مانع از ابتلا به دیابت شوند یا اگر دیابتی هستند دوز داروی آنها کم شود. وی ادامه داد: معمولا افراد پیش از دیابت یا چاق هستند یا اضافه‌وزن دارند. به همین دلیل مهم‌ترین درمان، کنترل وزن است. وقتی وزن فرد کم شود، باعث می‌شود بدن قند را تنظیم کرده و از طرفی حساسیت انسولین کم شود. در این میان ممکن است کنترل قند سخت باشد و نیاز به استفاده دارو احساس شود. در این صورت فرد باید در کنار کاهش وزن، حتما دارو هم مصرف کند. هادی‌زاده با بیان اینکه فرد پیش‌دیابتی یا دیابتی باید تحت‌نظر پزشک متخصص باشد، تاکیدکرد: در افراد پیش از دیابت کاهش وزن بین ۷ تا ۱۰ درصد از وزن اولیه نقش مهمی دارد.

میوه جای شام را نمی‌گیرد

مشاور تغذیه و رژیم درمانی کلینیک دیابت پژوهشگاه رویان با بیان اینکه خط اول درمان، همیشه تنظیم سبک زندگی است، تصریح کرد: همه باید سعی کنیم برنامه غذایی مرتب داشته باشیم. هیچ‌وقت کم‌غذایی و کم‌خوردن را پیشنهاد نمی‌کنیم؛ چرا که سلول‌های بدن نیاز به قند و انرژی دارند، اما تامین این قند باید از منابع درستی مثل استفاده غلات انجام شود. یک برنامه غذایی مرتب، متناوب شامل چهار تا پنج وعده غذایی اصلی و میان وعده می‌شود. وی ادامه داد: افراد پیش از دیابت باید برنامه غذایی سالمی را دنبال کنند. یعنی در برنامه غذایی خود افراط و تفریط نداشته باشند. برای مثال برخی وعده شام را حذف کرده و به‌جای آن چند میوه می‌خورند، اما میوه هم قند دارد. میوه به‌خاطر قند و کالری ممکن است اثرگذاری آن از شام بیشتر باشد. یک میوه اضافه معادل پنج قاشق برنج یا یک کف دست نان است. در نتیجه شما به‌جای شام برای اینکه میزان گرسنگی‌تان را تامین کنید، مجبور می‌شوید میوه بیشتری میل کنید. این درحالی است که مازاد قند میوه در کبد و بدن تبدیل به چربی و در نتیجه مقاومت بیشتر انسولین می‌شود. این متخصص تغذیه با اشاره به اینکه در برنامه افراد مبتلا به دیابت سه تا چهار واحد میوه قرار می‌دهیم، خاطرنشان کرد: میوه باید اندازه متوسط باشد؛ چرا که میوه بزرگ از نظر ما دو میوه محسوب می‌شود. ترکیب میوه اصلی با خیار یا سبزیجاتی مثل کرفس، کلم‌بروکلی، اسفناج، هویج خام گزینه‌های عالی برای میان وعده هستند؛ چراکه در بدن حالت تعادل ایجاد می‌کنند. وی تاکید کرد: اگر فردی قند بالایی دارد، پس از صرف شام در برنامه غذایی او میوه قرار نمی‌دهیم. بلکه استفاده از میوه را در میان وعده صبح یا عصر می‌گذاریم. چرا که بدن فرد مستعد دیابت توانایی هضم و جذب میوه را در طول شب ندارد.

نوسان قندخون

هادی‌زاده یادآور شد: فرد دارای دیابت که داروی قندخون مصرف می‌کند، اگر فقط سبزی یا میوه بخورد، باعث افت قندخون در بدنش می‌شود. در بدن این افراد نوسان قندخون اتفاق می‌افتد. در نتیجه آنها باید به مقدار مناسب و با توجه به قد و وزن و نوع دیابت و دارویی که مصرف می‌کنند و زیرنظر پزشک، نان و برنج به‌صورت کنترل شده استفاده کنند، اما از طرف دیگر تغذیه این افراد نباید بار نشاسته‌ای زیادی داشته باشد. این متخصص تغذیه با بیان اینکه برنامه غذایی افراد دیابتی با افراد معمولی فرق و نظم غذایی اهمیت دارد، اظهارداشت: این افراد همراه با وعده غذایی اصلی خود باید سبزیجات، سالاد کاهو یا سالاد شیرازی، سبزی‌خوردن و... مصرف کنند. چون این مواد غذایی مثل ترمز در بدن عمل می‌کنند، جلوی قند را گرفته و اثر مفید روی بدن می‌گذارند. اما مصرف سالاد با سس اشتباه است و افراد باید از لیموترش یا روغن‌های طبیعی مثل زیتون برای مزه‌دارکردن سالاد خود استفاده کنند.

پیروی از برنامه غذایی

وی گفت: در شرایط کنونی که کار و زندگی‌ها ماشینی و تحرک افراد کم شده‌اند، نوع تغذیه باید متعادل باشد. چاقی شکم و پهلو عامل مهمی برای دیابت و فشارخون و مشکلات قلبی‌وعروقی است. هادی‌زاده خاطرنشان کرد: به همین دلیل سبک زندگی اشتباه را باید تغییر دهیم. بدون شک بی‌نظمی غذایی بر عملکرد بد بدن تاثیر می‌گذارد. در نتیجه فعالیت بدنی بسیار اهمیت دارد و افراد باید در هفته ۱۵۰ دقیقه فعالیت هوازی مثل پیاده‌روی منظم داشته باشند. وی بیان کرد: برقراری تعادل در فعالیت بدنی و برنامه غذایی کمک به هضم و فعالیت اصولی و درست در بدن می‌کند. برای مثال اگر در یک مهمانی شیرینی و شکلات استفاده کردید می‌توانید با افزایش میزان فعالیت بدنی، به‌جای ۲۰ دقیقه، با ۴۰ دقیقه پیاده‌روی به سوخت‌وساز بدن و هضم شیرینی و موادقندی اضافه‌ای که مصرف کرده‌اید، کمک کنید.