جوانهزنی خوشبینیها
یوسف مولایی استاد دانشگاه
با اینکه خروجی نشست ایران و 1+4 در وین، توافق برای تشکیل دو نشست کارشناسی موازی برای رایزنیهای فنی در حوزه رفع تحریم و فعالیتهای هستهای بود و نماینده روسیه در سازمانهای بینالمللی مستقر در وین این نشست را موفقیتآمیز دانسته است ولی احیای برجام به لحاظ فنی یکباره نمیتواند رخ دهد. مهم این است که طرفین یعنی ایران و آمریکا اراده لازم برای اینکه به شرایط قبل از فعال شدن تحریمهایی که ترامپ دوباره فعال کرده بود را داشته باشند. آمریکا تحریمها را معلق کند و ایران به همان شرایطی که در برجام پیشبینی شده برگردد. امری شدنی چون در روابط بینالملل همه چیز به اراده سیاسی برمیگردد. یعنی دو کشور باید به این نتیجه رسیده باشند که نفع هر دو به بازگشت است و برجام را اجرائی کنند و نفع هر دو یعنی اینکه هر کدام از زاویه منافع خود این را فرصتی ببینند بهرغم اینکه اختلافاتی در حوزههای مختلف دارند و خواهند داشت. ولی بازگشت صددرصد به نقطهای که به نوعی آمریکا با خروج از برجام آن را آسیبپذیر کرد، خیلی راحت نیست و حتما مشکلات فنی خواهد داشت و طرفین اگر اراده سیاسی دارند، باید برای نکات فنی قضیه انعطاف مناسب نشان دهند. بخصوص که واسطهگری یا میانجیگری اروپاییهارا برای پیداکردن راهحلهای فنی مناسب بپذیرند. البته هرچند در کلیات اراده وجود دارد ولی در جزئیات اینکه چقدر از خواستههای حداکثری عقبنشینی کنند، مطرح است. خواسته حداکثری ایران واقعا غیرمنطقی نیست؛ ایران خواستار بازگشت آمریکا به برجام است چون آمریکا با خروج از برجام به ایران آسیب رسانده و باید تحریمهای بعد از برجام را معلق کند ولی این آمریکاست که شرط و شروط میگذارد. بایدن بعضا تحت فشار نیروهای داخلی و مخصوصا سنا و طرفداران ترامپ و بخصوص متحدین منطقهای است و این فشارها اجازه نمیدهد که آمریکا بتواند یکباره همه تعهدات خود در خصوص برجام را ایفا کند. بنابراین به نظر میرسد این روند بین شش ماه تا یکسال احتمالا ادامه داشته باشد. دولت دکتر روحانی حداکثر کاری که میتواند بکند این است که زمینه تصمیم بزرگ را فراهم کند اما تصمیم بزرگ در این دولت انجام نخواهد شد. یعنی سندی که طرفین به توافق رسیده باشند که اجرائی شود و آمریکا به نقطهای که ترامپ از برجام خارج شده، برای دولت روحانی مقدور نیست. چون بحثهای فنی و تکنیکی زیاد است، بهعلاوه اینکه فشار از دو طرف وجود دارد. هم در ایران، دولت مخالفینی دارد که نمیخواهند اگر موفقیتی حاصل میشود به اسم آقای روحانی تمام شود و آن طرف هم صف مخالفین در حکومت آمریکا و مخالفین منطقهای طولانی است. بنابراین باید خوشبینی خود را به بعد از انتخابات ایران و شکلگیری دولت جدید موکول کنیم هرچند این موارد تصمیمات فرادولتی و حاکمیتی است و دولت خیلی تعیینکننده نیست. دولت روحانی تا الان هم سیاستهای نظام را پیش برده و مجری است ولی چون بحثهای فنی زیادی وجود دارد به این راحتی و ظرف یکی، دو ماه آینده به نتیجه نخواهد رسید اما میتواند خیلی از مشکلات را پیشبینی کند و برای حل آن راهحلهایی ارائه دهد. در این صورت برای دولت بعد جاده هموار است تا راحت بتواند مسیر را طی کند.
ارسال نظر