آلودگی هوا چه بلاهایی که بر سر شهروندان نمی‌آورد

بحث آلودگي هوا در ايران، بحثي تازه نيست. کارشناسان دلايل متفاوتي را براي اين آلودگي ذکر مي‌کنند که اگر تلاشي براي رفع آن صورت مي‌گرفت، شايد به يکي از بحران‌هاي کشور بدل نمي‌شد که الان تهديدي جدي براي سلامت محسوب شده و به جان شهروندان بيفتد. شهرونداني که ماليات پرداخت مي‌کنند تا از امکانات اوليه رفاه، امنيت و آرامش برخوردار باشند. اخيرا بهداشت‌نيوز گزارشي از تهديدهاي جدي آلودگي هوا براي سلامت تهيه کرده است و توضيح داده که باعث افزايش احتمال بروز عوارضي همچون سکته‌مغزي، بيماري‌هاي قلبي ‌و عروقي، بيماري‌هاي مزمن تنفسي، سرطان و کم‌هوشي مي‌شود. شاخص کيفيت هوا به شش دسته شرايط پاک، قابل قبول، ناسالم براي گروه‌هاي حساس، ناسالم، خيلي ناسالم و خطرناک طبقه بندي مي‌شود و شرايط خيلي ناسالم، هشداري براي سلامت به حساب مي‌آيد که در آن هر فردي ممکن است اثرات جدي سلامت را تجربه کند. مهدي کمري کارشناس بهداشت هواي معاونت امور بهداشتي دانشگاه اجتناب از سفرهاي غيرضروري در طول روز و ساعات پر ترافيک، استفاده از وسايل حمل و نقل عمومي، استفاده از ظرفيت سامانه‌هاي الکترونيکي براي انجام خدمات بانکي، متوقف کردن فعاليت‌هايي که سبب تشديد آلودگي هوا مي‌شود (فعاليت‌هاي عمراني) را از مهم‌ترين راهکارهاي موثر در کاهش آلودگي هوا عنوان کرده است. به گفته او معاينه فني خودرو براي کنترل آلودگي، معاينه فني موتورخانه منازل براي بهينه سازي مصرف سوخت و خاموش کردن موتور خودرو در ترافيک‌هاي سنگين نيز از ديگر راهکارهاي کاهش آلودگي هواست. کمري عدم استفاده از دخانيات و سيگار، مرطوب نگه داشتن فضاي خانه به خصوص مواقعي که از گرم کننده‌هايي مانند بخاري گازي، بخاري نفتي يا شومينه استفاده مي‌شود، استفاده از ماسک‌هاي تنفسي مناسب (ماسک‌هاي تنفسيFFP2 فيلتردار) را از ديگر راهکارهاي مقابله با اثرات زيانبار آلودگي هوا در شرايط آلوده عنوان کرده است. او در ادامه استفاده از ماسک‌هاي جراحي را در مقابله با آلودگي بي‌تاثير دانسته و هشدار داده: مصرف ماسک‌هاي جراحي به هيچ عنوان براي فيلتر کردن ذرات 2.5ميکرون فايده‌اي ندارد. ذرات معلق کم‌تر از 2.5 ميکرون اغلب جزو آلاينده‌هاي شهر تهران هستند بنابراين ماسکي که شما انتخاب مي‌کنيد، بايد قابليت فيلتر کردن اين ذرات را داشته باشد. کمري توصيه کرده: مردم فعاليت‌هاي ورزشي را تا حد امکان کاهش بدهند و يا در فضاي بسته ورزش کنند.

کدام اقشار در برابر آلودگي هوا آسيب پذيرترند؟

اما فاطمه عابديني، فوق تخصص ريه و عضو هيات علمي دانشگاه نيز اقشار آسيب‌پذير جامعه را شامل کودکان زير شش سال، سالمندان بالاي 65 سال و مبتلايان به بيماري‌هاي مزمن (قلبي، ريوي، کليوي و کبدي) برشمرده و گفته: تزريق واکسن آنفلوآنزا و عفونت ريه(نوموکوک) براي افرادي که سابقه آسم و بيماري‌هاي ريوي دارند و همچنين اقشار آسيب‌پذير جامعه لازم و ضروري است. او با اشاره به اينکه افزايش ذرات معلق(ريزگردها) در زمان آلودگي هوا، امکان انتقال عفونت‌هاي تنفسي در زمان آلودگي هوا افزايش مي‌يابد، رعايت بهداشت، شستن مکرر دست‌ها، استفاده از دستمال موقع عطسه و سرفه، خوردن مايعات کافي (10تا8 ليوان روزانه) را از جمله راهکارهايي برشمرده که در اين راستا موثر است. عابديني مصرف غذاهاي سالم سبزي‌ها و ميوه‌هاي تازه، خوردن يک تا دو ليوان شير روزانه، کاهش استرس و استراحت کافي را براي افزايش ايمني بدن افراد ضروري عنوان کرده است.

علائم مسموميت در آلودگي هوا

اين فوق تخصص ريه گيجي، خستگي، سردرد، سوزش چشم و بيني و حلق، بي‌حوصلگي از علائم مسموميت در آلودگي هوا عنوان کرده و به افراد توصيه کرده: درصورت بروز تنگي نفس شديد، گيجي يا خستگي شديد هر چه سريع‌تر به نزديک‌ترين مرکز درماني و اورژانس مراجعه کنند تا اقدامات درماني لازم براي آنها انجام شود. عابديني از بيماران مزمن تنفسي خواسته که در شرايط آلودگي هوا حتما داروهاي خود را به موقع استفاده کنند تا دچار حملات تنفسي نشوند.

براي خنثي کردن خطرات آلودگي هوا چه غذاهايي مصرف کنيم؟

نسرين اميدوار دکتري تخصصي علوم تغذيه هم با بيان اينکه آلاينده‌هاي موجود در هواي آلوده، از عواملي هستند که باعث بروز اکسايش (کاهش) در بدن ما مي‌شوند، گفته: بايد غذاهايي را مصرف کنيم که به مقدار کافي آنتي‌اکسيدان داشته باشند و به سيستم ايمني ما براي مقابله با شرايط کمک کنند.

عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي با تاکيد بر ضرورت مصرف مواد غذايي حاوي آنتي‌اکسيدان توضيح داده: مصرف به اندازه آنتي‌اکسيدان ويتامين C مي‌تواند به تقويت سيستم ايمني بدن کمک زيادي کند. او درباره موادغذايي حاوي ويتامين c توضيح داده: تمام سبزيجات برگدار سبز، پيازچه، کلم سبز، انواع مرکبات، توت فرنگي و گوجه فرنگي منابع مهم ويتامين cهستند. اين متخصص مصرف بيشتر ميوه و سبزيجات را توصيه کرده و گفته: مصرف سبزيجاتي همچون خانواده کلم‌ها از جمله کلم بروکلي، کلم پيچ و گل کلم، اسفناج، پيازچه و ميوه‌هايي از جمله انواع مرکبات و سيب در هواي آلوده بسيار مفيد است زيرا مي‌تواند حالت‌هاي شبيه به آسم را نيز کمرنگ کند. اميدوار يادآور شده: بايد مراقب باشيم که در صورت داشتن زمينه حساسيت و آسم، غذاهايي را که محرک اين عارضه‌ها هستند کمتر مصرف کنيم. عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي درباره اثر مصرف شير و لبنيات در روزهاي آلوده توضيح داده: مصرف شير در روزهاي آلودگي هوا توصيه مي‌شود و در عين حال مصرف لبنيات کافي و غذاهاي متنوع سيستم ايمني بدن را تقويت مي‌کند. او با بيان اينکه در هواي آلوده فلزات سنگين نيز وجود دارد، يادآور شده: خيلي از اين فلزات هنگام جذب در بدن ما، با مواد مغذي رقابت مي‌کنند و بنابر اين لازم است که غذاهاي متنوعي مصرف کنيم که حاوي آنتي‌اکسيدان‌ها باشند. اين متخصص با تاکيد بر مصرف بيشتر مايعات در روزهاي آلودگي هوا، ادامه داده: مصرف کافي آب به شست و شوي مسير تنفس کمک مي‌کند و باعث مي‌شود که تنفس راحت‌تري داشته باشيم. عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي همچنين مصرف ميوه‌هاي زرد تيره و نارنجي تيره همچون هويج، کدو تنبل و خرمالو را توصيه کرده و گفته: اين ميوه‌ها منابع غني پيش سازهاي ويتامين Aهستند. او با بيان اينکه ويتامين Eنيز يک آنتي‌اکسيدان است که در دانه‌هاي روغني زياد ديده مي‌شود، گفته: معمولا اين ويتامين با مصرف اشکال مختلف روغن در رژيم غذايي روزانه افراد وجود دارد. اميدوار درباره تغذيه کودکان زير دو سال در شرايط آلودگي هوا گفته: مصرف شير مادر در اين شرايط بسيار توصيه مي‌شود و والدين در تهيه غذاهاي کمکي براي کودکان بايد به مصرف ويتامين Cبه اندازه کافي توجه کنند.