راه حل بینابینی
مرتضی مکی تحلیلگر مسائل بین الملل
سفر ریاست‌جمهوری ایران به نیویورک و شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل فرصتی است که بتوانیم از این طریق با طرح دیدگاه‌ها و مسائل مختلفی که در عرصه داخلی، منطقه‌ای و جهانی با آن روبه‌رو هستیم، استفاده کنند و به هر حال شاید بتوان هم از طریق دیپلماسی عمومی و هم از طریق دیپلماسی که در روابط با دیگر کشورهاست، راهی برای خروج از مسائلی که ایران با آن مواجه است، پیدا کنند. این سفر در حالی انجام شد که تقریبا با یک بن‌بست جدی در روند مذاکرات احیای برجام مواجه بودیم. همراهی آقای علی باقری با ابراهیم رئیسی به نیویورک این امیدواری‌ها را در برخی رسانه‌ها ایجاد کرد که شاید سفر به نیویورک فرصتی باشد که ایران بتواند از این طریق دررایزنی‌هایی که با مقامات اروپایی و سازمان ملل ایجاد می‌شود، راهی برای خروج از بن‌بست مذاکرات پیدا کنند. صحبت‌های آقای رئیسی در مجمع عمومی سازمان ملل و دیداری که با امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه داشت به عنوان مهم‌ترین ملاقاتی که در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل ایجاد شد، شاهد ابتکار عمل جدی که نشانه‌ای از انعطاف در روابط ایران یا طرف‌های آمریکایی باشد، ندیدیم. آقای مکرون البته خیلی خوشبینانه به مسائل نگاه و ابراز امیدواری کردند که شاید در روند مذاکرات برجام گشایش‌هایی ایجاد شود. فرانسوی‌ها با توجه به اینکه همواره سعی می‌کنند نقش فعالی در موضوع برجام ایفا کنند، گفت‌وگوهای تلفنی متعددی که آقای مکرون و آقای رئیسی طی یکسال گذشته داشته‌اند و دیدار مهمی که در حاشیه اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل داشتند، نشان می‌دهد که فرانسوی‌ها می‌خواهند برخلاف رفتار سرسختانه یا ستیزه جویانه آلمانی‌ها و انگلیسی‌ها یک نوع دیپلماسی فعال‌تری با ملاقات با مقامات ایرانی در جهت احیای برجام در پیش بگیرند. اما به غیر از این کلی گویی‌ها از لحاظ عملی هیچ نشانه‌ای از اینکه بتوان چشم‌اندازی قبل از انتخابات کنگره آمریکا برای احیای برجام ببینیم، پیدا نشد و به نظر می‌رسد این سفر که می‌توانست فرصتی برای شکستن بن‌بست در روند مذاکرات احیای برجام شود، به دست نیامد. به هر حال ایران اکنون مهم‌ترین چالشی که پیش‌رو دارد، همین چالش تحریم‌های اقتصادی است که هنوز هم با اعمال تحریم‌های جدید شاید از لحاظ عملی تاثیری در وضعیت اقتصادی نداشته باشد ولی از لحاظ سیاسی و روانی فشارها بر جمهوری اسلامی ایران را بیشتر می‌کند و عملا این سفر آنچه انتظار می‌رفت در موضوع برجام، نتیجه‌ای در پی نداشته است. آقای رئیسی در مجمع عمومی و کنفرانس خبری و همین‌طور دیدار با مکرون کمتر به موضوع آژانس اشاره کرد و بیشتر روی تضمین‌ها صحبت می‌کردند. شاید اگر بخواهیم به موضوع آژانس در سفر اخیر آقای رئیسی اشاره کنیم، شاید یک نکته امیدوارکننده از این جهت باشد که ایران و آژانس می‌توانند به یک راه حل بینابینی دست پیدا کنند که هم برجام احیا شود و هم در یک روند چند مرحله‌ای آژانس به خواسته‌های خودش در نظارت هسته‌ای ایران دست پیدا کند و همزمان با اجرای کامل توافقنامه برجام، موضوع آژانس نیز تقریبا حل و فصل شده باشد. به نظر می‌رسد اگر مذاکرات سیاسی میان ایران و آمریکا بتواند پیش برود، موضوع آژانس موضوعی نباشد که بخواهد لاینحل باقی بماند یعنی در یک برنامه زمان بندی شده این امکان وجود دارد که پیشرفت ایران تحقق پیدا کند و خواسته اروپایی‌ها نیز در جهت اینکه نمی‌تواند موضوعات فنی در آژانس را نادیده بگیرند، دست پیدا کند و یک راه حل بینابینی به دست آید. این موضوعی است که به نظر می‌رسد اگر روی آن کار سیاسی شود، شاید هم از جهت افکار عمومی داخلی و هم از جهت اینکه بتواند روند مذاکرات احیای برجام را از این حالت تعلیق بیرون بیاورد، جای کار داشته باشد.
ارسال نظر