دیپلماسی سخنرانی‌محور

حضور روسای جمهور ایران در سازمان ملل یک حضور سخنرانی محور است. هر چند که این رویه فقط هم محدود به آقای رئیسی نیست. یعنی در گذشته هم روسای جمهور ایران در سازمان ملل متحد یک سخنرانی انجام می‌دادند و اساس کار نیز همین بود و خیلی هم بر سر این سخنرانی تبلیغ می‌شد اما اثر این سخنرانی در منافع ملی کشور هیچگاه ارزیابی نشد. اجلاس سالانه پاییزه سازمان ملل متحد بزرگ‌ترین امکان و اجتماع برای پیشبرد دیپلماسی کشورهاست. یعنی سخنرانی شاید یک بخش دیپلماسی عمومی کار است که کشورها مواضع خود را در مورد مهم‌ترین مسائل دنیا مطرح می‌کنند. ولی در واقع در قالب دیپلماسی رسمی آنچه از دیپلماسی عمومی مهم‌تر است دیدارهایی است که در حاشیه اجلاس برگزار می‌شود و کشورها دو کار را در عالی‌ترین سطح استفاده می‌کنند. نخست برای گسترش ظرفیت‌های مناسباتی خود و دیگری برای تنش‌زدایی. اتفاقا ایران کشوری است که بسیاری از ظرفیت‌های مناسباتی‌اش مورد استفاده قرار نگرفته است. یعنی درست است که روسای جمهور ایران در قالب سخنرانی‌ها مواضع خود را اعلام می‌کنند ولی از قسمت دیگری که می‌توان دیدارهای مثبت و موثر بسیاری داشت استفاده نمی‌شود و دیدارهایی هم که صورت می‌گیرد به نوعی پاسخ دادن یا طرح متقابل اتهامات است. این واقعیتی است که وجود دارد و انکار ناپذیر است. در شرایط خاص امروز مهم‌ترین چالش کشورمان در سیاست خارجی مساله برجام است. از طرفی به‌طور طبیعی مشخص بود که برنامه سازمان ملل بدون برجام بسته شده و بیشتر برای توجیه موضع در آنجا کار صورت می‌گیرد. لذا به نظر می‌رسد که باید ببینیم سخنرانی محور بودن دیپلماسی کشور یعنی نباید انتظار داشته باشیم این دیپلماسی اثری بر منافع ملی داشته باشد. در حالی که روسای جمهور امکان سختی دارند که مناسبات دو جانبه را شکل دهند. لذا با کشورهایی که ایران با آنها تنش دارد این امکان شکل نمی‌گیرد که برنامه‌ریزی برای سفر روسای جمهور کشورها انجام شود. چرا که مخالفت‌های داخلی در کشورها وجود دارد و از این اتفاق جلوگیری می‌کند. لذا مجمع عمومی سازمان ملل فرصت خوبی است که عالی‌ترین مقامات اجرایی بنشینند و با یکدیگر در مورد ظرفیت‌ها و کاهش تنش‌ها صحبت کنند.