فرصت طلایی شانگهای برای ایران

آرمان ملي - حميد شجاعي: شايد بسياري معتقد باشند که ايران به هر نحوي که شده بايد برجام را نهايي و اجرايي کند تا از منافع اقتصادي آن منتفع شود اما در اين ميان عده‌اي نيز هستند که مي‌‌گويند جداي از احياي برجام مجموعه‌اي مانند سازمان همکاري‌هاي شانگهاي که در حد و اندازه‌هاي خود جايگاه بسيار مهمي دارد نيز مي‌تواند يکي از سازمان‌هايي باشد که ايران با عضويت رسمي و فعاليت مستمر در آن بتواند سود اقتصادي سرشاري را از روابط دو يا چند جانبه با کشورهاي عضو به‌دست آورد. حتي برخي پا را فراتر از اين گذاشته‌اند و شانگهاي را به عنوان جايگزين برجام مطرح مي‌کنند. هرچند اين سازمان که در سال 1996 توسط روسيه و چين و با حضور کشور‌هاي آسياي مرکزي با هدف اوليه مبارزه با محورهاي شرارت يعني تروريسم، جدايي طلبي و افراط گرايي ايجاد شد به‌طور معمول با ناتو مقايسه مي‌شود و ايران نيز پس از درخواست رسمي عضويت در سال 2008 سال گذشته به عضويت رسمي درآمد و قرار است که در اجلاس پيش‌رو در ازبکستان نيز اين عضويت رسما تاييد شود. اين نشست در هفته جاري در سمرقند ازبکستان برگزار خواهد شد و از نکات قابل توجه آن حضور ولاديمير پوتين، شي جين پينگ و سيد ابراهيم رئيسي روساي جمهور روسيه، چين و ايران است که در اين نشست و حاشيه آن به بحث و گفت‌وگو خواهند پرداخت که مي‌تواند حاوي مسائل مهم و تاثير‌گذاري باشد. قدر مسلم حضور در اين نشست فرصتي طلايي براي ايران جهت گسترش تعاملات و روابط اقتصادي و تجاري خود با کشورهاي عضو و آسياي مرکزي است. چه اينکه سياست خارجي دولت سيزدهم نيز بيش از آنکه در تعامل با غرب يعني اروپا و آمريکا باشد؛ به کشورهاي شرق مثل چين، روسيه و... متمايل است. چنانکه به قرائت عده‌اي در سياست خارجي اين دولت نيز اولويت ابتدا منطقه و همسايگان، سپس کشورهاي آسيايي و در نهايت کشورهاي حاضر در نظام بين‌الملل است. البته طبق مقررات سازمان شانگهاي کشوري که تحت تحريم شوراي امنيت سازمان ملل باشد نمي‌تواند به عضويت اين سازمان درآيد. هر کشوري که عضو اين سازمان مي‌شود بايد تمام اسناد قبلي را بررسي کرده و در فاصله زماني چند ماهه به آنها ملحق شود. در حال حاضر نيز 49 سند در اين سازمان تصويب شده که بخش مهمي از آن درباره همکاري‌هاي نظامي و امنيتي است. براي همين منظور با حدود 30 وزارتخانه، نهاد و يا سازمان اين اسناد مورد بررسي قرار گرفته‌اند، در دولت تصويب شده و بايد سپس جهت بررسي و تصويب به مجلس رفته و نهايتا مورد تاييد شوراي نگهبان قرار گيرد. همچنين ايران فرصت دارد تا دسامبر به اين پنج سند ملحق شود.

موفقيت و پيروزي

بي ترديد الحاق رسمي ايران به سازمان همکاري‌هاي شانگهاي، علاوه بر تقويت همکاري‌هاي امنيتي منطقه‌اي، موجبات توسعه همکاري‌هاي اقتصادي، تجاري و ترويج مبادلات فرهنگي ميان مردمان کشورهاي عضو سازمان را فراهم خواهد آورد. ضمن اينکه عضويت ايران در سازمان شانگهاي تعامل دوسويه و مطلوبي را براي اعضا به دنبال خواهد داشت که مي‌توانند از امتيازات و ظرفيت‌هاي يکديگر بهره‌مند شوند. جمهوري اسلامي ايران مي‌تواند از فرصت به وجود آمده در شانگهاي به منظور دور زدن و عبور از تحريم‌ها براي رشد و توسعه سياسي - اقتصادي خود استفاده کند. ايران در ادامه سياست منطقه‌گرايي خود در تلاش است تا روند عضويت کامل خود در دو سازمان مهم همکاري منطقه‌اي يعني شانگهاي و بريکس را تسريع بخشيده و تحکيم بخشد. عضويت ايران در شانگهاي را بايد يک موفقيت و پيروزي دانست که استمرار همکاري‌هاي ايران با اعضاي اين سازمان مي‌تواند به رشد و توسعه و تحقق اهداف شانگهاي کمک قابل توجهي کند. مهدي صفري معاون ديپلماسي اقتصادي وزارت خارجه کشورمان هم تاکيد کرده ترانزيت و انرژي در پيمان شانگهاي براي ايران اولويت بالايي دارد و دو فاکتور اصلي ترانزيت از شمال به جنوب و انرژي در اين سازمان براي ما از اهميت برخوردار است. علاوه بر تقويت مسير کريدور شمال- جنوب و شرق- غرب و داشتن ظرفيت‌ها در زمينه توليد و صادرات انرژي مزيت اقتصادي عضويت و همکاري در اين سازمان را نشان مي‌دهد ضمن اينکه ايران در سال‌هاي اخير نقش بسزايي در منطقه در مبارزه با تروريسم و افراط‌گرايي از جمله مبارزه با تروريست‌هاي تکفيري در عراق و سوريه داشته و همين مساله يک ظرفيت قابل توجه براي کشورهاي عضو شانگهاي شناخته مي‌شود زيرا يکي از اهداف اين سازمان، نظارت بر تحولات منطقه‌اي گسترده‌تر و در عين حال مبارزه با سه آفت تررويسم، افراط گرايي و جدايي طلبي» است.

از سمرقند تا نيويورک

پيوستن ايران به سازمان همکاري‌هاي شانگهاي قطعي است. اين سخني است که رئيس‌جمهور و ساير دولتمردان به آن اشاره کرده و از آن به عنوان دستاوردي بزرگ و مهم ياد مي‌کنند. چنانکه روز گذشته سخنگوي دولت از تقديم لايحه «الحاق دولت جمهوري اسلامي ايران به سازمان همکاري شانگهاي» به مجلس خبر داد. علي بهادري جهرمي در توييتي نوشت: لايحه «الحاق دولت جمهوري اسلامي ايران به سازمان همکاري شانگهاي» پس از تصويب در دولت، جهت طي تشريفات قانوني تقديم مجلس شد. با توسعه متوازن سياست خارجي در دولت سيزدهم براي تامين منافع ملي، عضويت ايران در سازمان شانگهاي، بزرگ‌ترين بازار منطقه‌اي جهان، با جديت درحال پيگيري است.» محمد جمشيدي معاون سياسي دفتر رياست‌جمهوري نيز در توييتي نوشت: «پيام آقاي دکتر رئيسي از سمرقند تا نيويورک: نظم عادلانه بين‌المللي از طريق چندجانبه گرايي اقتصادي.» حال بايد ديد در سفر رئيس‌جمهور به ازبکستان جهت شرکت در نشست سازمان همکاري شانگهاي چه افق‌هايي در روابط ايران و ساير اعضا به‌وجود خواهد آمد.