پرونده هسته‌ای و صبر تاریخی

شوراي حکام متشکل از 35 عضو است که از هر کشور عضو يک نماينده آنجا هست و تصميمات مهم مربوط به فعاليت هسته‌اي کشورها در آنجا اتخاذ مي‌شود و سالانه 4 جلسه رسمي دارد يعني هر فصل تقريبا يک جلسه و اگر ضرورتي ايجاب کند، مي‌توانند براي رسيدگي به پرونده‌ها جلسات بيشتري هم بگذارند. در گذشته درمورد پرونده ايران بالغ بر 20 موضوع در شوراي حکام مطرح و تصميم گيري و قطعنامه‌هاي زيادي صادر شده که نهايتا در 2015 هم به شوراي امنيت رفت. ارتباط شوراي امنيت با شوراي حکام اين است که تقريبا ضمانت اجراي شوراي حکام را شوراي امنيت ايجاد مي‌کند. يعني قطعنامه‌اي که شوراي حکام در رابطه با نقض تحقيقات اعضا در رعايت معاهده ان.پي.تي يا تصميمات شوراي حکام صادر مي‌کند، اين شوراي حکام است که آن کشور را به اجراي تصميمات شوراي حکام وادار مي‌کند. نمي‌خواهم بگويم شوراي حکام زير نظر شوراي امنيت است ولي از نظر ارتباط اجرايي اين ضمانت اجرا را شوراي امنيت ايجاد مي‌کند. لذا هر وقت تصميم مهمي اتخاذ مي‌شود يا تصميم شوراي حکام حتما اجرايي شود پرونده را به شوراي امنيت مي‌فرستند و همين نشان مي‌دهد که آن موضوع به صلح و امنيت بين‌المللي ارتباط دارد. چون مسئوليت يا ماموريت اصلي شوراي امنيت، دفاع و حمايت از صلح و امنيت بين‌المللي است. پرونده ايران هم الان در موقعيتي است که براي اعضا نگراني ايجاد شده و اعضايي که مخالف ايران هستند اين فضا را ايجاد کردند که جامعه جهاني را نسبت به فعاليت هسته‌اي ايران نگران کنند. شوراي حکام هم چاره‌اي ندارد و يا بايد با ايران مذاکره کند که تصميمات شورا را اجرا کند که در گذشته و در اجلاس قبلي از ايران خواسته شده که اطلاعات درخواستي شوراي حکام را در رابطه با سه مکاني که در آنجا رد يا اثري از اورانيوم پيدا شده و ايران اطلاعات آن را نداده، اين اطلاعات به آژانس داده شود و به پرسش‌هاي آژانس جواب داده شود و مکانيسمي که فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران به صورت کامل رصد شود و جامعه جهاني مطمئن باشد از اينکه ايران از فعاليت هسته‌اي صلح‌آميز منحرف نشده، اين مکانيسم را طبق نظر شوراي حکام بايد ايران به اجرا بگذارد که در گذشته پروتکل الحاقي بود. بنابراين اين بحث بين ايران و شوراي حکام درمورد مساله پادماني يعني نظارتي و رصد وجود دارد و چون ايران در اجلاس گذشته تاکنون نظرات آژانس بين‌المللي انرژي اتمي را تامين نکرده، اين احتمال وجود دارد که پرونده ايران براي تعيين تکليف به شوراي امنيت برود. البته قطعنامه‌هاي گذشته وجود دارد و احتمالا شوراي امنيت قطعنامه جديدي صادر نکند براي اينکه حتما روسيه وتو خواهد کرد منتها شايد به صورت بيانيه يک موضعي اعلام شود و ايران دوباره درخواست کند که تعهدات خود را در قالب برجام عملي کند وگرنه شوراي امنيت ممکن است اقدامات ديگري به کار بگيرد. ولي همين حد هم آمريکا، اسرائيل و متحدانشان دلگرم مي‌کند که اجماع جهاني عليه ايران به‌وجود آورند. اسرائيل الان از اين جهت که خودش هم دارد از اين فضا حداکثر استفاده را مي‌کند خيلي خوشحال است. دولت اسرائيل به زعم خود جلوي توافق را گرفته و بقيه اعضاي کشورهاي طرف مذاکره با ايران و 1+5 سابق را متقاعد و با آنها رايزني کرده است. درواقع از اين فضا استفاده حداکثري تبليغاتي را مي‌کند. از اين رو ايران بايد حواسش به اين موضوع باشد و جايي که منافع ملي درازمدت ايجاب مي‌کند، سياست‌هايي را به کار بگيرد که به جايي منتهي نشود که اسرائيل شروع به تبليغات عليه ايران کند. دولت ايران بايد مسئولانه با در نظر گرفتن تمام ابعاد قضيه از جمله فشارهاي اقتصادي که بر مردم وارد مي‌شود بايد ابتکار عملي به کار بگيرند.