تجربه قبلی؛ راه روشن برای مذاکره کنندگان

***

قدرت؛ تنها و مهم‌ترین عاملی است که باعث می‌شود یک کشور در عرصه بین‌الملل و سیاست خارجی به منافع ملی خود دست پیدا کند. عوامل مختلف و بسیاری در کاهش و افزایش قدرت نقش ایفا می‌کنند. یکی از عوامل مهم افزایش قدرت، داشتن ذخایر انرژی و همچنین ژئوپلیتیک یا همان جغرافیای سیاسی است. جنگ اوکراین باعث شده که این مهم اهمیت خود را بیش از پیش نشان دهد و نیاز تمام کشورها روز به روز بیشتر و از طرف دیگر منابع انرژی روز به روز کمتر شود. در حال حاضر دور هفتم مذاکرات مستقیم و غیرمستقیم ایران با 5قدرت جهانی در شهر وین در مرحله تعیین کننده و حساسی قرار دارد. در این دور از مذاکرات براساس اخبار و گزارش‌های دریافتی پیشرفت‌های ملموس و جدی در مذاکرات و رسیدن به توافق صورت گرفته است. قبل از بحث پیرامون محتوای مذاکرات و مسائل و اختلافات باقی‌مانده میان ایران و آمریکا این مساله به صورت راهبردی مطرح است که ضرورت امضای توافق برجام در بازه زمانی امروز چیست؟ و آیا باید به استقبال این توافق رفت؟ در این خصوص دو دیدگاه مطرح است. دیدگاه نخست بر این گزاره تاکید دارد که با توجه به تحولات رخ داده در سطح جهانی نظیر جنگ اوکراین، سفر خانم پلوسی به تایوان و تنش در این جزیره استراتژیک میان چین و آمریکا، قدرت‌های غربی به توافق با ایران به مثابه فرصتی برای وارد کردن نفت و گاز ایران به بازارهای جهانی می‌نگرند تا از این طریق بتوانند بر حجم تحریم‌ها و فشارها علیه روسیه در حوزه نفت و گاز بیفزایند. موضوع مهم دیگر این است که با توافق برجام‌جمهوری اسلامی ایران را از اتحاد و نزدیکی به روسیه دور سازند و از این طریق هم زمینه انزوای سیاسی و دیپلماتیک بیشتر روسیه را فراهم سازند. به تاسی از این وقایع این دیدگاه مطرح است که گذر زمان به نفع ایران است و می‌توان با مقاومت بیشتر امتیازهای جدی از طرف غربی گرفت. در برابر این دیدگاه هم مطرح است که جنگ اوکراین فرصتی بزرگ برای جمهوری اسلامی در وصل شدن به بازارهای جهانی نفت و گاز و جذب سرمایه‌های بین‌المللی به خصوص در حوزه صادرات گاز که نیاز اساسی قدرت‌های اصلی اروپاست، است. برای همین باید با درک موقعیت زمانی از فرصت پیش آمده برای بهره‌برداری نهایت استفاده را داشت و با انجام توافق و رفع تحریم‌ها، هم صادرات نفت کشور به ظرفیت لازم برسد و هم درآمدهای ارزی کشور در بانک‌های جهانی از بلوکه درآید و وارد چرخه اقتصادی و تجاری کشور شود. حال سخن در اینجاست که موثرترین استراتژی برای پیشرانی منافع ملی کشور در اوضاع کنونی چیست؟ قدر مسلم اینکه تحریم‌های ظالمانه مانعی بر سر شکوفایی اقتصادی کشور است و برای همین باید از هر فرصتی برای رفع تحریم‌ها استفاده کرد. اما این به مفهوم این نیست که به استقبال هر توافقی رفت. همان طور که ریاست محترم جمهوری کشور آقای رئیسی بارها اعلام کرده‌اند توافقی مورد قبول است که منافع کشور را به‌همراه داشته باشد و تحریم‌ها به صورت ملموس برداشته شود. در این میان در یک راهبرد جدید و درست که با همکاری و همبستگی منطقه‌ای با همسایگان و کشورهای آسیایی علاوه بر اینکه می‌تواند جهش اقتصادی برای کشورمان و نیز از شر تحریم‌ها خلاص گردد تا جایی‌که می‌تواند تعیین کننده نرخ مبادلات انرژی باشد، به زبان ساده ؛ ایران اسلامی می‌تواند بگوید مبادلات انرژی با ارزی غیر از دلار انجام می‌شود که مقدمات این امر در حال انجام است، همگی می‌دانند که تحریم‌ها موقعی اثرگذار است که دلار به عنوان ارز تجاری بین‌المللی مورد استفاده قرار گیرد و زمانی که بتوانیم از انحصار این ارز آمریکایی(دلار) خارج شویم، دیگر تحریم‌ها معنایی ندارد و موضوع مهم دیگر بحث تضمین‌های برجامی است که توافق برجام در دولت گذشته نشان داد که نباید اطمینان و اعتماد زیاد به طرف‌های غربی داشت و از گذشته تجربه و درس بگیریم که غربی‌ها همواره در بزنگاه‌های حساس نشان داده‌اند که به عهد و پیمان‌شان وفادار نیستند‌ و به هیچ عنوان نمی‌شود به غربی‌ها به‌ویژه آمریکا اعتماد کرد لذا رویکرد اجرای گام به گام تعهدات می‌تواند این نگرانی را برطرف سازد و باید راستی آزمایی و تعهدات طرفین به صورت متقابل و رفت و برگشتی انجام گیرد تا نسبت به دوام و قوام توافق اطمینان حاصل شود.