تن دردمند، جان گفت‌وگو‌گر

برخي نام‌ها با برخي کارها گره خورده‌اند. برخي آدم‌ها همه‌ زندگي خود را در راه پيشبرد ديدگاهي يا برپايه‌ روندهاي نظريه‌اي هماهنگ زيسته‌اند. نام دکتر هادي خانيکي که بر زبان مي‌آيد همراه خود مفهوم «گفت‌وگو» را در پي دارد. اکنون مي‌توان گفت پس از تکاپوهاي دوران جواني‌اش که با زير و زبرسازي ساختار سياسي ايران هم‌هنگام بود، دهه‌هاست راه و روش فرهنگي و رويه‌ آموزشي و پژوهشي دکتر هادي خانيکي همواره بر پرداختن به گفت‌وگو و پرهيز از ستيز و گريز استوار بوده است. آنچه دکتر خانيکي را به گفت‌وگو پيوند مي‌زند نه تنها زمينه و رشته‌ تخصصي ايشان، بلکه رويکرد و روشي است که در زندگي خود کوشيده به انجام برساند. هر کسي که برپايه‌ ديدگاهي راهي در پيش بگيرد و کاري انجام دهد در روند کار دچار کاستي‌هايي هم هست و تلاش دکتر خانيکي هم جاهايي با فراز و فرود بوده‌ است ولي مي‌توان او را نمونه‌اي از رهروي که پيوسته رفته برشمرد.اين ماه‌ها و اين روزها دکتر هادي خانيکي چالش دست و پنجه انداختن بيماري بر تن خويش را از سرمي‌گذراند و در حالي که دوستان و همکاران و شاگردان ايشان پيگير روند درمان هستند او از بيماري هم درنگ و ميداني براي تجربه‌ گفت‌وگو ساخته است. نه تنها از آن‌چه در تن و روان خود مي‌زيد با ديگران مي‌گويد، بلکه به پيوندها و پيامدهاي بيماري که آينده را ناروشن‌تر کرده مي‌پردازد. فراتر از اين به گمان من هادي خانيکي در اين روند بازگويي و بازشناسي بيماري کنوني خود، با خويشتن، با جان و تن خود، به گفت‌وگو نشسته است. از «جهان تنهايي» مي‌گويد، دقيق‌تر به درون خود مي‌نگرد و در بخش‌هايي از نوشته‌هايش آن به آن درون‌کاوي تن و روان و پيوندهايش را مي‌توان خواند. تجربه‌ جان(تن و روان) را به واژه برمي‌گرداند و گام به گام اين گذار را با ديگران درميان مي‌گذارد. يادداشت‌هاي استاد خانيکي را مي‌توان فراتر از يک خودنوشت يا روزنگاري بيماري دانست. او به درياي ژرف تجربه‌ بيماري مي‌رود و از «رنج»، چيزي فراتر از درد، سخن مي‌گويد. با همه‌ دردهايي که تنش را درگير کرده مي‌خواهد راهي بيابد يا بسازد. او مي‌کوشد صداي هزاران بيمار درگير چنبره‌ درد باشد و به باور و سخن خودش گذار از درد و تجربه‌ رنج را با همگان درميان بگذارد. گويي پنجره‌‌اي بر ديوار تنهايي بيماران و همراهان آن‌ها در اتاق‌هاي درمان مي‌سازد تا هم درمان را از کاري فردي و کانون‌مند بر داروي شيميايي فراتر ببرد و بگويد که تاب آوردن رنجي که بيمار به جان مي‌کشد در جمع و با هم‌بودگي با ديگران روادارانه‌تر است، و هم از هول تنهايي بيمار بکاهد، چنان که بيماري را به يک دريافت و زيست جمعي دگرگون مي‌کند. در اين گذار از پرداختن به آن‌چه در آشوب جهان پيرامون و در کشاکش‌هاي سياسي-اجتماعي-فرهنگي مي‌گذرد کناره نگرفته است، او در اوج روند درمان بيماري هم يک کنش‌گر اجتماعي است، از جامعه از جهان کنار ننشسته گرچه عکس‌ها گوياي آن باشد که تنش روي تخت بيمارستان است. خانيکي هم گذشته را در ياد دارد و هم به آينده کار دارد و در پرداختن به سرطان هم در پي امر فرهنگي، گفت‌وگوپذيري و بهبود کاوش مي‌کند. دکتر هادي خانيکي کوشيده است از بيماري به مثابه رنج جان و درد تن روزنه‌اي نو براي گفت‌وگو بسازد و تجربه‌ بيماري سرطان را از درد و درمان فردي به هم‌پيمايي گروهي-اجتماعي دگرگون کند. از «تعطيل نکردن» جهان و «تغيير در عين تداوم» نوشته و بر توان شورانگيز زندگي‌اي که دشوارترين رنج‌هاي بدني و رواني را در يکي از سخت‌ترين دوران‌هاي اجتماعي-سياسي-اقتصادي ايران و جهان دارد، پافشاري مي‌کند. دکتر هادي خانيکي استادي است نامدار که دوستش داشته‌ايم، کارها و کارنامه‌اش را نقد کرده‌ايم، با او درباره‌ ناهمسازترين چيزها ساعت‌ها گفت‌وگوي پرفراز و فرود داشته‌ايم، و مي‌دانيم که هم سرسخت است هم نازک‌خاطر، هم‌دلير است هم روادار، و امروز از همه چيز برجسته‌تر اين که او از رنج هم جلوگاه آموختن، هم فردي و هم اجتماعي، ساخته است. بايد اين را هم گفت او صداي همه‌ کساني است که بيماري تن‌شان را در تنهايي به درد کشيده، گرفتاري روند درمان عادلانه و داروهايشان را از دسترس دور کرده، جامعه در شتاب سيلاب‌گونه زندگي روزمره فراموش‌شان کرده، ولي براي زيستن مي‌جنگند و سرشار از شور هستي‌اند.آقاي دکتر خانيکي دست‌مريزاد که رنج را زيباتر از همه‌ راه‌تان و پايبند به باهم‌آموختن زندگي مي‌کنيد و فراتر از دانشگاه و دانشکده و گروه و همه‌ آن ساختارهاي قالبي فرسوده، استاد زندگي شده‌ايد.