روز تشکل‌ها و مشارکت‌های اجتماعی

روز بيست‌ودوم مردادماه در کشور ما به‌عنوان روزملي تشکل‌ها و مشارکت اجتماعي نامگذاري شده است، براي پاسداشت انسان‌هايي که فراتر از خود مي‌انديشند و در زندگي‌شان ديگر دوستي نقش تعيين کننده‌اي دارد و با وجود همه پيچيدگي‌هاي زندگي فردي، خانوادگي، اجتماعي و چالش‌هاي بازار کسب‌وکار که با آن مواجه هستند خود را چنان تربيت کرده‌اند تا به ساير انسان‌هايي که به‌عنوان هموطن، همشهري، مسلمان يا مسيحي در کنارشان و در هر جايي که زندگي مي‌کنند، بينديشند و خود را در برابر چگونگي گذران زندگي آنها مسئول مي‌دانند. انسان‌هايي که فقط تماشاگر نيستند، مي‌خواهند براي ديگران کاري بکنند بزرگ‌ يا کوچک هر کاري که از دستشان برمي‌آيد براي ساير انسان‌ها و براي اين احساس مسئوليتي که مي‌کنند، پيوسته براي بهبود زندگي، معيشت، درمان، تحصيل، تشکيل خانواده يا ديگر حوايج همنوعان نيازمند خود تلاش مي‌کنند. انتظار هيچ نوع پاداشي ندارند حتي برخي نمي‌خواهند که شناخته شوند. وقتي از چرايي خدمتشان به ديگران سوال مي‌کنند، پاسخ مي‌دهند خداوند فرموده است از رنج ديگران بکاهيد، چراغ خاموشي را روشن کنيد، دست نيازمندي را بگيريد، قرض مقروضي را ادا کنيد، دست محبت به سر يتيمي بکشيد، پس ما وقتي فقير، نيازمند يا انسان گرفتاري را مي‌بينيم چگونه مي‌توانيم بدون هيچ اقدامي تماشا کنيم و بگذريم. اکنون سال‌هاست که مردم دريافته‌اند اقدامات خيرخواهانه و انسان‌دوستانه فردي ديگر پاسخ مناسبي براي بي‌نيازي و توانمندسازي جامعه نيست بلکه لازم است با مشارکت و همکاري و انجام اقدامات خيرخواهانه جمعي از طريق تشکيل موسسه‌هاي خيريه و تشکل‌هاي مردم‌نهاد و سمن‌ها خيرجمعي را اشاعه داد. اينجاست که موضوع ايجاد و توسعه سرمايه اجتماعي از طريق راه‌اندازي سمن‌ها مطرح مي‌شود به صورتي‌که در برخي از کشورها تعداد تشکل‌ها به چند صدهزار و ميليون رسيده است. در کشور ما برابر اعلام رئيس سازمان امور اجتماعي کشور در حال حاضر حدود 80هزار موسسه مردم نهاد تشکيل شده است که در موضوعات مختلف مثل کاهش فقر، آبرساني، ساخت مدرسه و درمانگاه، پرورشگاه، مراکز مراقبت از سالمندان، حمايت از ايتام و غيره وهمچنين در حوزه پيشگيري از آسيب‌هاي اجتماعي مثل اعتياد، کودکان خياباني، طلاق، چالش‌هاي خانوادگي، اعتياد، سکونتگاه‌هاي غيررسمي و تشکل‌هاي محيط زيستي و حمايت حيوانات در خدمت جامعه هستند و براي بازسازي و توانمندسازي آنان اقدام مي‌کنند. در کشور سه دستگاه وزارت کشور، بهزيستي و نيروي انتظامي به شکل موازي مسئوليت صدور مجوز تاسيس و نظارت بر تشکل‌ها را عهده‌دار هستند. در يک سال اخير براي انتظام بهتر اداره امور تشکل‌ها پيش‌نويس قانون تشکل‌هاي اجتماعي توسط مرکز پژوهش‌هاي مجلس تدوين شده است که خوشبختانه با استقبال همه جانبه موسسه‌هاي مردم نهاد مواجه شده است که حکايت از وجود يک سرمايه اجتماعي عظيم در کشور است. اميد است در يک مشارکت، همفکري وهمراهي بين مجلس و نهادهاي مردمي و تشکل‌هاي اجتماعي و همکاري اهل فکر و انديشه و فرهيختگان جامعه دستيابي به يک قانون تسهيل‌گر، حمايت کننده، مطالبه‌گر و جامع فراهم گردد و به تصويب مجلس برسد تا بعد از بيش از صد سال که از فعاليت رسمي تشکل‌هاي مردم نهاد مي‌گذرد اين موسسه‌ها صاحب قانوني ويژه خودشان شوند و از قانون تجارت که فعلا ملاک فعاليت اين نوع نهادهاست فاصله بگيرند و به اختلاف نظرات طولاني مدت خاتمه داده شود. به‌ياد داشته باشيم که وجود يک قانون جامع علاوه بر توسعه تشکل‌هاي مردمي، فرهنگ‌سازي کار خير را تسهيل مي‌نمايد و جمع گرايي را که از نيازهاي اساسي کشور است توسعه مي‌دهد، تسهيل‌گر پيشگيري از آسيب‌هاي اجتماعي است و براي توزيع عادلانه امکانات مردمي در نقاط مختلف کشور تاثيرگذار است. همچنين هنگام بروز حوادث طبيعي مثل سيل و زلزله و ديگر بحران‌ها، دستاورد مناسبي براي سازماندهي امکانات کشور است ضمن آنکه رابطه مردم تهيدست جامعه را با دستگاه‌هاي دولتي آسان مي‌کند و بعنوان واسطه‌اي بين آنها عمل مي‌نمايد. با توجه به تاثير بسيار عميق فعاليت‌هاي خيرخواهانه سازماندهي شده، توجه داشته باشيم که آنچه باعث استمرار فعاليت‌ها و خدمات رساني تشکل‌ها به گروه‌هاي نيازمند جامعه مي‌شود وجود افراد نيکوکار و بخشنده است که احساس تکليف شرعي مي‌کنند يا به انجام مسئوليت اجتماعي خود واقف هستند و به زباني ديگر عشق به انسان دوستي در جانشان ريشه دارد. با اين وجود براي توسعه فرهنگ‌سازي کار خير بايد از هر فرصتي در مسير تکريم و بزرگداشت اهل خير و نيکوکاري و جوانمردي بهره جست و متوليان امور فرهنگي کشور مکلفند ضمن سياستگذاري که بايد از مدرسه‌ها شروع شود و در رسانه‌ملي مطرح شود تا انشاا... در کشور هشتاد ميليون خير داشته باشيم و برنامه‌هاي لازم براي بزرگداشت و تقدير از نيکوکار و نيکوکاري تدوين کنند و به اجرا‌گذارند و به نامگذاري روزي به نام تشکل‌ها و مشارکت اجتماعي که البته بسيار خوب است، بسنده نکنيم.