یک درصد از بافت تاریخی یزد تخریب شد

آرمان ملي: معاون پايگاه ميراث جهاني شهر تاريخي يزد که درحال تهيه گزارشي از ميزان خسارت وارده از سيل به يونسکو است، با اعلام اين‌که حدود يک درصد از بافت تاريخي يزد در سيل تابستاني آسيب ديده است، گفت: آثار شاخص يزد همچون مسجد جامع، مجموعه ميدان اميرچخماق، مدرسه‌ها و بقعه‌هاي تاريخي آسيبي نديده‌اند و سالم هستند اما حدود 200 خانه تاريخي از يک تا 50 درصد تخريب شده است. تصاوير هوايي نشان مي‌دهد يزد در سيل غرق شده است. خبرها نيز حکايت از اين داشت که بافت تاريخي را سيل بلعيده است! با اين حال، مسئولان ميراث فرهنگي يزد گفته‌اند: تخريب و خسارت جدي به بناها و بافت تاريخي يزد وارد نشده است. طاهره قيومي ـ نماينده ويژه وزير ميراث‌فرهنگي، گردشگري و صنايع‌دستي ـ هم که براي بررسي اوضاع بافت تاريخي به يزد سفر کرده، پس از بازديد ميداني، در توئيتر نوشته است: «سيل خساراتي به استان يزد وارد کرده، اما کمترين آسيب به بافت جهاني بوده و بيشترين تخريب‌ها مربوط به بافت جديدتر يا فرسوده [است]، براي جبران خسارت تلاش مي‌کنيم، گروه‌هاي کارشناسي فعال هستند تا به سرعت براي بازسازي و مرمت اقدام کنند. حالِ يزد خوب مي‌شود و گردشگري دوباره رونق مي‌گيرد.»وضعيت بافت تاريخي شهر يزد را اما گزارش‌هاي تخصصي پايگاه ميراث جهاني، بهتر مي‌تواند مشخص کند. مجيد علومي که درحال پايش و برآورد خسارت‌هاي ناشي از سيل به بافت تاريخي يزد براي ارائه گزارش به يونسکو است، در اين‌باره به ايسنا گفت: پايش‌ها توسط پايگاه ميراث جهاني شهر تاريخي يزد، گروهي از مرمت‌گران، دانشجويان رشته مرمت، تشکل‌هاي مردم‌نهاد و گروه‌هاي مردمي، بدون هيچ چشمداشتي و با همراهي تمام، درحال انجام است. با توجه به اينکه شهر تاريخي و خشتي يزد در فهرست ميراث جهاني يونسکو ثبت شده است، بايد گزارشي از وضعيت موجود و آسيب‌هاي وارد شده از سيل براي يونسکو تهيه و ارائه کنيم. از طرفي، ضرورت دارد براي پيشگيري و جلوگيري از تکرار حادثه، آسيب‌شناسي لازم صورت گيرد. معاون پايگاه ميراث جهاني شهر تاريخي يزد با استناد به پايش‌هايي که تا کنون صورت گرفته و گزارش درحال تهيه براي يونسکو، اظهار کرد: برخلاف آنچه شايع شده، آثار شاخص شهر جهاني يزد در سيل آسيبي نديده است؛ مسجد جامع و مجموعه اميرچخماق، باغ دولت‌آباد، مدرسه‌ها، بقعه‌هاي تاريخي، همگي سالم‌اند. با وجود آن‌که خيابان مسجد جامع دچار سيلاب و آبگرفتگي شده بود، اما چون مسير قنات باز بود، آب به مسجد نيفتاد. مسير عبور آب در بافت تاريخي يزد نيز مشخص و باز است، براي همين خسارت زيادي وارد نشده است. علومي، ميزان تخريب بافت تاريخي شهر يزد را تا کنون حدود يک درصد برآورد کرد و افزود: از حدود 20 هزار خانه تاريخي در عرصه و حريم ميراث جهاني شهر يزد، حدود 200 خانه از يک تا 50 درصد تخريب شده است. به گفته او، بيشتر خسارت‌ها در بخش‌هاي غيرمسکوني و مجهول‌المالکِ بافت تاريخي بوده است. خانه‌هاي مسکوني چون قبلا اقدامات حفاظتي به‌ويژه روي بام‌ و ناودان‌ را انجام داده‌اند، عموما آسيبي نديده‌اند. معاون پايگاه ميراث جهاني شهر تاريخي يزد معتقد است: درباره تخريب بافت تاريخي شهر يزد بزرگ‌نمايي شده است و برعکس آنچه نشان داده مي‌شود، بافت آسيب جدي نديده است. او همچنين با انتقاد از اعلاميه تخليه بافت تاريخي شهر يزد در زمان سيل، اظهار کرد: اين اقدام بيشتر به «بافت‌هراسي» منجر شد. درحالي‌که سيل به بخش‌هاي جديدتر شهر خسارت بيشتري وارد کرده است. علومي به آسيب‌شناسي صورت گرفته براساس پايش در بافت تاريخي در زمان سيل اشاره کرد و گفت: بيشتر آسيب‌ها و مشکلات ناشي از سيل به طرح توسعه شهر يزد در پنجاه سال اخير مربوط مي‌شود. برخي مسئولان شهري در گذشته به خيابان‌کشي، تعريض خيابان و ساخت پارکينگ درون محلي در بافت تاريخي اقدام کرده‌اند که همين کارها باعث شده مسير عبور آب در بخش‌هايي از بافت مسدود شود. بررسي‌هاي اوليه نيز نشان مي‌دهد خانه‌هايي که قبلا تخريب شده و فضاي آن‌ها به پارکينگ تبديل شده‌اند، به دليل نداشتن زيرسازي درست، عامل نفوذ و انتقال آب به داخل خانه‌هاي ديگر بوده‌اند. او اضافه کرد: در جريان اجراي طرح توسعه شهري، مسير برخي قنات‌ها نيز مسدود شده است، درحالي‌که قنات «زارچ» يزد با توجه به زنده بودن و مسير باز آن، در سيل هيچ مشکلي پيدا نکرد. از سوي ديگر، در مسيلِ تاريخي شهر يزد نيز ساخت‌وساز شده است که اگر اين مسيل باز بود شاهد چنين سيلابي در بافت تاريخي و شهر يزد نبوديم. معاون پايگاه ميراث جهاني شهر تاريخي يزد با ابراز بي‌اطلاعي از ميزان خسارت و آسيب‌هاي وارد شده به بناهاي تاريخيِ در اختيار اوقاف نيز، گفت: دَرِ اين بناها بسته است و ما هنوز موفق نشديم وارد اين بناها شويم تا وضعيتشان را پايش و بررسي کنيم.